Απόγευμα Σαββάτου στο Παγκράτι. Η συνέντευξη έχει τελειώσει και ο Κώστας Γαβράς παίρνει το βιβλίο στα χέρια και αφού επισημαίνει ότι, η ελληνική έκδοση είναι καλύτερη από τη γαλλική (το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτα στη Γαλλία) ανοίγει και δείχνει με χαρά το «αυτί» του βιβλίου, εκεί όπου αχνοφαίνονται οι πρωταγωνιστές των ταινιών, αλλά και των καθοριστικών συναντήσεων της ζωής του.
«Κώστας Γαβράς. Αυτοβιογραφία. Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας» (εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση Ωρίων Αρκομάνης).
Ένας ωκεανός 500 σελίδων -σπαράγματα μνήμης, προσωπικές στιγμές, χαρές, διλήμματα και εξομολογήσεις, αλλά και μία καταγραφή των σημαντικότερων γεγονότων των τελευταίων 60 ετών (ηθοποιοί, σκηνοθέτες, συγγραφείς και ηγέτες, ένα μεγάλο ποτάμι μέσα στον ωκεανό).
Η πυκνογραμμένη ιστορία μίας ούτως ή άλλως, πυκνής ζωής, που από τις πρώτες κιόλας σελίδες -από την περιπέτεια εκείνου του νεαρού που βρίσκεται μόνος, σαν χαμένος, στο πεζοδρόμιο μπροστά από τον σταθμό της Λυόν, αλλά επιμένει να κοιτάζει μαγεμένος το Παρίσι- σε παίρνει μαζί της, με την αμεσότητα, την καθαρότητα και την απρόσμενη τρυφερότητα της.
Ο πολυβραβευμένος σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς μιλά στη HuffPost Greece για τη μνήμη, τις δύο πατρίδες του, την αγάπη από απόσταση, αλλά και την Ευρώπη, την ταινία που ετοιμάζει η οποία βασίζεται στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Ανίκητοι Ηττημένοι», βεβαίως για το σινεμά, την αγαπημένη του Μισέλ, στην οποία άλλωστε έχει αφιερώσει το βιβλίο, ακόμη και τον fake θάνατο του στο twitter.
-Ανακαλείτε λεπτομέρειες γεγονότων που συνέβησαν πριν από δεκαετίες. Είτε διαθέτετε εξαιρετική μνήμη, είτε διατηρούσατε κάποιου είδος ημερολογίου.
Έχω αρκετά καλή μνήμη και πότε πότε, για μερικά γεγονότα, ναι, κράτησα ημερολόγιο. Όταν γυρίζουμε μία ταινία πάντα κρατάμε ημερολόγιο. Και εγώ και η γραμματέας, και έτσι ξέρουμε πού είμαστε, για πολλούς λόγους, κυρίως για λόγους ασφάλειας, σε περίπτωση που συμβεί κάτι.
Ανακάλυψα επίσης, ότι όταν αρχίσει κανείς να σκέφτεται ένα γεγονός, μία περίοδο, ξαναβγαίνουν επάνω, στην επιφάνεια, πράγματα που έχουν ξεχαστεί τελείως και ξαναέρχονται -με τρόπο αρκετά μυστηριώδη, θα έλεγα. Μοιάζει σα να προχωρά κανείς μέσα σ’ ένα δάσος τη νύχτα, χωρίς να ξέρει που είναι, και σιγά σιγά σαν τα πράγματα ν′ ανοίγουν, σα ν′ ανάβουν, να φωτίζονται.
“Είχα απομακρυνθεί τελείως από την Ελλάδα, γιατί είχα δραπετεύσει, όπως δραπετεύουν σήμερα πολλοί νέοι... Μέχρι τη στιγμή που έγινε κάτι που με άγγιξε βαθιά: Η δικτατορία. Κι από τότε η Ελλάδα ξαναγύρισε σε μένα εντελώς, με όλη τη δύναμη της.”
