Μια θρησκευτική εικόνα ενώνει τους Κουβανούς: Η Παναγία της Φιλανθρωπίας του Κόμπρε (Cobre).
Η προστάτιδα της Κούβας λατρεύεται από πιστούς Καθολικούς και οπαδούς των αφρο-κουβανικών παραδόσεων της Σαντερία (μία τοπική μορφή χριστιανισμού που έχει τις ρίζες της στην Αφρική), καθώς και από Κουβανούς στην εξορία - και το προσκύνημα αυτό, είναι το πρώτο πράγμα που κάνουν γυρίζοντας πίσω στο νησί.
Το ξύλινο άγαλμα φυλάσσεται στη Βασιλική της Παναγίας της Φιλανθρωπίας του Ελ Κόμπρε (El Cobre), που είναι κρυμμένη στη σκιά των καταπράσινων βουνών της Σιέρα Μαέστρα. Ένα πανομοιότυπο αντίγραφο λατρεύεται από Κουβανοαμερικανούς στον Εθνικό Ναό της Παναγίας της Φιλανθρωπίας στο Μαϊάμι.
Γιατί αυτό το μικρό άγαλμα έχει τόσο μεγάλη σημασία;
Έχει ύψος μόιλις 35 εκατοστά. Αλλά το μικρό ξύλινο άγαλμα σε αυτό το ναό στην ανατολική Κούβα είναι από τις πιο σεβαστές καθολικές εικόνες.
Η Mισέλ Μαλντονάδο, καθηγήτρια Θεολογίας και Θρησκευτικών στο Πανεπιστήμιο του Scranton στην Πενσυλβάνια, λέει ότι η Παρθένος δεν είναι μόνο θρησκευτικό σύμβολο, αλλά και εθνικό σύμβολο της Κούβας.
Η γιαγιά της Mαλντονάδο πήρε μαζί της ένα άγαλμα της Παρθένου, ως ένα από τα μοναδικά υπάρχοντά της, όταν έφυγε από την Κούβα για το Μαϊάμι. Το άγαλμα πέρασε από γενιά σε γενιά και τώρα βρίσκεται στο σπίτι της Μαλντονάδο.
Που εμφανίζεται η εικόνα της Παναγίας στην Κούβα;
Παντού. Η «Cachita», όπως τη αποκαλούν με στοργή πολλοί Κουβανοί, είναι σεβαστή και λατρεύεται σε αυτοσχέδιους βωμούς σπιτιών, στα δημοφιλή τραγούδια και στις τοιχογραφίες σε δρόμους. Επίσης την συναντάμε σε τατουάζ, πίνακες ζωγραφικής και κινούμενα σχέδια.
Πως ξεκίνησαν όλα;
Η ιστορία 400 ετών της Παναγίας του Κόμπρε ξεκινά με δύο αδέρφια ιθαγενών, τον Χουάν και τον Ροντρίγκο ντε Χόγιος, και ένα σκλαβωμένο Αφρικανό αγόρι που ονομάζεται Χουάν Μορένο. Έφυγαν από τον οικισμό του Κόμπρε, που σημαίνει στα ισπανικά «χαλκός», κοντά στην ανατολική πόλη του Σαντιάγο ντε Κούβα και σαλπάρισαν σε μια βάρκα, αναζητώντας αλάτι.
Στο ταξίδι τους, λέγεται ότι βρήκαν ένα άγαλμα της Παναγίας πάνω σε μια ξύλινη σανίδα, να επιπλέει στον κόλπο της Νίπης. Έμειναν έκπληκτοι, όταν είδαν ότι τα ρούχα του αγάλματος ήταν στεγνά, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο βιβλίο «Κούβα: Μια Αμερικανική Ιστορία», της Άντα Φερέρ. Στην αγκαλιά της, η Παρθένος έφερε μια μικρότερη φιγούρα του μικρού Ιησού.
Ο πίνακας ήταν χαραγμένος με τις λέξεις: «Είμαι η Παναγία της Φιλανθρωπίας».
Πως έγινε η Παναγία προστάτιδα της Κούβας;
Κατά τη διάρκεια των αγώνων της Κούβας για ανεξαρτησία από την Ισπανία τον 19ο αιώνα, τραυματισμένοι στρατιώτες ζητούσαν από την Παρθένο να θεραπευτεί και έραβαν την εικόνα της στις στολές τους.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, βετεράνοι του πολέμου ζήτησαν από το Βατικανό να την ονομάσουν προστάτιδα Αγία της Κούβας. Ο Πάπας Βενέδικτος XV αποδέχθηκε το αίτημα.
