Την περασμένη χρονιά το Πουκέτ της Ταϊλάνδης ήταν ο πιο πολυπληθής τουριστικός προορισμός, με αναλογία 118 παραθεριστές για κάθε έναν από τους 416.000 κατοίκους του νησιού.
Το 2019, ο ιστότοπος περιβαλλοντικής παρακολούθησης και ανάλυσης Murmuration σημείωσε ότι το 80% των τουριστών στον κόσμο επισκέπτονται μόνο το 10% των παγκόσμιων προορισμών και προέβλεψε ότι αν δεν αντιστραφεί αυτή η τάση, μέχρι το 2050, ο τουρισμός θα διπλασιάσει την κατανάλωση ενέργειας και τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Τα ταξίδια έχουν γίνει δίκοπο μαχαίρι: Από τη μια, δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί στενάζουν κάτω από το βάρος της κίνησης, μετατρέποντάς τα σε ασφυκτικά γεμάτα θέρετρα. Από την άλλη, η γοητεία των ανεξερεύνητων τόπων ενέχει τον κίνδυνο να μετατραπούν κι αυτοί σε μέρη μαζικού τουρισμού.
Υπάρχει, ωστόσο, μια μέση λύση στα ταξίδια; Υπάρχουν προορισμοί που να προσφέρουν όλα τα παραπάνω και να διαχειρίζονται τους επισκέπτες με βιώσιμο τρόπο;
Το ασταμάτητο πρόβλημα του υπερτουρισμού
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών (UNWTO) στο Παγκόσμιο Βαρόμετρο Τουρισμού υποδεικνύει ότι τα διεθνή ταξίδια έφτασαν στο 88% του επιπέδου προ πανδημίας το 2023, με 1,3 δισεκατομμύρια αφίξεις. Ο UNWTO εκτιμά ότι ο τουρισμός όχι απλά θα ανακάμψει πλήρως μέσα στο 2024 αλλά θα ξεπεράσει τα επίπεδα του 2019 κατά 2%.
Πρόσφατη έρευνα του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ αναλύει τον αντίκτυπο της τουριστικής βιομηχανίας στην παγκόσμια οικονομία. Με το 80% των επιχειρήσεων του κλάδου να είναι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, ο τουρισμός αντιπροσωπεύει το 7,6% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Η βιομηχανία υποστηρίζει σχεδόν 300 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και συμβάλλει στο 8% των παγκόσμιων ανθρωπογενών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Σύμφωνα με τον UNWTO, το 95% των ταξιδιωτών του κόσμου συγκεντρώνεται σε λιγότερο από το 5% του πλανήτη. Στη Γαλλία π.χ. το 80% της τουριστικής δραστηριότητας συγκεντρώνεται στο 20% της επικράτειας.
Το Skyscanner’s Travel Trends 2024 αναφέρει ότι εκτός από κίνητρα όπως το πάθος, η περιπέτεια και η έμπνευση, άλλοι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τα ταξιδιωτικά σχέδια του κόσμου είναι οι ταινίες και οι τηλεοπτικές εκπομπές. Περίπου το 29% των Αμερικανών παραθεριστών ανέφερε ότι τα μέσα ενημέρωσης επηρέασαν τον προορισμό τους. Επιπλέον, σχεδόν οι μισοί ταξιδιώτες στις ΗΠΑ (44%) εκφράζουν την προθυμία τους να κάνουν πτήσεις μικρών αποστάσεων για να παρακολουθήσουν ζωντανά σόου, συναυλίες κ.λπ. .
Δημοφιλείς προορισμοί στα όριά τους
Καθώς πολλές ευρωπαϊκές χώρες μάχονται με τον υπερτουρισμό, ορισμένες εφαρμόζουν πολιτικές για τον μετριασμό των σχετικών επιβαρύνσεων. Το Αμστερνταμ, μαζί με άλλα μέτρα, επέβαλε τουριστικό φόρο 12,5% - το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη μέχρι σήμερα.