-Μαζί με τον Καβάφη -Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ω ψυχή- προτάσσετε και τα λόγια του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες -Δεν είναι η ζωή αυτή που ζήσαμε. Αλλά αυτή που θυμόμαστε ότι ζήσαμε ώστε να τη διηγηθούμε. Που σημαίνει ότι, η μνήμη μπορεί να εξωραΐσει τα γεγονότα.
Φυσικά. Είχε δίκιο ο Μάρκες, ο οποίος υπήρξε φίλος και τα λέγαμε πότε πότε. Με τις αναμνήσεις -με το βιβλίο- θέλουμε να διηγηθούμε μια ιστορία, όπως τη διηγούμαστε σε ένα φιλμ. Και προσπαθούμε να την αφηγηθούμε με τον καλύτερο τρόπο. Και φυσικά ίσως να κάνουμε -να θυμόμαστε- καλύτερα τα πράγματα από ό,τι ήταν. Ίσως η μνήμη μας βοηθάει να τα κάνουμε καλύτερα. Κάποια στιγμή είπα, γιατί να μην δώσουμε στο βιβλίο τον τίτλο αυτοβιογραφία; Δεν είναι μία αστυνομική ή δικαστική ανάλυση για το πώς έγιναν τα πράγματα, είναι όπως τα θυμόμαστε, όπως τα βλέπουμε και όπως θέλουμε να τα βλέπουμε. Ακόμη και τα χειρότερα που μας συνέβησαν τα βλέπουμε με την πάροδο του χρόνου με τέτοιο τρόπο, ώστε όλα αποκτούν μία άποψη σχεδόν θετική. Αφού είμαστε ακόμη εδώ, σημαίνει ότι τις κακές στιγμές τελικά τις ξεπεράσαμε.
«Έχω δύο πατρίδες, είμαι δίγαμος»
-Ξετυλίγετε το νήμα από τη στιγμή που φτάνετε στο Παρίσι, τον Οκτώβριο του 1955, σε ηλικία 22 ετών, όχι από την παιδική σας ηλικία.
Αναφέρω τα παιδικά χρόνια εδώ κι εκεί. Σκόρπια. Αλλιώς, τι θα έγραφα; Γεννήθηκα σ′ αυτό το μέρος, συνέβη αυτό, εκείνο, η Κατοχή... Νομίζω πως είναι μέρος της ιστορίας.... Δεν το βρίσκω και τελείως απαραίτητο να τα πω αυτά. Είναι πράγματα που ξέρουμε, έχουμε ξανακούσει. Το βιβλίο ξεκινάει με μια νέα αρχή ζωής, αλλά και με έναν Έλληνα που με παράτησε και με άφησε στον δρόμο...
-Η ιστορία με τον Στάθη, ο οποίος επρόκειτο να σας υποδεχτεί στο Παρίσι και δεν εμφανίστηκε ποτέ, πρέπει να ήταν σοκ.
Ήταν αξέχαστο, σε κάθε λεπτομέρεια. Μπορώ να σας πω και τώρα το χρώμα που είχαν τα μαλλιά του ταξιτζή, που με πήγε στο ξενοδοχείο όπου έμεινα, αφού δεν είχα πού να πάω. Αυτές οι εικόνες δεν ξεχνιούνται ποτέ.
