Ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας και τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2018 (για τις εκδόσεις 2017) από τη Διεύθυνση Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού & Αθλητισμού.
Τα Βραβεία απονέμονται στους Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου (Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων), Σώτη Τριανταφύλλου, Γιώργο Κυριακόπουλο, Ελισάβετ Χρονοπούλου, Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη, Αλέξη Πολίτη, Ρίκα Μπενβενίστε, Κωνσταντίνο Παπαγεωργίου, Γιώργο Κ. Παναγιωτάκη, Ντανιέλα Σταματιάδη, Βαγγέλη Ηλιόπουλο, Seng Soun Ratanavanh, Ροδούλα Παππά και Μαρίζα Ντεκάστρο. Τιμητική διάκριση απονέμεται στο λογοτεχνικό περιοδικό Ποιητική.
Πρόκειται για τη δεύτερη ανακοίνωση απονομής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων εντός του 2019. Σύμφωνα με το ΥΠΠΟΑ «το γεγονός αυτό καταδεικνύει τη διάθεση και τον ζήλο με τον οποίο εργάστηκαν τα μέλη των Επιτροπών, ώστε να γνωμοδοτήσουν για βραβεία τριών ετών στο διάστημα της διετούς θητείας τους, προκειμένου να επανέλθει ο θεσμός στην κανονικότητα του και να απονέμονται κάθε χρόνο τα κρατικά βραβεία που θα αφορούν στη βιβλιοπαραγωγή της αμέσως προηγούμενης χρονιάς».
Θα ακολουθήσει άμεσα η ανακοίνωση των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2018 (βιβλιοπαραγωγή 2017), ενώ, ήδη η Διεύθυνση Γραμμάτων έχει αρχίσει τις απαιτούμενες διαδικασίες για τα Κρατικά Βραβεία 2019 (με την εξέταση από τις Επιτροπές της βιβλιοπαραγωγής 2018). Η ανακοίνωσή τους θα ακολουθήσει στο προσεχές μέλλον.
Σημειώνεται ότι στην τελετή για την απονομή των Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2018, που θα διοργανωθεί άμεσα, θα απονεμηθούν και τα Κρατικά Βραβεία Συγγραφής Θεατρικού Έργου 2018.
Αναλυτικά τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2018 (για τις εκδόσεις 2017):
Α. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το έτος 2018 απονέμεται στην ομότιμη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ, Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου για τη συνολική της προσφορά στα Γράμματα. Η κ. Αμπατζοπούλου έχει πλούσιο δοκιμιακό, κριτικό, μεταφραστικό και ποιητικό έργο.
Β. Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2018 για τις εκδόσεις του 2017 απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Σώτη Τριανταφύλλου για το έργο της Το τέλος του κόσμου σε αγγλικό κήπο (εκδόσεις Πατάκη), η πλοκή του οποίου διαδραματίζεται στο Λονδίνο του 17ου αιώνα. Ο αφηγητής Βενέδικτος Σίλκοξ διηγείται την ιστορία του φίλου του Πρέσκοτ, ράφτη και στρατιώτη στον αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, την ιστορία της πόλης του και της πατρίδας του. Σύμφωνα με το σκεπτικό της Επιτροής «πρόκειται για μια ευφάνταστη ανάπτυξη, με ιδιαίτερη γλώσσα και μυθοπλαστική δεινότητα, και χωνεμένα τα ιστορικά στοιχεία και τις λεπτομέρειες μιας άλλης μακρινής εποχής».
