Οι συνομιλίες μεταξύ πολιτικών από το φιλοκουρδικό κόμμα της Τουρκίας και φυλακισμένων Κούρδων ηγετών φαίνονται να προχωρούν, στο πλαίσιο προσπαθειών να λάβουν τέλος 40 χρόνια σύγκρουσης μεταξύ του τουρκικού κράτους και του κουρδικού ΡΚΚ.
Η εν λόγω προσπάθεια, όπως υπογραμμίζεται σε δημοσίευμα του Associated Press, λαμβάνει χώρα εν μέσω μιας περιόδου αστάθειας και θεμελιωδών αλλαγών στην ευρύτερη περιοχή, μεταξύ των οποίων ο πόλεμος Ισραήλ- Χαμάς στη Γάζα, η αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ στον Λίβανο και η πτώση του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Άρχισε τον Οκτώβριο από τον ακροδεξιό Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος κατά κανόνα ήταν αντίθετος σε παραχωρήσεις όσον αφορά σε θέματα κουρδικής ταυτότητας ή δικαιωμάτων.
Η πτώση του Άσαντ μετά την κεραυνοβόλα προέλαση των τζιχαντιστών οδήγησε σε αναζωπύρωση των συγκρούσεων μεταξύ υποστηριζόμενων από την Τουρκία και κουρδικών δυνάμεων στη βόρεια Συρία. Οι υπό την κουρδική ηγεσία Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), που είχαν υπό τον έλεγχό τους τη βορειοανατολική Συρία την τελευταία δεκαετία, δέχονται την επίθεση του Συριακού Εθνικού Στρατού, μιας οργάνωσης- «ομπρέλας» πολιτοφυλακών που υποστηρίζει η Τουρκία, η οποία θεωρεί τις SDF προέκταση του ΡΚΚ και επιδιώκει την εξουδετέρωσή τους ως ανεξάρτητης μαχητικής δύναμης.
Πρόσφατα υψηλόβαθμα στελέχη του κόμματος DEM συναντήθηκαν με τον φυλακισμένο ηγέτη του ΡΚΚ Αμπντουλάχ Οτσαλάν και τον επίσης φυλακισμένο Σελαχατίν Ντεμιρτάς, επίσης εξέχουσα προσωπικότητα του κουρδικού κινήματος. Επίσης, έχουν συναντηθεί και με ηγέτες άλλων κομμάτων για να ενημερώσουν για τις συνομιλίες.
ΡΚΚ
Το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) διεξάγει ένοπλο αντάρτικο από το 1984, αρχικά με τον στόχο της δημιουργίας ενός κουρδικού κράτους στο νοτιοανατολικό τμήμα της χώρας. Στο πέρασμα του χρόνου ο στόχος αυτός εξελίχθηκε σε μια εκστρατεία για αυτονομία και δικαιώματα των Κούρδων μέσα στην Τουρκία. Στο πλαίσιο της σύγκρουσης μεταξύ των ανταρτών και των κυβερνητικών δυνάμεων, που έχει εξαπλωθεί πέρα από τα όρια της Τουρκίας, στο Ιράκ και τη Συρία, έχουν σκοτωθεί δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Το ΡΚΚ έχει χαρακτηριστεί τρομοκρατική οργάνωση από την Τουρκία, τις ΗΠΑ και την ΕΕ.
Οτσαλάν
Ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν, που ως φοιτητής πολιτικών επιστημών στην Άγκυρα είχε σχέσεις με αριστερά κινήματα, δημιούργησε το ΡΚΚ το 1978 ως μαρξιστική οργάνωση. Κατέφυγε στη Συρία το 1979, μαζί με άλλα μέλη του ΡΚΚ, και παρέμεινε εκεί ως το 1998, όταν η Συρία τον έδιωξε κατόπιν μεγάλων πιέσεων από την Τουρκία.
Ο Οτσαλάν έπεσε στα χέρια της Τουρκίας το 1999 και φυλακίστηκε στο Ιμραλί, στη Θάλασσα του Μαρμαρά, όπου παραμένει μέχρι σήμερα. Η θανατική ποινή για προδοσία άλλαξε σε ισόβια φυλάκιση αφού η Τουρκία προέβη σε κατάργηση της θανατικής ποινής. Ο 74χρονος εξακολουθεί να έχει επιρροή στο κουρδικό κίνημα. Σε μήνυμα που έστειλε μέσω του ανιψιού του τον Δεκέμβριο, ο Οτσαλάν υποστήριξε ότι έχει τη δύναμη να δώσει τέλος στη σύγκρουση εάν οι συνθήκες είναι σωστές.