-Στο τελευταίο κεφάλαιο γράφετε ότι είστε «ένας Γάλλος σκηνοθέτης». Ένας Γάλλος σκηνοθέτης με δύο πατρίδες ή, με μία πατρίδα και μία χώρα καταγωγής;
Έχω δύο πατρίδες, είμαι δίγαμος (γέλια). Έχω την ευαισθησία που έχω για την Ελλάδα επειδή έχω γεννηθεί εδώ. Ό,τι έμαθα πάνω στον κινηματογράφο και ό,τι μπόρεσα να κάνω στον κινηματογράφο -κι αυτό είναι σημαντικό- είναι χάρη στη Γαλλία. Γιατί αν είχα μείνει στην Ελλάδα δεν θα είχα κάνει τις ταινίες που έκανα (για διαφορετικούς λόγους, γι αυτό που είναι ο ελληνικός κινηματογράφος, για τα μέσα που θα είχα κλπ). Αν είχα πάει στις ΗΠΑ από την αρχή και ήμουν σκηνοθέτης στην Αμερική, επίσης δεν θα είχα κάνει τις ίδιες ταινίες (θα έκανα άλλες ταινίες, δεν ξέρω τί, όμως άλλες). Γιατί η μαθητεία, η ευαισθησία που ανέπτυξα για το σινεμά, έγιναν στη Γαλλία. Έχω δύο, ας το πω, ευαισθησίες και η ελληνική είναι η βάση όλων. Γι αυτό κάθε φορά που συμβαίνει κάτι στην Ελλάδα νιώθω αμέσως ενδιαφέρον -λύπη, χαρά...
-Πώς είναι η αγάπη από απόσταση;
Ίσως μερικές φορές αγαπάς περισσότερο γιατί εξιδανικεύεις (γέλια). Αλλά δεν είμαι μακριά. Έχω μαζί μου τις ελληνικές μουσικές, διαβάζω ελληνικά βιβλία, έρχομαι συχνά εδώ...
Είχα απομακρυνθεί τελείως από την Ελλάδα, γιατί είχα δραπετεύσει, όπως δραπετεύουν σήμερα πολλοί νέοι -500.000 φαίνεται ότι έχουν φύγει, νέοι και μεγαλύτεροι- επειδή δεν έβρισκα κανένα μέλλον για μένα εδώ. Μέχρι τη στιγμή που έγινε κάτι στην Ελλάδα που με άγγιξε βαθιά: Η δικτατορία. Κι από τότε η Ελλάδα ξαναγύρισε σε μένα εντελώς, με όλη τη δύναμη της.
«Όλα είναι πολιτικό σινεμά»
-Τι είναι το σινεμά;
Είναι να κάθεσαι σε μια αίθουσα με άλλους και να είσαι ευτυχής. Να περνάς καλές στιγμές. Αυτό είναι τελικά το σινεμά.
-Και το πολιτικό σινεμά;
Αυτό είναι το σινεμά γενικά -δεν υπάρχει πολιτικό σινεμά, όλα είναι πολιτικό σινεμά. Ένας Γάλλος φιλόσοφος είπε ότι, όλα τα φιλμ είναι πολιτικά, είτε επειδή υπάρχει πολιτική μέσα στα φιλμ, είτε επειδή όλα μπορούν να αναλυθούν πολιτικά. Και εάν θέλετε, μπορούμε να παίξουμε στοίχημα και να αναλύσουμε τα φιλμ με βάση το πολιτικό περιεχόμενο τους.
Τα φιλμ μιλάνε για τους ανθρώπους. Για το τι γίνεται στη ζωή. Για όλα όσα μας συμβαίνουν. Η πολιτική δεν είναι μόνο ποιον ψηφίζουμε, πολιτική δεν είναι μόνο ποιος είναι στην κυβέρνηση, ποιος κάνει καλά ή κακά πράγματα, πολιτική είναι η καθημερινή μας ζωή σε σχέση με τους άλλους. Και πώς μερικοί άνθρωποι που τους βάζουμε για να κάνουν καλά πράγματα, κάνουν κακά πράγματα. Είναι άνθρωποι σαν κι εμάς. Θέλω να πω, η πολιτική δεν είναι η βιογραφία όσων είναι στην εξουσία. Η πολιτική είναι παντού. Όλοι μας έχουμε εξουσία. Έχετε εξουσία πάνω σε κάποιον, έχω εξουσία πάνω σε κάποιον. Πάνω από μένα κάποιος άλλος έχει εξουσία. Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε αυτήν την εξουσία ή, που οι άλλοι χρησιμοποιούν αυτήν την εξουσία, μας κάνει ευτυχείς ή δυστυχείς. Αυτό είναι η πολιτική. Η συμπεριφορά μας στον δρόμο, στην πόλη, ως πολίτες.
