Προειδοποιήσεις πως η Βοσνία βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο διάσπασης και ότι η πιθανότητα επιστροφής στην περίοδο των συγκρούσεων είναι ”πολύ πραγματική” διατυπώνει ο Ύπατος Εκπρόσωπος για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Στην σχετική έκθεσή του, της οποίας έχει λάβει γνώση ο Guardian, o Κρίστιαν Σμιντ επισημαίνει πως εάν οι Σέρβοι αυτονομιστές εκπληρώσουν την απειλή τους να αναδημιουργήσουν τον δικό τους στρατό, χωρίζοντας τις εθνικές ένοπλες δυνάμεις στα δύο, θα πρέπει να αποσταλεί στην περιοχή αυξημένος αριθμός ειρηνευτικών δυνάμεων προς αποφυγή μιας εμπόλεμης κατάστασης.
Σήμερα, η ειρηνευτική δύναμη στην περιοχή αριθμεί μόλις 700 μέλη της EUFOR (ΕΕ) ενώ διατηρούνται και δυνάμεις του ΝΑΤΟ, με έδρα το Σεράγεβο. Η ανανέωση εντολής και για τις δύο αποστολές αναμένεται να γίνει την Τετάρτη (3/11) από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά η Ρωσία έχει απειλήσει να μπλοκάρει ένα σχετικό ψήφισμα εάν δεν αφαιρεθούν όλες οι αναφορές στον Ύπατο Εκπρόσωπο, υπονομεύοντας προφανώς την εξουσία του Σμιντ ως επόπτη της ειρηνευτικής συμφωνίας του Ντέιτον του 1995.
Τι έχει συμβεί
Στην πρώτη του έκθεση μετά την ανάληψη των καθηκόντων του τον Αύγουστο, ο Σμιντ, πρώην υπουργός της γερμανικής κυβέρνησης, προειδοποίησε ότι η Βοσνία αντιμετωπίζει «τη μεγαλύτερη υπαρξιακή απειλή της μεταπολεμικής περιόδου».
Ο Σερβοβόσνιος ηγέτης, Μίλοραντ Ντόντικ, απειλεί να αποσυρθεί από τους θεσμούς σε κρατικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένου του εθνικού στρατού που δημιουργήθηκε με διεθνή βοήθεια το τελευταίο τέταρτο του περασμένου αιώνα και να ανασυστήσει μια σερβική στρατιωτική δύναμη.
Στις 14 Οκτωβρίου, ο Ντόντικ είπε ότι θα ανάγκαζε τον βοσνιακό στρατό να αποσυρθεί από τη Δημοκρατία Σέρπσκα (το σερβικό μισό της Βοσνίας) περικυκλώνοντας τους στρατώνες της και ότι εάν η Δύση προσπαθούσε να επέμβει στρατιωτικά, είχε ”φίλους” που είχαν υποσχεθεί να υποστηρίξουν την Σερβική υπόθεση, αναφορά που εκτιμάται πως παραπέμπει σε Ρωσία και Σερβία. αναφορά στη Σερβία και τη Ρωσία.
Στο μεταξύ, η Σερβοβοσνιακή αστυνομία πραγματοποίησε «αντιτρομοκρατικές» ασκήσεις τον περασμένο μήνα στο όρος Τζαχορίνα, από όπου οι σερβικές δυνάμεις βομβάρδιζαν το Σεράγεβο καθ′ όλη τη διάρκεια της πολιορκίας του 1992-95.
″Αυτό ισοδυναμεί με απόσχιση χωρίς χωρίς διακήρυξη”, αναφέρει ο Σμιντ στην έκθεση που παραδόθηκε στον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, την Παρασκευή.
Όπως τονίζει, οι ενέργειες του Ντόντικ ”θέτουν σε κίνδυνο όχι μόνο την ειρήνη και τη σταθερότητα της χώρας και της περιοχής, αλλά – αν δεν απαντηθούν από τη διεθνή κοινότητα – θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην κατάργηση της ίδιας της συμφωνίας [ειρηνευτικής του Ντέιτον]”.
″Πολύ πραγματικός” ο κίνδυνος συγκρούσεων
Ο ύπατος εκπρόσωπος είπε ότι είναι πιθανό να υπάρξουν συγκρούσεις μεταξύ των εθνικών υπηρεσιών επιβολής του νόμου της Βοσνίας και της σερβοβόσνιας αστυνομίας. ”Εάν η ένοπλη δύναμη της Β-Ε [Βοσνία-Ερζεγοβίνη] χωριστεί σε δύο ή περισσότερους στρατούς, το επίπεδο της διεθνούς στρατιωτικής παρουσίας θα απαιτούσε επανεκτίμηση”, προειδοποίησε.
″Η μη απάντηση στην τρέχουσα κατάσταση θα έθετε σε κίνδυνο τη [συμφωνία του Ντέιτον], ενώ η αστάθεια στη Β-Ε θα είχε ευρύτερες περιφερειακές επιπτώσεις” αναφέρεται στην έκθεση και τονίζεται πως ”Οι προοπτικές για περαιτέρω διχασμό και σύγκρουση είναι πολύ πραγματικές”.