Νέες προσπάθειες
Τον Οκτώβριο ο Μπαχτσελί, στενός σύμμαχος του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πρότεινε να δοθεί αναστολή στον Οτσαλάν αν αποκηρύξει τη βία και διαλύσει το ΡΚΚ. Αυτό ήταν μια σημαντική αλλαγή πλεύσης για τον σκληροπυρηνικό πολιτικό, ο οποίος ήταν ανέκαθεν υπέρ της στρατιωτικής δράσης από το κράτος εναντίον της οργάνωσης και των συμμάχων της στη Συρία, και απέρριπτε τις διαπραγματεύσεις.
Ο Ερντογάν φαίνεται να έχει εγκρίνει τη στάση του Μπαχτσελί. Οι αντιδράσεις μεταξύ πολιτικών και αναλυτών για μια νέα ειρηνευτική προσπάθεια είναι ανάμεικτες. Κάποιοι κάνουν λόγο για μια ιστορική συμφωνία, ενώ άλλοι αντιτίθενται με σθένος σε οποιαδήποτε επιείκεια απέναντι στον Οτσαλάν ή το ΡΚΚ. Μια πρόσφατη επίθεση κατά της τουρκικής κρατικής αεροδιαστημικής βιομηχανίας έξω από την Άγκυρα, την ευθύνη για την οποία ανέλαβε το ΡΚΚ, έκανε πιο πολύπλοκη την κατάσταση.
Προσπάθειες κατά το παρελθόν
Έχουν υπάρξει προσπάθειες στο παρελθόν μεταξύ του τουρκικού κράτους και του ΡΚΚ ανά τα χρόνια, περιλαμβανομένων μυστικών διαπραγματεύσεων στο Όσλο από το 2009 ως το 2011. Ωστόσο δεν απέδωσαν καρπούς. Η τελευταία προσπάθεια έλαβε χώρα μεταξύ του 2013 και του 2015, με μια σειρά επαφών μεταξύ Τούρκων αξιωματούχων και του Οτσαλάν, που κήρυξε κατάπαυση πυρός και απόσυρση μαχητών σε βάσεις στο βόρειο Ιράκ. Τούρκοι αξιωματούχοι έκαναν διάφορες κινήσεις- όπως πχ να δοθεί άδεια για εκπομπές στην κουρδική γλώσσα. Η διαδικασία κατέρρευσε τον Ιούλιο του 2015, μετά από μια σειρά βίαιων επιθέσεων, περιλαμβανομένης μία από το Ισλαμικό Κράτος, που είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθούν 33 φιλοκούρδοι ακτιβιστές. Έκτοτε η Τουρκία έχει προβεί σε σκληρή καταστολή, φυλακίζοντας χιλιάδες άτομα, περιλαμβανομένου του πρώην ηγέτη του κύριου φιλοκουρδικού κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, για σχέσεις με το ΡΚΚ.
Γιατί τώρα
Οι νέες αυτές προσπάθειες λαμβάνουν χώρα σε μια περίοδο που η Τουρκία και οι Κούρδοι επιδιώκουν ασφάλεια για να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις στη Μέση Ανατολή. Ωστόσο κάποιοι πιστεύουν ότι κύριος στόχος τους είναι η κυβέρνηση Ερντογάν να κερδίσει τη στήριξη των Κούρδων για ένα νέο Σύνταγμα που θα επέτρεπε στον Τούρκο πρόεδρο να παραμείνει στην εξουσία και μετά το 2028.
Ο Μπαχτσελί έχει ανοιχτά ζητήσει νέο Σύνταγμα, λέγοντας πως είναι απαραίτητο για το μέλλον της Τουρκίας να παραμείνει ο Ερντογάν στην εξουσία. Ερντογάν και Μπαχτσελί φέρονται να επιδιώκουν την κοινοβουλευτική στήριξη του DEM.