-Γράφετε «η σκηνοθεσία δεν διδάσκεται. Όπως δεν μπορείς να διδάξεις σε έναν ζωγράφο τι χρώματα να χρησιμοποιεί...». Ναι, αλλά το σινεμά έχει ένα συντριπτικά μεγάλο τεχνικό κομμάτι.
Η σκηνοθεσία είναι αυτό που όταν μπήκατε μέσα στο σπίτι ρώτησα, πού θέλετε να καθίσουμε, ποιό σημείο είναι το πιο βολικό, το ποιό άνετο και πρότεινα να καθίσουμε στον καναπέ. Δεν ξέρω γιατί, ίσως επειδή όλη την ημέρα είμαι σ′ εκείνο το τραπέζι και γράφω. Το σημείο το οποίο μου φάνηκε καλύτερο για την κουβέντα μας -αυτό είναι η σκηνοθεσία. Η σκηνοθεσία επίσης, είναι συνυφασμένη με το πώς βλέπουμε τον άλλον και ποιά είναι η ψυχολογία του άλλου. Έτσι γίνεται η σκηνοθεσία, δεν μπορώ να σας πω περισσότερα, είναι ένστικτο. Δεν διδάσκεται. Το τεχνικό μέρος είναι πού να βάλω τη μηχανή όταν είμαστε καθισμένοι έτσι οι δυό μας -το σημείο από το οποίο ο συνεργάτης σας τραβάει τις φωτογραφίες. Και η τεχνική επιβάλλει μερικές φορές τη σκηνοθεσία.
-Και η φράση σας «στο μοντάζ γράφεται και ξαναγράφεται η ταινία κι αυτό είναι οριστικό»;
Η τελική γραφή μίας ταινίας γίνεται στο μοντάζ. Ως βοηθός έβλεπα τους σκηνοθέτες με τους οποίους συνεργαζόμουν να μην πηγαίνουν πολύ στο μοντάζ, άφηναν τον μοντέρ. Η δική μου γενιά άλλαξε τελείως τον τρόπο δουλειάς. Ποιό κομμάτι και τι θα κόψεις; Τι θα προηγηθεί, τι θα ακολουθήσει; Για την ίδια σκηνή είμαστε δύο. Ποιός είναι ο πιο σημαντικός για τη σκηνή, εσείς ή εγώ; Αυτή είναι η γραφή του σκηνοθέτη, ιδίως εάν έχει γράψει το σενάριο.
-Η νέα ταινία σας, η οποία βασίζεται στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη «Adults in the room», σε ποιό στάδιο βρίσκεται; Θα γίνουν γυρίσματα στην Ελλάδα; Το καστ;
Προχωρεί... Για να πω την αλήθεια, δεν μου αρέσει να μιλώ για τις ταινίες όταν δεν έχουν γίνει, γιατί είναι τελείως αόριστο το πράγμα. Στο μυαλό μου υπάρχουν ιδέες, που ίσως δεν βγουν ποτέ ή καταλήξουν διαφορετικές. Αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να πω τίποτε για την ταινία. Μπορώ να πω ότι δουλεύω για την ταινία και κάνω ό,τι μπορώ αυτή η ταινία να γίνει. Τα υπόλοιπα στο μέλλον.
«Η Ευρώπη έγινε ένα σουπερμάρκετ»
-Λαϊκιστές και ακροδεξιά, Brexit και πολιτικοί αναλυτές οι οποίοι προβλέπουν, εδώ και καιρό, τη διάσπαση της Ε.Ε. Πώς βλέπετε το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης;
Έγινε κάτι πολύ κακό. Κατ′ αρχήν, έβαλαν προέδρους στην Ευρώπη, στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως ο Μπαρόζο και μετά ο Γιούνκερ, οι οποίοι δεν είναι στο επίπεδο που θα έπρεπε να είναι -μην πω άλλα λόγια, πιο άγρια.
