«Στην εξωτερική πολιτική πρέπει να παίρνεις πρωτοβουλίες, πρέπει να καθοδηγείς τα γεγονότα» διότι «αλλιώς τα γεγονότα σε προλαβαίνουν και μπορούν να σε πνίξουν», δήλωσε στο πλαίσιο συνέντευξής του στον ΣΚΑΪ ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Κοτζιάς, το βράδυ της Τρίτης, προσθέτοντας πως πρέπει να απαντά κανείς με «ηρεμία και νηφαλιότητα» και γνώμονα «την υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, την αξιοποίηση του Διεθνούς Δικαίου, τη διαμόρφωση των κατάλληλων συμμαχιών».
Για το θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών ο Ν. Κοτζιάς έκανε λόγο για κάτι «πρωτοφανές» ανάμεσα σε δύο νατοϊκούς στρατούς που πολεμούν για κάποιες ιδέες, αρχές και αξίες, εκτίμησε ότι «ο τρόπος συμπεριφοράς αυτός δείχνει αλλαγή αντίληψης» της Τουρκίας, ενώ τόνισε και ότι «δεν είναι σε θέση να τους διαπραγματευτούν όπως σκέφτονται κάποιοι ένθεν κακείθεν». Υπογράμμισε την μεγάλη διαφορά ανάμεσα στους «οχτώ» που ήρθαν στην Ελλάδα να ζητήσουν άσυλο, και τους δύο Έλληνες που συνέλαβαν οι Τούρκοι «παρά την θέληση των ιδίων και του κράτους στο οποίο υπηρετούν».
Ως προς την επιστροφή τους ο υπουργός Εξωτερικών επισήμανε ότι υπάρχει «και πρόβλημα νομικού πολιτισμού» στην Τουρκία, καθώς, όπως εξήγησε, «έχουμε φτάσει σχεδόν τους δύο μήνες τώρα και δεν έχει απαγγελθεί κατηγορητήριο. Ίσως δεν είναι σε θέση να (το) απαγγείλουν, αλλά δεν τους δεσμεύει ο νόμος τους να το κάνουν. Γι′ αυτό ήμουν εξαρχής πολύ προσεκτικός και δεν διατύπωσα απόψεις», ανέφερε.
Ερωτηθείς για το περιστατικό με τις σημαίες στις βραχονησίδες, ο Ν. Κοτζιάς διαβεβαίωσε ότι «εμείς δεν έχουμε δει να κατεβαίνει καμιά σημαία», ούτε έστειλαν πειστήρια οι τουρκικές αρχές όπως διατείνονταν. Διατύπωσε την άποψη ότι «κάθε Έλληνας δικαιούται να αξιοποιεί τα ελληνικά εδάφη, απλά πρέπει πάντα να σκέφτεται την συνέχεια αυτής της αξιοποίησής» εξηγώντας τη σημασία της ευθύνης που απαιτούν τέτοιες πράξεις: «είναι πράξεις οι οποίες θέλουν να επιβεβαιώσουν από την μία μεριά την ελληνικότητα -και ασφαλώς την υποστηρίζουμε- αλλά από την άλλη μεριά δεν γίνονται με τρόπο που ωφελεί την χώρα».
Στην ερώτηση αν η Τουρκία έχει παραβιάσει τις ελληνικές «κόκκινες γραμμές», ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι «φτάσανε σε μία - δύο περιπτώσεις πιο κοντά. Δεν την παραβιάσανε», αναφέροντας ως παράδειγμα την «πρόκληση που έγινε στα Ίμια με τον εμβολισμό» σκάφους του ελληνικού λιμενικού σώματος. Υπογράμμισε ότι «αυτός ο εμβολισμός, αν δεν υπήρχε ηρεμία και ψυχραιμία από ελληνικής πλευράς, ποιος ξέρει πού θα οδηγούσε». Γενικά, «σε αυτού του είδους τα επεισόδια ή πας να ”πουλήσεις τσαμπουκά” και τα συνεχίζεις, ή προσπαθείς να τα κατευνάσεις. Και εννοώ και αυτά τα επεισόδια αλλά και τα φραστικά επεισόδια. Η δική μου αντίληψη της εξωτερικής πολιτικής είναι ότι αν θέλω να ”χοντρύνω” ένα παιχνίδι, πρέπει να έχω πάρει απόφαση πώς και μέχρι πού το πάω. Αν έχει αποφασίσει να προκαλεί η Τουρκία, εγώ δεν πρέπει απαραίτητα να απαντάω στις προκλήσεις της. Δηλαδή δεν θεωρώ ότι είναι σοφό -τώρα που κάνει προεκλογικό αγώνα η Τουρκία- εγώ να πρέπει να απαντάω κάθε μέρα σαν να τους παίρνω στα σοβαρά».
