Η κλιματική αλλαγή, ως απειλή και για πολλούς ως όρος, μπήκε βίαια για πρώτη φορά στη ζωή μας με τις πλημμύρες στη Μάνδρα Αττικής (Νοέμβριος 2017) και, μετά από λίγους μήνες, με την πυρκαγιά στο Μάτι Αττικής (Ιούλιος 2018).
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή, ξεχνώντας για λίγο τις πρόσφατες εξελίξεις στην Ελλάδα με τις δεκάδες θύματα.
Η κλιματική αλλαγή αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς ως η μεγαλύτερη πλανητική απειλή. Οι παραφωνίες του προέδρου Τραμπ, ο οποίος επιλέγει να ικανοποιήσει πετρελαϊκές εταιρίες και το «λόμπι του άνθρακα» αγνοώντας τις φωνές της συντριπτικής πλειοψηφίας της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας, δεν αλλάζουν την πραγματικότητα: η κλιματική αλλαγή (άλλως γνωστή ως ανθρωπογενές επιταχυνόμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου) είναι εδώ. Καταγράφεται αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, αύξηση της συχνότητας και της έντασης ακραίων καιρικών φαινομένων (τυφώνες, πλημμύρες, ξηρασίες, καύσωνες κοκ), αύξηση μαζικών μετακινήσεων πληθυσμών (κλιματικοί πρόσφυγες)… Η αγωνία για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας απειλής φωτογραφίζεται στη Διεθνή Συνθήκη των Παρισίων η οποία έχει ήδη επικυρωθεί από 195 χώρες και περιγράφει δεσμεύσεις και στόχους για τη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου. Κύρια και πλέον σημαντική (αλλά όχι μοναδική) ανθρωπογενής πηγή αυτών των αερίων είναι η χρήση ορυκτών καυσίμων (λιγνίτης, πετρέλαιο, φυσικό αέριο) για την παραγωγή ενέργειας. Η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής δεν γίνεται με λιτανείες αλλά με την «απανθρακοποίηση» της οικονομίας, ήτοι την πλήρη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μέσα στα επόμενα χρόνια.
Τα καλά νέα τώρα: αυτό είναι απολύτως εφικτό τεχνικά, η καθαρή ενέργεια ανταγωνίζεται πλέον – οικονομικά – τα πιο «φθηνά» ορυκτά καύσιμα και δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας.
Ναι, η στροφή αυτή δεν είναι εύκολη καθώς συναντά απέναντί της τα μεγαλύτερα παγκόσμια λόμπι (πετρέλαιο, λιγνίτης κοκ) τα οποία δεν είναι διατεθειμένα να χάσουν κεκτημένα, απαιτεί ρίξεις και αλλαγές!
Οι διαγνώσεις και οι προβλέψεις των επιστημόνων για την Ελλάδα, για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας, είναι σαφείς και περιλαμβάνουν μείωση των ημερών βροχής, αύξηση του ποσού ημερήσιας βροχής που δεχόμαστε (πλημμυρικά φαινόμενα), αύξηση θερμών ημερών και των ημερών με καύσωνα ετησίως, σημαντική αύξηση των ημερών υψηλού κινδύνου για πυρκαγιές (περίπου κατά 30 ετησίως!). Τα παραπάνω δεν είναι καινούργια και αποτελούν δημόσια διαθέσιμη πληροφορία (Αστεροσκοπείο Αθηνών, Ακαδημία Αθηνών κοκ).
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι μπορεί ο καθένας μας να επικαλείται την κλιματική αλλαγή ως αιτία καταστροφών για τις οποίες το βάρος φέρουν ανθρώπινες αστοχίες και επιλογές. Η τραγική εξέλιξη της πλημύρας στη Μάνδρα Αττικής σχετίζεται άμεσα με το μπάζωμα του ρέματος που αποτελούσε τη φυσική διέξοδο του νερού. Η τραγική εξέλιξη της πυρκαγιάς στο Μάτι Ανατολικής Αττικής σχετίζεται άμεσα με την απουσία πρόληψης από την κεντρική διοίκηση και την έλλειψη προετοιμασίας από την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την κοινωνία. Σχετίζεται βεβαίως και με διαχρονικές παθογένειες της κοινωνίας μας (έλλειψη πολεοδομικού σχεδιασμού, αυθαίρετη δόμηση…). Καμία σχέση με την κλιματική αλλαγή!
Η κλιματική αλλαγή εγγυάται ότι οι ιδανικές συνθήκες για τέτοιες πυρκαγιές (καύσωνες, ξηρασία, δυνατοί άνεμοι…) θα αποτελούν όλο και πιο συχνά φαινόμενα στα επόμενα χρόνια. Ευθύνη μας λοιπόν να προετοιμαστούμε με συνέπεια και ταχύτητα (αντί απλώς να επικαλούμαστε την κλιματική αλλαγή ως δικαιολογία ή έξωθεν απειλή που μας ξεπερνά). Μιλώντας για συνέπεια: είναι τουλάχιστον οξύμωρο να επικαλείται κάποιος την κλιματική αλλαγή ως αιτία πρόσφατων καταστροφών ενώ ταυτόχρονα επιλέγει να ακολουθεί μια κλιματικά καταστροφική ενεργειακή πολιτική (νέος λιγνιτικός σταθμός, νέοι πετρελαϊκοί σταθμοί, εξορύξεις για πετρέλαιο).
Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ. Είτε λοιπόν κάνεις ότι περνά από το χέρι σου για να μειώσεις τις επιπτώσεις της και να προετοιμάσεις την κοινωνία και την οικονομία γι’ αυτές, είτε την αρνείσαι και συνεχίζεις σαν να μην υπάρχει αύριο (επιλογή Τραμπ). Στα λόγια επιλέγουμε το πρώτο. Καιρός να προχωρήσουμε και στα αντίστοιχα έργα. Μέχρι τότε, η επίκληση της κλιματικής αλλαγής θα αποτελεί κακόγουστο αστείο.