Και η Ευρώπη δεν είναι πια εκείνη η Ευρώπη που θέλαμε. Η Ευρώπη έγινε ένα σουπερμάρκετ: Πηγαίνετε να αγοράσετε πράγματα, παντού, όπου θέλετε.
Δεν υπάρχει πολιτική για τις τέχνες -πολύ μικρή, τίποτα- δεν υπάρχει πολιτική για την παιδεία -το Erasmus υπάρχει, αλλά είναι πολύ μικρό, θα έπρεπε να γίνει για όλους, ακόμη για τους αγρότες (να δει ο ένας αγρότης πώς καλλιεργεί στη χώρα του ο άλλος). Αυτό θα έπρεπε να είναι η Ευρώπη. Αυτά δεν υπάρχουν. Και η Ευρώπη δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι. Γιατί φυσικά, θα ξεπέσει τελείως.
Οι Άγγλοι ψήφισαν να βγουν από την Ευρώπη. Τώρα θέλουν να ξαναμπούν -έχω πολλούς γνωστούς και φίλους Βρετανούς.
Η Ευρώπη είναι απαραίτητη. Γιατί είναι απαραίτητη; Υπάρχουν μεγάλες δυνάμεις -οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ινδία, τεράστιες δυνάμεις. Εάν είμαστε μικροί και χωρισμένοι οι μεγάλες δυνάμεις μπορούν να μας «φάνε» πολύ εύκολα. Εάν μείνουμε όλοι μαζί στην Ευρώπη είμαστε 500 εκατ. άνθρωποι. Γινόμαστε μεγάλη δύναμη -και οικονομικά και καλλιτεχνικά και σε θέματα παιδείας. Όχι για να «φάμε» τους άλλους, αλλά για να επιβιώσουμε. Γι′ αυτό η Ευρώπη είναι τελείως απαραίτητη.
-Και γιατί οι Ευρωπαίοι ψηφίζουν λαϊκιστές και ακροδεξιούς;
Γιατί η Ευρώπη τους απέλπισε. Δεν τους έδωσε εκείνο που ήλπιζαν -ούτε τα μισά από όσα ελπίζανε. Για παράδειγμα, τι έκανε ο Γιούνκερ; Έκανε το Λουξεμβούργο τη χώρα που πηγαίνουν όλες οι μεγάλες εταιρείες.
-Μεταμόρφωσε, όπως γράφετε, τη χώρα του, σε έναν φορολογικό παράδεισο για τις γιγαντιαίες αμερικανικές εταιρείες και τις πολυεθνικές.
... 360 μεγάλες εταιρείες, που έπρεπε να πληρώνουν σε κάθε κράτος τεράστια ποσά. Το μικρό του κράτος κερδίζει μερικά λεφτά, όχι πολλά, και τα άλλα κράτη χάνουν πολλά λεφτά. Με αυτά και άλλα, οι άνθρωποι δεν πιστεύουν πια και πηγαίνουν εκεί που τους υπόσχονται έναν «παράδεισο» που ήδη ξέρουμε -Χίτλερ, Φράνκο και άλλες δικτατορίες, τα αποτελέσματα των οποίων είναι πάντα αρνητικά. Η δικτατορία η κομμουνιστική. Τέλειωσε κι αυτή πολύ άσχημα. Θέλω να πω, οι λύσεις που προτείνουν, υπήρξαν πριν και τέλειωσαν άσχημα. Δεν ξέρω γιατί ξαναγυρίζουν οι άνθρωποι... Έλλειψη παιδείας, έλλειψη ελπίδας.
Ίσως μερικές φορές τα μέσα ενημέρωσης παίζουν έναν ρόλο. Τα δείχνουν όλα χωρίς αρκετά καλή κριτική. Παράδειγμα, αυτό που έγινε στη Γαλλία με τη Λεπέν. Από τη στιγμή που βγήκε η Λεπέν είπαν...Α! μία γυναίκα γίνεται αρχηγός κόμματος. Και τη βλέπαμε συνεχώς. Και τελικά σιγά σιγά απλοποιήθηκε το πρόβλημα Λεπέν, ξεχάσαμε τον ρατσισμό των Λεπέν και βλέπαμε μία κυρία ξανθιά, που μιλούσε αρκετά καλά και θα γινόταν αρχηγός της Γαλλίας.
