To 2006 o Blake Mycoskie βρισκόταν σε διακοπές στην Αργεντινή όταν συνάντησε μια Αμερικανίδα εθελόντρια η οποία συνεισέφερε μέσω ενός οργανισμού στην διανομή παπουτσιών σε παιδιά με ανάγκη. Συγκλονισμένος από τις συνθήκες φτώχειας και μολύνσεων που προξενούσε η έλλειψη παπουτσιών ο Mycoskie αποφάσισε να αναλάβει δράση. Επιστρέφοντας στις ΗΠΑ ίδρυσε την εταιρία Shoes for Better Tommorow. H κερδοσκοπική αυτή επιχείρηση ακολουθούσε το μοντέλο “1 προς 1” δωρίζοντας ένα ζευγάρι παπουτσιών στα παιδιά της Αργεντινής για κάθε ένα που πωλούνταν στις ΗΠΑ. Η εταιρία αυτή αργότερα μετονομάστηκε και κατάφερε να προσελκύσει παγκόσμιο ενδιαφέρον πετυχαίνοντας να προσφέρει μέχρι σήμερα περισσότερα από 10.000.000 ζευγάρια παπούτσια παγκοσμίως, αποτελώντας παράλληλα ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα κοινωνικής επιχείρησης.
Εκκινώντας από την ιστορική χωρο-χρονική οριοθέτηση της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, πρώιμες μορφές τέτοιων επιχειρήσεων συναντώνται στις ΗΠΑ στις αρχές του 20ου αιώνα ενώ όρος της “κοινωνικής επιχειρηματικότητας” (social entrepreneur) αποδίδεται στον Βill Drayton στην δεκαετία του 1980. Σε μία προσπάθεια ορισμού του πεδίου αυτού μπορούμε να ορίσουμε πρακτικά οποιονδήποτε οργανισμό προσπαθεί να αντιμετωπίσει με καινοτόμο τρόπο ένα κοινωνικό πρόβλημα χρησιμοποιώντας επιχειρηματικές μεθόδους. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις γεφυρώνουν το χάσμα μεταξύ μη-κερδοσκοπικών οργανισμών και επιχειρήσεων με προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Η ειδοποιός διαφορά εντοπίζεται, μεταξύ άλλων, στο κέρδος, το οποίο για τους οργανισμούς αυτούς αποτελεί μέσο βιωσιμότητας και αυτονομίας και όχι αυτοσκοπός. Με άλλα λόγια αναλαμβάνουν δράση ώστε να παράξουν αυτόνομα το κέρδος που θα τους επιτρέψει να φέρουν εις πέρας την ανθρωπιστική-κοινωνική δράση που έχουν ως προτεραιότητα.
Μια προσεκτική ανάγνωση του ορισμού της κοινωνικής επιχειρηματικότητας εντοπίζει ως κεντρικό σημείο της νέας αυτής πρότασης την ύπαρξη κοινωνικής καινοτομίας. Την δημιουργία ,δηλαδή, καινοτόμων λύσεων σε κοινωνικά προβλήματα αλλά για πρώτη φορά με την χρήση επιχειρηματικών μεθόδων. Η δράση άλλωστε των κοινωνικών επιχειρηματιών έχει τον πυρήνα της λογικής της την ρήση του νομπελίστα κοινωνικού επιχειρηματία Mohammad Yunnus: “Όποτε αναγνωρίζω ένα πρόβλημα ξεκινάω μία επιχείρηση”. Φυσικά η πρόταση αυτή έρχεται μόνο να συμπληρώσει τους παραδοσιακούς Μη-Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς και το κράτος και επ΄ ουδενί να τους αντικαταστήσει. Πρόκειται άλλωστε για ένα “υβρίδιο” που μπορεί να συγκεράσει μέσα του τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των άλλων φορέων. Επιχειρηματική καινοτομία, αποτελεσματικότητα αλλά και προσήλωση στην κοινωνική αποστολή όπως οι ΜΚΟ αντιλαμβάνονται, είναι λίγα από τα δομικά στοιχεία των κοινωνικών επιχειρήσεων.
H αξία της δραστηριοποίησης στην κοινωνική επιχειρηματικότητα και της προώθησης της εντός του ελληνικού επιχειρηματικού γίγνεσθαι αποκτά πολυπρόσωπο χαρακτήρα. Σε ότι αφορά της πιο άμεσες “πληγές” της κοινωνίας, τέτοια σχήματα είναι ικανά να μετριάσουν την ανεργία αλλά και να καλύψουν προσωρινά ένα μέρος του κενού που άφησε η καταβαράθρωση των προνοιακών δομών στα χρόνια της ύφεσης. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο η έννοια της κοινωνικής επιχειρηματικότητας μπορεί να συνεισφέρει στην ιδέα της διατήρησης του ισχυρού κοινωνικού μοντέλου της Ευρώπης ιδιαίτερα στην παρούσα περίοδο όπου οι δαπάνες για κοινωνικό κράτος αδυνατίζουν. Φυσικά δεν νοείται αντικατάσταση των κρατικών δομών και δαπανών για κοινωνική πολιτική από επιχειρήσεις αλλά μέσα του παρόντος άρθρου προτείνεται η εδραίωση μιας συναντίληψης κράτους και ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην δημιουργία ενός πλέγματος προστασίας από την ένδεια και τον αποκλεισμό.
Επιπλέον η δραστηριότητα των κοινωνικών επιχειρηματιών μπορεί να συμβάλει αποτελεσματικά στην οριστική απενεχοποίηση του κέρδους για την ελληνική κοινωνία. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η επιχειρηματική πρωτοβουλία υπήρξε δαιμονοποιημένη στη χώρα και συνδεδεμένη με φοροδιαφυγή, απάτη, “ρεμούλα”και “λαμογιά” όπως μεγάλη μάζα του πληθυσμού πίστευε. Οι θετικές εξωτερικότητες που παράγει συνεπώς για τους πολίτες η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι εφικτό να συμβάλουν ώστε αντιλήψεις σαν τις παραπάνω να εκλείψουν και να δοθεί στον επιχειρηματία η ανάλογη αναγνώριση για την δράση που αναλαμβάνει.
Με δεδομένα τα παραπάνω η κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα στην νέα εποχή του ελληνικού επιχειρείν καθώς αυτό ανακάμπτει από την ύφεση και επενδύει στην καινοτομία. Σε αυτό το πλαίσιο οι κοινωνικές επιχειρήσεις μπορούν να αποτελέσουν “κανάλια” δικαιότερης κατανομής του νέου παραγόμενου πλούτου αποδεικνύοντας έμπρακτα πως για την μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους η καινοτομία δεν αρκεί να είναι μόνο τεχνολογική αλλά και κοινωνική μέσω νέων μεθόδων διάχυσης του πλούτου.