Γ. Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας 2018 για τις εκδόσεις του 2017 απονέμεται ομόφωνα εξ ημισείας (κατά αλφαβητική σειρά) στον Γιώργο Κυριακόπουλο για το έργο του Η τρισεγγονή της Αραπίνας και άλλες ιστορίες, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, και στην Ελισάβετ Χρονοπούλου για το έργο της Ο έτερος εχθρός (εκδόσεις Πόλις). «Τα 21 διηγήματα της συλλογής αναφέρονται κατά το πλείστον στις δεκαετίες του 1960 και 1970 στην Ελλάδα. Με ήρωες αντισυμβατικούς και μια αφήγηση προσωπική, σχεδόν αυτοβιογραφική, τα διηγήματα του Κυριακόπουλου άλλοτε είναι απροκάλυπτα και άλλοτε συγκαλυμμένα ερωτικά, άλλοτε φωτίζουν τις ενδοοικογενειακές σχέσεις και άλλοτε τη σχέση μιας παλαιότερης τάξης πραγμάτων με τη δυναμική κοινωνική μεταβολή που επιβάλλει την προσαρμογή ή και την υποταγή στην τάξη των πραγμάτων. Τα δέκα διηγήματα της Ελισάβετ Χρονοπούλου διαδραματίζονται την περίοδο της γερμανικής Κατοχής και στέκονται σε καθημερινά περιστατικά, που θα μπορούσαν να έχουν συμβεί στον καθένα. «Έτερος εχθρός» είναι ο φόβος, το αίσθημα της συντριπτικής ανασφάλειας που οδηγεί στην ηθική αποδυνάμωση ή εκμηδένιση του ατόμου, στην εξοικείωσή του με την παθητικότητα. Ελάχιστοι ήρωες αντιστέκονται, οι περισσότεροι επιχειρούν να προσαρμοστούν στους ισχύοντες κανόνες, τους κανόνες της «εξαίρεσης», που υπαγορεύουν στον κατακτημένο να μην αντιδράσει στον κατακτητή. Η εκ των υστέρων αφήγηση σχετικοποιεί και επιτρέπει τον στοχασμό και τον αναστοχασμό».
Δ. Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2018 για τις εκδόσεις του 2017 απονέμεται κατά πλειοψηφία στην Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη για το έργο της Η επιστροφή των νεκρών, εκδόσεις Πόλις. «Στο ποιητικό βιβλίο Η επιστροφή των νεκρών της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη, η φωνή είναι το κυρίαρχο στοιχείο. Άμεση, καθαρή, ευκρινής, στο κατάλληλο ύψος για να καταστήσει ένα κείμενο ομιλία, η φωνή προηγείται από τις λέξεις, τις εικόνες και τις σκέψεις. Τις μεταφέρει ανεμπόδιστα στον παραλήπτη τους, εγκαθιστώντας τις στο δικό του αισθητηριακό πεδίο. Σε όποια γεωγραφία και όποια κατάσταση και αν βρίσκεται ο τόπος κάθε ποιήματος σε αυτή την πολυδιάσπαρτη συλλογή, η εγγύτητα έχει εξασφαλιστεί από την αξιοπρόσεκτη στάθμη του λόγου που έχει κατακτήσει η ποιήτρια».
Ε. Το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής 2018 για τις εκδόσεις του 2017 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Αλέξη Πολίτη για το έργο του Η ρομαντική λογοτεχνία στο έθνος κράτος 1830-1880: Ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, πνευματική κίνηση, αναγνώστες, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. «Η ιστορική και φιλολογική μελέτη του Αλέξη Πολίτη συνιστά φιλόδοξο πανόραμα της πεντηκονταετίας 1830-1880 για την ελληνική λογοτεχνία. Το Δημαρικής έμπνευσης εγχείρημα συνοψίζει πορίσματα δεκαετιών έρευνας και, με εργαλείο την πρόσληψη, φέρνει στο φως πολλά νέα τεκμήρια για συγγραφείς, αναγνώστες και λογίους του 19ου αιώνα. Με γλαφυρή αφήγηση, χιούμορ και έντονα προσωπικό τόνο, ο συγγραφέας εξετάζει τη λογοτεχνία ως ιστορικό φαινόμενο και διευρύνει τον γνωστικό μας ορίζοντα για τον 19ο αιώνα, ξεκαθαρίζοντας το τοπίο του ρομαντισμού στην ελληνική εκδοχή του».