Επίσης, η Ευρώπη δεν βρήκε λύση για τους πρόσφυγες, που είναι άνθρωποι απελπισμένοι. Πρέπει να βρούμε μια λύση. Ούτε αυτή βρήκαμε.
-Θα μπορούσατε να κάνετε μία πρόβλεψη για την Ευρώπη της επόμενης δεκαετίας;
Θα πω για την ομιλία που έκανε ο Μακρόν, ο πρόεδρος της Γαλλίας, που είναι νέος και δυναμικός. Δεν μου αρέσουν όλα όσα λέει και κάνει, άκουσα μερικά πράγματα που είπε στη Σορβόνη, όσον αφορά την Ευρώπη και το βρήκα καταπληκτικό. Προτείνει την Ευρώπη όπως την ονειρευόμαστε. Έχω ελπίδα ότι σιγά σιγά οι άνθρωποι θα καταλάβουν.
«Ένα κορίτσι για σένα»
-Πώς μια σχέση αντέχει στον χρόνο; Η φράση του Ρίτσαρντ Χέλμαν για τη σύζυγο σας Michele Ray «Ένα κορίτσι για σένα» αποδείχτηκε προφητική.
Δεν ξέρω.... Φυσικά είναι η αγάπη και όλα γύρω από την αγάπη και η οικογένεια. Επίσης, η ανοχή στα στραβά του άλλου. Έχω τα στραβά μου, έχει τα στραβά της -τα δικά μου είναι λίγο περισσότερα- νομίζω αυτό είναι το μυστικό. Κι ο σεβασμός στον άλλον όπως είναι. Με τα καλά και τα κακά. Δεν είμαστε άγγελοι. Και ο χρόνος στη σχέση είναι τρομερός. Όπως και οι πειρασμοί που έχουμε γύρω μας. Στη Γαλλία είμαστε ένα από τα πολύ λίγα ζευγάρια που παραμένουμε μαζί τόσα χρόνια.... Η Μισέλ έκανε κάτι καταπληκτικό. Οργάνωσε τη ζωή μας έτσι ώστε να κάνω τα φιλμ που ήθελα. Δεν ήμουν ποτέ υποχρεωμένος να κάνω φιλμ για να έχουμε πολυτελή αυτοκίνητα κλπ, ενώ πάντα ζούσαμε και ζούμε καλά.
«Λυπάμαι για κάποια πράγματα που δεν έκανα»
-Κοιτάζοντας τα βήματα σας υπάρχουν κάποια πράγματα που θα είχατε κάνει διαφορετικά;
Σίγουρα. Και λυπάμαι για κάποια πράγματα που δεν έκανα.
-Όπως;
Παρουσιάστηκαν ευκαιρίες, διάλεξα να κάνω κάτι άλλο. Όσον αφορά τη δουλειά μου, τα φιλμ που έκανα, αλλά και τις θέσεις που πήρα σε μερικές περιπτώσεις... Αρχίζοντας από τα φιλμ. Όσα έκανα και δεν δούλεψαν καλά, δεν ντρέπομαι για κανένα απ′ αυτά, είμαι ευτυχής που τα έχω κάνει. Όσον αφορά τις άλλες θέσεις που πήρα, εκείνη τη στιγμή μου φαινόταν σωστό. Δεν τις πήρα για όφελος προσωπικό και σήμερα μπορώ να εξηγήσω γιατί το έκανα. Όπως κάποια στιγμή πήρα θέση υπέρ του Μιτεράν ανοιχτά. Εκείνη τη στιγμή ήταν απαραίτητο ιστορικά και προσωπικά να είμαστε υπέρ του Μιτεράν.
«Νονός» και Αλέν Ντελόν
-Το βιβλίο της μετέπειτα κλασικής ταινίας «Νονός» έφτασε πρώτα σε εσάς. Και το απορρίψατε.