Γιατί έγινε γνωστή η Παναγία του Κόμπρε έγινε γνωστή με άλλο όνομα στην αφροκουβανική θρησκεία «Σαντερία»;
Κατά τη διάρκεια των αιώνων, Κουβανοί πολλών θρησκειών - συμπεριλαμβανομένης της αφρο-κουβανικής θρησκείας Santeria - προσεύχονταν στην Παρθένο, ενθυμούμενοι τον ρόλο του Χουάν Μορένο στην ιστορία της ανακάλυψης. Οι πιστοί της Σαντερία αποκαλούν το άγαλμα «Ochun», τη θεά του γυναικείου αισθησιασμού και της μητρότητας. Οι πιστοί φορούν συχνά κίτρινο, ένα χρώμα που συνδέεται με την «Βασίλισσα Ochun», και αφήνουν προσφορές ηλίανθων.
Που βρίσκεται ο ναός;
Καθώς ο μύθος της Παρθένου μεγάλωνε, το ίδιο έκανε και το παρεκκλήσι που στέγαζε το άγαλμα. Σήμερα, είναι μια όμορφη βασιλική στο χρώμα του ελεφαντόδοντου με κόκκινους τρούλους, στη μικρή κοινότητα Cobre λίγο έξω από την πόλη του Σαντιάγο.
Χιλιάδες άνθρωποι φτάνουν κάθε χρόνο στο ιερό της, περίπου 500 μίλια ανατολικά της Αβάνας. Αναζητούν ευλογίες, θεραπείες ή φέρνουν προσφορές.
Γιατί προσέφερε ο Χέμινγουεϊ το βραβείο Νόμπελ του;
Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ ζήτησε να τοποθετηθεί το βραβείο Νόμπελ, που του απένειμαν το 1954, στα πόδια του αγάλματος ως ένδειξη ευχαριστίας προς τους Κουβανούς για έργα έμπνευσης όπως «Ο Γέρος και η Θάλασσα».
Ένα αντίγραφο του βραβείου κρέμεται σε έναν από τους τοίχους της εκκλησίας.
Στο μυθιστόρημα, ο κύριος χαρακτήρας κρατά μια εικόνα της Παρθένου στο σπίτι του. Ο Κουβανός ψαράς Σαντιάγο λέει στο βιβλίο ότι, παρόλο που δεν είναι θρησκευόμενος, υπόσχεται ότι θα κάνει προσκύνημα στην Παρθένο αν πιάσει το ψάρι.
Η οικογένεια Κάστρο έχει σχέση με την Παναγία;
Η μητέρα του Φιντέλ και του Ραούλ Κάστρο επισκέφτηκε την εκκλησία και άφησε εκεί το χρυσό αγαλματίδιο που αναπαριστά έναν μικρό αντάρτη της δεκαετίας του 1950, καθώς οι γιοι της πολεμούσαν την κυβέρνηση του δικτάτορα Μπατίστα, πριν από την επανάσταση.
Έχει πάει Πάπας σε αυτό το ναό στην Κούβα;
Ναί. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β′ επισκέφτηκε το ιερό το 1998 και τοποθέτησε ένα χρυσό στέμμα στο κεφάλι του αγάλματος. Ο Πάπας Βενέδικτος XVI έκανε το οδοιπορικό το 2012 για να τιμήσει την τετρακονταετηρίδα από την εμφάνιση του αγάλματος. Στην επίσκεψή του στο νησί το 2015, ο Πάπας Φραγκίσκος επίσης, προσευχήθηκε στην Προστάτιδα της Κούβας.
Γιατί κατασκευάστηκε ”δίδυμος” ναός στο Μαϊάμι;
Οι Κουβανοί Αμερικανοί εξόριστοι λατρεύουν εδώ και καιρό την Παναγία της Φιλανθρωπίας σε μια εκκλησία νότια του κέντρου του Μαϊάμι. Η εκκλησία που τιμά την προστάτιδα του νησιού παραμένει ένα ισχυρό σύμβολο ενότητας παρά τις δεκαετίες πολιτικών διχασμών μεταξύ των Κουβανών.