Η πόλη του Παρισιού, που ήταν προορισμός για περισσότερα από 15 εκατομμύρια διεθνή ταξίδια το 2023, σκοπεύει να τριπλασιάσει τον τουριστικό φόρο. Η πόλη προσδοκά τεράστια πλήθη φέτος καθώς πλησιάζουν οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 2024.
Η Ευρώπη είναι μόνο μία από τις πολλές περιοχές που νιώθουν αυτή την πίεση. Τα καταλύματα στο Μπαλί ήταν πάντα δημοφιλή, αλλά μετά την επαναλειτουργία τους στην μετά κορονοϊό εποχή το νησί της Ινδονησίας είδε τον αριθμό των διεθνών επισκεπτών του να εκτινάσσεται σε περισσότερα από 5 εκατομμύρια το 2023 - μια αύξηση 144,61% από το προηγούμενο έτος. Για την καταπολέμηση του υπερτουρισμού, το Μπαλί εισήγαγε τουριστικό φόρο φέτος.
Από την άλλη πλευρά, χώρες όπως το Μπουτάν επιβάλλουν αυστηρά μέτρα εισόδου, συμπεριλαμβανομένου του τέλους αίτησης θεώρησης 40 δολαρίων και ενός τέλους αειφόρου ανάπτυξης 100 δολαρίων για κάθε ενήλικα ανά ημέρα (μείωση από το προηγούμενο ποσοστό των 200 δολαρίων από τον Αύγουστο του 2023). Χώρες όπως αυτή ελέγχουν επίσης σχολαστικά τον αριθμό των τουριστών που επιτρέπεται να εισέλθουν για την καταπολέμηση του υπερβολικού τουρισμού.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα μικρών πόλεων ή προορισμών γνωστών για την ηρεμία τους, που πλέον αντιμετωπίζουν κι αυτοί εισροή τουριστών, κυρίως εξαιτίας των influencers στα social media που παρουσιάζουν «κρυφά μέρη». Οι κάτοικοι είναι δυσαρεστημένοι, λέγοντας ότι η γοητεία και η ηρεμία των πόλεων τους κινδυνεύουν.
Ωστόσο, «η επιλογή εσωτερικών τοποθεσιών εκτός πεπατημένης για να ξοδέψετε τα τουριστικά σας χρήματα αναμένεται να ενισχύσει τον θετικό αντίκτυπο, μειώνοντας την πίεση σε πιο δημοφιλείς προορισμούς που παλεύουν να διαχειριστούν τις επιπτώσεις του υπερβολικού τουρισμού και παρέχοντας υποστήριξη σε μικρές επιχειρήσεις που το χρειάζονται περισσότερο» λέει η Χόλι Μπλαντ, υπεύθυνη Προσβασιμότητας και Αειφορίας στη διεθνή πλατφόρμα κρατήσεων Pitchup.
Οι ταξιδιώτες υποστηρίζουν τη δράση για το κλίμα αλλά η εφαρμογή είναι δύσκολη
Ταξιδιωτική έρευνα του Phocuswire τον Ιανουάριο του 2024 αποκάλυψε ότι οι μέσοι ταξιδιώτες δεν κατανοούν πλήρως το βιώσιμο ταξίδι και τα στοιχεία του. Οι παραθεριστές αποτυγχάνουν να αναγνωρίσουν τους δεσμούς μεταξύ υπερτουρισμού και βιωσιμότητας. Περίπου το 43% έως 61% των ταξιδιωτών ανέφεραν ότι απέφυγαν κάποιον προορισμό τον τελευταίο χρόνο λόγω ανησυχιών για τη βιωσιμότητα.