... Είναι από τα χειρότερα βιβλία που έχω διαβάσει. Δεν αρνήθηκα το φιλμ, αρνήθηκα το βιβλίο (γέλια). Το έχετε διαβάσει; Μου το είχαν δώσει στην Αμερική. Ο Κόπολα που έχει μεγάλο ταλέντο και ήταν Ιταλός κατάλαβε τι έπρεπε να πει σ′ αυτήν την ιστορία. Είναι ένα μεγάλο φιλμ. Επιμένω, δεν αρνήθηκα το φιλμ, αρνήθηκα το βιβλίο.
-Η δήλωση του Αλέν Ντελόν «δεν υπάρχει κανένας λόγος να επιστρέψω στο σινεμά, εκτός κι αν αυτός ο λόγος ονομάζεται Κώστας Γαβράς»;
Είπε δύο τρεις σκηνοθέτες, δεν είπε μόνο για μένα. Έχω τον ίδιο σεβασμό για τον Ντελόν... Ο Ντελόν είναι από τους μεγάλους του κινηματογράφου. Τεράστιος ηθοποιός. Αυτό που είναι σημαντικό είναι από πού ερχόταν. Θα μπορούσε να είναι ένας μεγάλος αλήτης, ένας γκάνγκστερ. Αλλά πήγε προς τον κινηματογράφο. Κι έκανε φιλμ, όχι μόνο για το χρήμα, που το έκανε και γι αυτό, αλλά επειδή αγαπούσε το σινεμά. Στην ιστορία του κινηματογράφου έχει τη θέση του. Μια μεγάλη θέση. Και δεν είναι πολλοί σαν κι αυτόν.
Για τον fake θάνατο στο twitter
-Η μακάβρια εμπειρία του περασμένου Αυγούστου με τον fake λογαριασμό στο twitter που ανακοίνωσε τον θάνατο σας, έφερε μαζί, όπως δηλώσατε, και ένα κύμα αγάπης προς το πρόσωπο σας.
Ήταν πολύ συγκινητικό. Μου τηλεφώνησαν φίλοι από την Ελλάδα, από την Αμερική, από παντού... Το πιο συγκινητικό όμως, ήταν όταν ο εγγονός μου, που είναι δέκα χρονών, με κοίταξε και μου είπε, πρέπει να είσαι διάσημος για να κάνουν έτσι...
«... Περίμενα τη Μισέλ για να της αναγγείλω το νέο. Όλα αυτά τα χρόνια, στις διάφορες προτάσεις που μου είχαν γίνει -για διευθυντής του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου, της Ελληνικής Κρατικής Τηλεόρασης, πρόεδρος του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, υπουργός Πολιτισμού της Ελλάδας-, εκείνη απαντούσε πάντοτε: ‘Όχι. Αλλά αν τελικά σε ενδιαφέρει και για λίγο καιρό...’ Αλλά αν πεις στη γυναίκα σου ότι σου προτείνουν τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας, περιμένεις να δεις το πρόσωπο της να φωτίζεται από έκπληξη και θαυμασμό, να ξεσπάει από χαρά ή να σε αγκαλιάζει χωρίς σταματημό ερωτικά. Ή όλα αυτά μαζί. Εκείνη, αφού με άκουσε, έκανε ένα ‘μπόοοφ...’ Και έφυγε για να δουλέψει στον υπολογιστή της. Αργότερα, σκεπτόμενοι κάποιες καταστάσεις που συνδέονται με τα προεδρικά καθήκοντα, γελάσαμε πολύ. Επίσης αποφασίσαμε να μη μιλήσουμε γι′ αυτό σε κανέναν, ακόμη λιγότερο στα παιδιά...» (απόσπασμα από την Αυτοβιογραφία του Κώστα Γαβρά).
Info
«Κώστας Γαβράς. Αυτοβιογραφία. Πήγαινε εκεί όπου είναι αδύνατο να πας» (εκδόσεις Gutenberg, μετάφραση Ωρίων Αρκομάνης).