ΣΤ. Το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2018 για τις εκδόσεις του 2017 απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Ρίκα Μπενβενίστε για το έργο της Λούνα, εκδόσεις Πόλις. «Με τα εργαλεία της μικρο-ιστορίας, η Λούνα εξιστορεί τη ζωή μιας άσημης Εβραίας της Θεσσαλονίκης, που επιβίωσε από ιατρικά πειράματα στο Μπλοκ 10 του Άουσβιτς Ι, μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς ΙΙ-Μπίρκεναου και στο Μπέργκεν-Μπέλσεν, και επέστρεψε το 1945 στη γενέθλια πόλη. Η περιπέτεια της φτωχής και αγράμματης Λούνας, από τους αφανείς της ιστορίας δίνει το έναυσμα στη Ρίκα Μπενβενίστε να εξερευνήσει, χρησιμοποιώντας ισότιμα πηγές δημόσιες και ιδιωτικές, έγγραφα, φωτογραφίες και μαρτυρίες, έναν τόπο, μια κοινωνία και μια εποχή, τη Θεσσαλονίκη, με τους ελάχιστους πλέον Εβραίους της, τα «ανάποδα μεταπολεμικά χρόνια», με αφετηρία τη μοναδικότητα ενός προσώπου, από αυτά που συνθέτουν την αληθινή ανθρώπινη ιστορία».
Ζ. Το Ειδικό Θεματικό Βραβείο 2018 (για βιβλίο εκδόσεως 2017 που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα) απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Κωνσταντίνο Παπαγεωργίου για το έργο του Οι πρόσφυγες και τα καθήκοντά μας απέναντί τους, εκδόσεις Πόλις. «Το βιβλίο αποτελεί μια κανονιστική, διαλεκτική και ενδιαφέρουσα προσέγγιση του προσφυγικού, από τη σκοπιά της φιλοσοφίας του δικαίου (ηθική κοινοπολιτεία, ενδοπολιτικά και εξωπολιτικά καθήκοντα, κριτική στον αφηρημένο πολιτικό κοσμοπολιτισμό). Η προσέγγιση του Παπαγεωργίου αναζητά τη χάραξη ορθής πολιτικής για το μεταναστευτικό, μια χρυσή τομή ανάμεσα στο ηθικό καθήκον για την προστασία των προσφύγων και τη σταθερότητα των ευρωπαϊκών δημοκρατιών απέναντι σε ακραίες φωνές. Για τον συγγραφέα, το προσφυγικό δεν είναι ζήτημα συναισθηματισμού ούτε ατομικού καθήκοντος, αλλά πολιτικής ηθικής και διαμεσολάβησης των θεσμών» σύμφωνα με την Επιτροπή.
Η. Ως προς το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2018 για τις εκδόσεις 2017, η Επιτροπή αποφάσισε κατά πλειοψηφία να μην απονεμηθεί.
Θ. Η Επιτροπή αποφάσισε ομοφώνως την απονομή τιμητικής διάκρισης στο λογοτεχνικό περιοδικό Ποιητική.
Αναλυτικά τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2018 (για τις εκδόσεις 2017):
Α. Το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Γιώργο Κ. Παναγιωτάκη για το έργο με τίτλο Λέσχη Αλλόκοτων Πλασμάτων, βιβλίο 2. Όταν ήρθαν για εμένα (εκδόσεις Πατάκη).
Β. Το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου απονέμεται εξ ημισείας στην εικονογράφο Ντανιέλα Σταματιάδη και στον συγγραφέα Βαγγέλη Ηλιόπουλο για το έργο με τίτλο Η βάρκα που τη λένε μνήμη. Η μνήμη ως βάλσαμο της ψυχής και θεμέλιο της κοινωνίας (εκδόσεις Παιδική Νομική Βιβλιοθήκη) και στην εικονογράφο Seng Soun Ratanavanh και στην συγγραφέα Ροδούλα Παππά για το έργο με τίτλο Στη μύτη του κουταβιού μια ακριδούλα… Χαϊκού για τις τέσσερις εποχές (εκδόσεις Νεφέλη).
Γ. Το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Βιβλίου απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Βαγγέλη Ηλιόπουλο για το έργο με τίτλο Θωμάς Q. BIT. Ταξιδιώτης στο κάτοπτρο του χρόνου (εκδόσεις Πατάκη).
Δ. Το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά απονέμεται κατά πλειοψηφία στην Μαρίζα Ντεκάστρο για το έργο με τίτλο Λίγο πριν… λίγο μετά το 1821. Ένας κόσμος σε κίνηση (εκδόσεις Καλειδοσκόπιο).