Η έκθεση με τις προειδοποιήσεις του Σμίντ κατατέθηκε καθώς το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ προετοίμαζε το ετήσιο ψήφισμά του για την ανανέωση της εντολής της ειρηνευτικής δύναμης της Eufor και του ΝΑΤΟ ενώ ή ψηφοφορία αναμένεται την Τετάρτη.
Η Μόσχα απειλεί να μπλοκάρει το ψήφισμα εάν δεν αφαιρεθούν όλες οι αναφορές στον ύπατο εκπρόσωπο στον διορισμό του οποίου άλλωστε είχε αντιταχθεί το Κρεμλίνο και δεν αναγνωρίζει την εξουσία του.
Ο αποσταθεροποιητικός ρόλος Ρωσίας, Σερβίας
″Υποψιάζομαι ότι αυτό που πραγματικά θέλει η Ρωσία είναι να εξαφανίσει την εξουσία του γραφείου του ύπατου εκπροσώπου εμποδίζοντάς τον να ενημερώσει το συμβούλιο”, δήλωσε ένας διπλωμάτης με γνώση των συζητήσεων και των διεργασιών.
Ο Κέρτ Μπάσουενερ, συνιδρυτής και ανώτερος συνεργάτης του Συμβουλίου Πολιτικής του Εκδημοκρατισμού, μιας ομάδας σκέψης με έδρα το Βερολίνο, δήλωσε: ”Ακούγεται ότι οι Αμερικανοί, οι Βρετανοί και οι Γάλλοι συμφώνησαν ουσιαστικά να αφαιρέσουν τις αναφορές στον ύπατο εκπρόσωπο...ενώ νομικά αυτό δεν υπονομεύει τον Ύπατο Εκπρόσωπο, πολιτικά είναι βέβαιο ότι κάνει”.
Ακόμη και αν ανανεωθεί η εντολή της Eufor πάντως, η αλήθεια είναι πως η ΕΕ δεν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα να ενισχύσει τη μικρή δύναμη που έχει απομείνει στη Βοσνία. Ορισμένα κράτη μέλη, ιδιαίτερα η Ουγγαρία μάλιστα, υποστηρίζουν τον Ντόντικ.
Ο Ντόντικ ”έχει ξεφύγει”
″Νομίζω ότι είναι πρόθυμος [ο Ντότικι] να ρισκάρει, δημιουργώντας ουσιαστικά νέα δεδομένα γρήγορα και βασιζόμενος στην ιδέα ότι η σύγχυση και η καθυστέρηση θα έπλητταν τόσο το Σεράγεβο όσο και τη διεθνή κοινότητα και τελικά δεν θα υπήρχαν σημαντικές διεθνείς συνέπειες”, σχολίασε ο Τζασμιν Μουγιάνοβιτς, Βόσνιος πολιτικός επιστήμονας.
Ο αναπληρωτής υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Γκάμπριελ Εσκομπάρ είπε στο Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα ότι οι ΗΠΑ συνεργάζονται με την ΕΕ για να ”βεβαιωθούν ότι δεν θα υπάρξουν συνέπειες για τυχόν παράνομες ή αποσταθεροποιητικές ενέργειες” στη Βοσνία. Ωστόσο, δεν είναι σαφές εάν η κυβέρνηση Μπάιντεν θα υποστήριζε την επιστροφή στη διατήρηση της ειρήνης υπό το ΝΑΤΟ.
Η Αλίντα Βλάτσιτς, επικεφαλής του thinktank με έδρα τη Βοσνία, Populari, είπε ότι η διαρκής και επιδεινούμενη αίσθηση της κρίσης επιτρέπει στους ηγέτες της χώρας να συγκαλύψουν την αποτυχία τους να κυβερνήσουν.
″Ο Ντόντικ έχει ξεφύγει, αλλά συλλογικά οι πολιτικοί ελπίζουν να κερδίσουν πόντους σε αυτή την κρίση και οι πολίτες είναι οι μόνοι χαμένοι, ως είναι αναμενόμενο...Αυτή η συζήτηση είναι χρήσιμη, επειδή εκτροχιάζει όλες τις ουσιαστικές συζητήσεις όπως το γεγονός ότι το Σεράγεβο πνίγεται στην αιθαλομίχλη, ότι [οι περιφερειακές κυβερνήσεις] υπεξαίρεσαν χρήματα στην κρίση του Covid-19, ότι ο αριθμός των νεκρών στο Σεράγεβο είναι μεγαλύτερος από ό,τι κατά τη διάρκεια του πολέμου , το γεγονός ότι η μισή χώρα ζει στη φτώχεια, ότι έχουμε ολοκληρώσει μηδενικές μεταρρυθμίσεις, ότι δεν συζητείται κανένας νόμος στη βουλή εδώ και μήνες”.
Πηγή: The Guardian