Το βιβλίο παρουσιάζεται τη Δευτέρα 26 Νοεμβρίου (Ιερά οδός 48, Γκάζι), στις 7 μ.μ., στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, παρουσία του Κώστα Γαβρά.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν:
Βασίλης Βασιλικός, συγγραφέας,
Γιάννης Ζουμπουλάκης, δημοσιογράφος - κριτικός κινηματογράφου, Εφημερίδα «Το Βήμα».
Χαιρετισμό θα απευθύνει η Μαρία Κομνηνού, Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μ.Μ.Ε. του ΕΚΠΑ, πρόεδρος του ΔΣ της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.
Λίγα λόγια για το βιβλίο
Η διήγηση ξεκινά το 1955 όταν φεύγει για το Παρίσι, με ελάχιστα γαλλικά και χρήματα, επειδή στην Ελλάδα, λόγω της πολιτικής ένταξης του πατέρα του, δεν μπορεί να σπουδάσει. Διέξοδος για τις πολλές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η παρισινή Ταινιοθήκη. Εκεί θα ανακαλύψει τη μαγεία του κινηματογράφου και θα αποφασίσει να ξεκινήσει σχετικές σπουδές. Ολοκληρώνοντάς τις αρχίζει να δουλεύει ως βοηθός σε διάφορες γαλλικές παραγωγές και γνωρίζεται με μεγάλα ονόματα του κινηματογράφου όπως τον Ρενέ Κλαιρ, τον Ζαν Γκαμπέν, τον Μπελμοντό, τον Ντελόν, την Κατρίν Ντενέβ, την Τζέιν Φόντα. Από τις πιο σημαντικές συναντήσεις είναι αυτή με τη Σιμόν Σινιορέ και τον Υβ Μοντάν με τους οποίους θα παραμείνει πολύ στενός φίλος μέχρι τον θάνατό τους. Με τη βοήθειά τους θα γυρίσει την πρώτη δική του ταινία, το Διαμέρισμα Δολοφόνων.
Η μεγάλη επιτυχία θα έρθει με το βιβλίο ενός άγνωστου του τότε συγγραφέα, το Ζ του Βασίλη Βασιλικού, που του δίνει ο αδελφός του. Μια μέρα μετά την ανάγνωσή του κηρύσσεται δικτατορία στην Ελλάδα. Οι δυσκολίες για τη μεταφορά του Ζ στον κινηματογράφο πολλές· με την έξοδο όμως της ταινίας στις αίθουσες οι προτάσεις, γαλλικές και αμερικανικές, ακολουθούν η μία την άλλη.
Η Ομολογία, η Κατάσταση Πολιορκίας, Ο Αγνοούμενος εκτοξεύουν τη φήμη του στα ύψη, τον φέρνουν στα Όσκαρ αλλά και σε σύγκρουση με εκπροσώπους διαφορετικών ιδεολογιών, κάνουν σταρ, όπως ο Ντάστιν Χόφμαν ή ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ να ζητούν συνεργασία μαζί του και τον οδηγούν σε κάθε γωνιά του πλανήτη, συχνά μαζί με ηγέτες όπως ο Αλιέντε ή ο Αραφάτ και συγγραφείς όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές.
Από τη μετεμφυλιακή Ελλάδα στο Παρίσι των διανοουμένων, από τις βίλες των αστέρων του Χόλυγουντ στους παλαιστινιακούς καταυλισμούς, από τις Κάννες των μεγάλων σκηνοθετών στα ορυχεία της Χιλής, από ταινία σε ταινία κι από ταξίδι σε ταξίδι ο διασημότερος Έλληνας σκηνοθέτης αναφέρεται στα σημαντικότερα παγκόσμια γεγονότα των τελευταίων 60 χρόνων, όπως τα έζησε από πολύ κοντά, και διηγείται μια ζωή εκπληκτική, πλήρη και σε προσωπικό επίπεδο, και εξαιρετικά δημιουργική, προετοιμάζοντας τη νέα του ταινία.