Ο Ν. Κοτζιάς εξήγησε επίσης και γιατί επιλέγει να μην απαντήσει στα όσα ανιστόρητα και προκλητικά είπε για την καταστροφή της Σμύρνης ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν: «Εγώ διαβάζω έναν Ερντογάν ο οποίος έχει μεγάλα προβλήματα στον προεκλογικό του αγώνα, έχει μία Σμύρνη που τον έχει καταψηφίσει σε δημοτικές εκλογές, σε βουλευτικές εκλογές, σε προεδρικές εκλογές. Έχασε συντριπτικά, με μεγάλη διαφορά τη Συνταγματική αναθεώρηση και πάει σε αυτήν τη Σμύρνη να κάνει τον πρώτο του προεκλογικό αγώνα προσπαθώντας να ανακτήσει τις μεγάλες πόλεις».
Ο υπουργός Εξωτερικών αναφερόμενος στις συζητήσεις για την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών με τις γειτονικές χώρες τόνισε ότι «το υπουργείο κάνει πάρα πολύ σημαντική δουλειά και θα φανεί σε λίγες εβδομάδες γύρω από όλα τα θέματα που συνδέονται με το Δίκαιο της Θαλάσσης»: «θέματα περίκλειστων κόλπων, θέματα αιγιαλίτιδας ζώνης, θέματαΑΟΖ», υπενθυμίζοντας ότι «η ΑΟΖ δεν είναι κυριαρχία», «κυριαρχία έχει η χώρα στην αιγιαλίτιδα της ζώνη». Ειδικότερα για την ΑΟΖ είπε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη συνομιλίες «με τρεις χώρες αυτήν τη στιγμή»: την Αίγυπτο, την Αλβανία και την Ιταλία. Όσον αφορά την Αλβανία εξέφρασε την ελπίδα ότι μέχρι τις αρχές Ιουνίου θα υπάρξει συμφωνία και πρόσθεσε ότι στη συνέχεια στόχος του ΥΠΕΞ είναι να προχωρήσει σε συμφωνία με την Ιταλία.
Για την κυπριακή ΑΟΖ, ο υπουργός Εξωτερικών εκτίμησε ότι «οι Τούρκοι ενοχλούνται που βρίσκονται ενεργειακά κοιτάσματα και δεν είναι υπό τον έλεγχό τους» τονίζοντας ότι «έχει ανοίξει η όρεξή τους» και «πρέπει να κοπεί».
Παράλληλα επισήμανε ότι αυτό που θεωρεί «πιο σοβαρό είναι οι αγορές που κάνει η Τουρκία όχι σε πολεμικά υλικά, αλλά σε πλοία τόσο για την αναζήτηση ενεργειακών πόρων στη θάλασσα όσο και για την αξιοποίησή τους».
Ερωτηθείς σχετικά με την πρόκληση θερμού επεισοδίου από την Τουρκία ο Ν. Κοτζιάς εστίασε στο γεγονός ότι «η Τουρκία ποτέ δεν προκάλεσε επεισόδιο χωρίς να έχει τη δυνατότητα να επικαλεστεί (τη) νομιμότητα ή (το) Διεθνές Δίκαιο», αφού «μετράει πάρα πολύ το κόστος και τα κέρδη από μία τέτοια ενέργεια».
«Ξέρει ότι το κόστος με την Ελλάδα θα είναι πολλαπλά μεγαλύτερο» είπε αποσαφηνίζοντας ότι «δεν πρέπει εμείς να τους αφήνουμε κανένα κενό και καμία δυνατότητα για να κάνουν ενέργειες που στρέφονται σε βάρος των συμφερόντων μας». «Εγώ δεν πιστεύω ότι είναι εντελώς παράλογη η Τουρκία και η ηγεσία της. Μπορεί να λένε τη μία ή την άλλη κουβέντα αλλά μετράνε», πρόσθεσε.
Την εκτίμηση ότι η διαπραγμάτευση για το ονοματολογικό της ΠΓΔΜ «πήγε και πάει καλά» διατύπωσε ο υπουργός Εξωτερικών και αποσαφήνισε ότι «πρέπει, και είναι πια δικό τους θέμα εάν θα το αποδεχθούν, (να εφαρμοστεί) το erga omnes», χαρακτηρίζοντας την απόφαση αυτή «τολμηρή». «Εμείς», είπε ο Ν. Κοτζιάς «σωστά το ανοίξαμε, μπορέσαμε να καθοδηγήσουμε την διαπραγμάτευση, κατά συνέπεια να είμαστε κοντά -για πρώτη φορά τόσο κοντά- σε μια συμφωνία. Αλλά κι αν δεν υπάρξει συμφωνία δε θα φταίμε εμείς, και το ξέρει το σύμπαν αυτό”. Το όνομα, όπως είπε δεν συνιστά πρόβλημα, καθώς μπορούν να επιλέξουν μία από τις τέσσερις εκ των πέντε προτάσεων του κ. Νίμιτς καθώς έχει συμφωνηθεί ότι θα είναι σύνθετο με γεωγραφικό προσδιορισμό.
