Ένας νέος νόμος στην Κολομβία την καθιστά μία από τις πρώτες χώρες στον κόσμο που φορολογεί ρητά τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα. O υγειονομικός φόρος χαιρετίστηκε από τους ακτιβιστές και τους εμπειρογνώμονες υγείας που λένε ότι θα μπορούσε να αποτελέσει παράδειγμα για πολλές άλλες χώρες.
Μετά από χρόνια προσπαθειών, ο ”νόμος για το junk food” τέθηκε σε ισχύ αυτόν τον μήνα και η εισφορά θα εισαχθεί σταδιακά. Ένας πρόσθετος φόρος στα επηρεαζόμενα τρόφιμα θα ξεκινήσει άμεσα με 10%, θα αυξηθεί στο 15% το επόμενο έτος και θα φθάσει στο 20% το 2025.
«Χώρες σε όλο τον κόσμο έχουν εφαρμόσει φόρους υγείας, για παράδειγμα με τη φορολόγηση του καπνού ή των ζαχαρούχων ποτών, αλλά λίγες χώρες τους έχουν επεκτείνει στα επεξεργασμένα τρόφιμα», δήλωσε ο Φράνκο Σάσι, καθηγητής διεθνούς πολιτικής υγείας και οικονομικών στο Imperial College Business School του Λονδίνου. «Το μοντέλο της Κολομβίας είναι πιο διευρυμένο από ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν και θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως παράδειγμα για άλλες χώρες».
Ο φόρος στοχεύει στα υπερ-επεξεργασμένα προϊόντα που ορίζονται ως βιομηχανικά παρασκευασμένα έτοιμα προς κατανάλωση τρόφιμα, καθώς και σε αυτά που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε αλάτι και κορεσμένα λιπαρά, όπως οι σοκολάτες ή τα πατατάκια. Ο Σάσι δήλωσε ότι έγιναν κάποιοι συμβιβασμοί με τη βιομηχανία τροφίμων, όπως η εξαίρεση ορισμένων επεξεργασμένων τροφίμων, όπως για παράδειγμα τα λουκάνικα, από τον φόρο.
Η κολομβιανή διατροφή είναι πλούσια σε νάτριο, το οποίο έχει συνδεθεί με την αύξηση των καρδιαγγειακών παθήσεων, όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια και η καρδιακή ανεπάρκεια, που ευθύνονται για σχεδόν το ένα τέταρτο των θανάτων ετησίως. Ο μέσος Κολομβιανός καταναλώνει 12 γραμμάρια αλατιού την ημέρα - το υψηλότερο ποσοστό στη Λατινική Αμερική και ένα από τα υψηλότερα στον κόσμο. Σχεδόν το ένα τρίτο των ενηλίκων στη χώρα έχει υψηλή αρτηριακή πίεση.
Άλλες μη μεταδοτικές ασθένειες που συνδέονται με τη διατροφή και την παχυσαρκία, όπως ο διαβήτης, είναι επίσης προβληματικές, με περισσότερους από το ένα τρίτο των θανάτων που αποδίδονται στον διαβήτη να καταγράφονται μεταξύ των ατόμων κάτω των 70 ετών.
Οι μη μεταδοτικές ασθένειες ευθύνονται για το 76% του συνόλου των θανάτων στην Κολομβία.
Υιοθετώντας το παράδειγμα του Ισημερινού και του Περού
«Θέλουμε να αποφύγουμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμα πλούσιων βιομηχανικών χωρών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι ασθένειες που συνδέονται με τη διατροφή αποτελούν μεγάλο πρόβλημα», δήλωσε η Μπεατρίς Τσαμπάνε, εκτελεστική διευθύντρια του Συνασπισμού για την Υγεία της Αμερικής, μιας λατινοαμερικανικής οργάνωσης.
Ο Σάσι είπε: «Αυτό που είναι αξιοσημείωτο στην Κολομβία είναι ότι η φορολογική πολιτική είναι ευθυγραμμισμένη με τις ετικέτες στην μπροστινή πλευρά της συσκευασίας». Η χώρα, ακολουθώντας τα ίχνη του Ισημερινού και του Περού, εισάγει υποχρεωτικές προειδοποιήσεις για την υγεία στα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε ανθυγιεινά συστατικά, όπως ζάχαρη ή κορεσμένα λιπαρά.
«Ο φόρος εφαρμόζεται στα ίδια προϊόντα που έχουν την ετικέτα με την προειδοποίηση υγείας», δήλωσε ο Σάσι. «Αυτό δημιουργεί ένα πληροφοριακό και οικονομικό κίνητρο για τον καταναλωτή να αποφεύγει αυτά τα προϊόντα».
«Πόλεμος» από τις βιομηχανίες τροφίμων
Οι ακτιβιστές λένε ότι συνάντησαν σθεναρή αντίδραση από τις βιομηχανίες τροφίμων και ποτών κατά τα χρόνια που προηγήθηκαν της θέσπισης του νόμου.
Η Εσπεράντσα Σερόν Βιγιακιράν από την Educar Consumidores, μια οργάνωση που συμμετείχε στγην εκστρατεία για την επιβολή φόρου υγείας και την επισήμανση των προϊόντων από το 2015, δήλωσε: «Η ομάδα μας υπέστη κάθε είδους επιθέσεις και λογοκρισία που απαγορεύεται στη χώρα μας. Η προσπάθεια που επενδύσαμε δεν ήταν μόνο θεσμική αλλά και προσωπική. Δεν χαλαρώσαμε ποτέ μας και επιμείναμε».
Οι επικριτές του νέου φόρου θεωρούν ότι θα επιδεινώσει τα προβλήματα της Κολομβίας με τον πληθωρισμό.
«Η κρίση του κόστους ζωής και η μεγάλη συμβολή των τιμών των τροφίμων στον πληθωρισμό σημαίνουν ότι είναι πολύ δύσκολο στις περισσότερες χώρες να μιλάμε για την εισαγωγή νέων φόρων», δήλωσε ο Σάσι. «Αλλά από την άλλη είναι δυνατόν να λειτουργήσουμε στο πλαίσιο των υφιστάμενων φόρων για να δημιουργήσουμε κίνητρα, για παράδειγμα μειώνοντας τον ΦΠΑ στα πιο υγιεινά τρόφιμα για να επιδοτήσουμε την αύξηση της φορολογίας στις ανθυγιεινότερες επιλογές».
«Σε τελική ανάλυση, ο στόχος της βιομηχανικής παραγωγής τροφίμων δεν είναι η διατροφή αλλά το κέρδος», δήλωσε η Τσαμπάνε. «Αυτό σημαίνει ότι οι παραγωγοί δεν ενδιαφέρονται αν οι καταναλωτές τρώνε τρόφιμα που θα τους αρρωστήσουν ή θα τους κάνουν να πεθάνουν».
Πηγή: Guardian