Σε μια έρευνα τον Φεβρουαρίου 2024, στην οποία συμμετείχαν σχεδόν 130.000 άτομα σε 125 χώρες, το 89% των ερωτηθέντων ζήτησε πολιτική δράση για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ωστόσο, σύμφωνα με το Economist Impact Survey, μόνο το 31% των υπευθύνων χάραξης πολιτικής πιστεύει ότι η ρύθμιση της ροής των επισκεπτών μπορεί να μειώσει τις εκπομπές που σχετίζονται με τον τουρισμό.
«Υπεύθυνα» ταξίδια
Η start-up εταιρεία Murmuration με έδρα την Τουλούζη της Γαλλίας προωθεί τον αειφόρο τουρισμό με την εφαρμογή δορυφορικών δεδομένων. Σε συνεργασία με τη Flockeo, η Murmuration ανέπτυξε έναν Δείκτη Αειφόρου Ανάπτυξης Τουρισμού (TSDI). Ο δείκτης χρησιμοποιεί δορυφορικά δεδομένα και κοινωνικοοικονομικές πληροφορίες για να αξιολογήσει πώς τα οικονομικά οφέλη του κλάδου συγκρίνονται με τις περιβαλλοντικές βλάβες.
Οι υψηλές βαθμολογίες ανθρώπινης και τουριστικής ανάπτυξης ενισχύουν τη βαθμολογία TSDI μιας χώρας, ενώ οι υψηλοί περιβαλλοντικοί κίνδυνοι τη μειώνουν. Κατατάσσουν τις χώρες συγκρίνοντας τα οφέλη του τουρισμού και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Η Κόστα Ρίκα, γνωστή ως η γενέτειρα του οικοτουρισμού και των οικολογικών καταλυμάτων, κατατάσσεται στο Νο.1 -που σημαίνει ότι τα ταξίδια εκεί ενέχουν ελάχιστο περιβαλλοντικό κίνδυνο σε σχέση με τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη της χώρας. Παρά το γεγονός ότι καταλαμβάνει μόλις το 0,03% της επιφάνειας της Γης, η Κόστα Ρίκα φιλοξενεί σχεδόν το 6% της παγκόσμιας βιοποικιλότητας, υπογραμμίζοντας τη μεγάλη οικολογική της αξία.
Το 2023, το Ινστιτούτο Τουρισμού της Κόστα Ρίκα κατέγραψε 2.751.134 επισκέπτες που εξερευνούσαν τα διαφορετικά τοπία της χώρας. Η συγκεκριμένη γωνιά του Ειρηνικού παρουσίασε αξιοσημείωτη ζήτηση, φθάνοντας στο 97% πληρότητα, ενώ η περιοχή του Νότιου Ειρηνικού σημείωσε ποσοστό πληρότητας 68%, όπως αναφέρουν οι Tico Times.
Παρά τα κοινά χαρακτηριστικά, οι γείτονες της Κόστα Ρίκα βρίσκονται σε διαφορετικές θέσεις στην κατάταξη. Ο Παναμάς, για παράδειγμα, διεκδικεί τη θέση Νο.3, αλλά η Νικαράγουα βρίσκεται πολύ πιο κάτω στη λίστα στο Νο.132.
Οι Φιλιππίνες ηγούνται της Νοτιοανατολικής Ασίας, καταλαμβάνοντας τη θέση Νο.2. Η Ταϊλάνδη ακολουθεί στο Νο.36, η Ινδονησία στο Νο.43 και το Βιετνάμ στο Νο.131.
Η Δανία εξασφαλίζει την υψηλότερη θέση της Ευρώπης στο Νο.5, ακολουθούμενη από τη Γερμανία και την Ισλανδία. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά έθνη κατατάσσονται μεταξύ των θέσεων 11 και 60.
Ενώ η Αίγυπτος, στο Νο.40, κατέχει την υψηλότερη κατάταξη μεταξύ των αφρικανικών χωρών, οι περισσότερες χώρες της ηπείρου βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις του δείκτη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ
Πηγή: Wealth of Geeks