Εξέφρασε την άποψη ότι «εκείνοι αυτό που δεν έκαναν ήταν να παλέψουν, μέχρι τώρα, για να πείσουν την πλειοψηφία, για το erga omnes. Αν όμως από το πρωί μέχρι το βράδυ λες δεν γίνεται erga omnes, ποιος θα αλλάξει τη γνώμη της πλειοψηφίας; Κάποιος πρέπει να την αλλάξει, δε θα είναι η αντιπολίτευση», τόνισε εκφράζοντας την πεποίθηση ότι «κομμάτι της αντιπολίτευσης μπορεί, αν κατανοήσει ότι είναι καλή η συμφωνία για τη χώρα τους -συμπεριλαμβάνει το πακέτο ΝΑΤΟ -ΕΕ που θέλουν- να στηρίξει μια λύση».
Ειδικότερα ο υπουργός Εξωτερικών ανέφερε ότι αυτό που λέει η πλευρά της πΓΔΜ, η εσωτερική χρήση με το συνταγματικό όνομα, «Μακεδονία» και η εξωτερική χρήση με τη σύνθετη ονομασία, θα δημιουργήσει «συνεχή τριβή» και «αν τώρα έχουμε τριβές στη χρήση του ονόματος σε διεθνείς συναντήσεις, εκεί θα έχουμε πια τριβές στην καθημερινότητα». Γι′ αυτό, σημείωσε, υπογραμμίζει κάθε φορά «ότι πρέπει η λύση να είναι σταθερή, μακρόχρονη και να λύνει αντί να δημιουργεί προβλήματα». Πρόσθεσε: «Θα μπορούσα πολύ εύκολα να συμφωνήσω με τον ομόλογό μου, να πάρω και τις δόξες ότι έλυσα το πρόβλημα, αλλά θα έχω επενδύσει σε μελλοντικά προβλήματα, δεν τα θέλω αυτά».
Παράλληλα τόνισε ως προς το θέμα της διεθνούς συμφωνίας ότι δεν την απορρίπτει αλλά «δεν επαρκεί». Ενώ σχετικά με την αναθεώρηση του Συντάγματος εκτίμησε ότι «είναι μια μεγάλη ευθύνη πολιτικής ηγεσίας».
Ειδικότερα ως προς την έγκαιρη λύση του ζητήματος πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ ο Ν. Κοτζιάς ξεκαθάρισε ότι «για να μπεις στο ΝΑΤΟ δεν χρειάζεται απόφαση Συνόδου Κορυφής, όπως έχει συμφωνηθεί το 2008» κι ότι «μπορεί και η Συνέλευση των Μονίμων Αντιπροσώπων, δηλαδή των πρέσβεών μας στο ΝΑΤΟ να το αποφασίσει». Επισήμανε ότι «δεν φτάνει ο χρόνος μέχρι τον Ιούνιο», δηλαδή πλέον σε λιγότερο από δύο μήνες, καθώς «μόνο για το δημοψήφισμα θέλουν δύο μήνες καθαρό χρόνο, από την ημέρα που θα προκηρυχθεί μέχρι την ημέρα που θα διεξαχθεί».
Για τον κ. Νίμιτς ο Ν. Κοτζιάς είπε ότι «είναι αντικειμενικός». «Νομίζω ότι ο κ. Νίμιτς, που κάνει αυτήν τη δουλειά 25 χρόνια, μας είδε που πλησιάσαμε στη λύση, βλέπει καλή διάθεση κι από τις δυο πλευρές, και προσπαθεί να μας παροτρύνει να τελειώσουμε», έκρινε.
Ως προς τη στάση των Αμερικανών ο υπουργός Εξωτερικών είπε ότι «δεν ασκούν πιέσεις όπως ακούγεται ότι έκαναν στο παρελθόν». «Τη δική μας κυβέρνηση κι εμένα προσωπικά», τόνισε, «δεν μας έχει πιέσει κανείς ποτέ, ίσως γνωρίζουν ότι θα αντιδράσω και το αποτέλεσμα θα είναι το αντίστροφο από αυτό που θα επιθυμούσαν, αλλά δεν νομίζω ότι δεν θα ήταν ευχαριστημένοι αν λυνόταν το πρόβλημα της πΓΔΜ και της προοπτικής της στο ΝΑΤΟ».