«Συναρπαστικό» έγραψε ο Τζιμ Τζάρμους για το βιβλίο του αμερικανού Κρίστοφερ Κινγκ «Ηπειρώτικο Μοιρολόι», το οποίο μεταφράστηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις «ΔΩΜΑ». Ανάλογα ήταν και τα δημοσιεύματα μεγάλων διεθνών μέσων ενημέρωσης. Συναρπαστική ήταν και η συνομιλία που είχα μαζί του το 2016 με αφορμή την ηχογράφηση 28 ακυκλοφόρητων παραδοσιακών ηπειρωτικών τραγουδιών.
Ο βραβευμένος με ΕΜΥ μουσικός παραγωγός δεν έγραψε με ακαδημαϊκό τρόπο για την μουσική της Ηπείρου, αλλά εξέφρασε τις βαθύτερες ανησυχίες του και αναζητήσεις. Πρόκειται για ένα εσωτερικό ταξίδι, ένα «οδοιπορικό στην αρχαιότερη ζωντανή δημώδη μουσική της Ευρώπης».
«Για εμένα το δημοτικό τραγούδι είναι ένα άυλο πνευματικό κεφάλαιο, ένα ανεκτίμητο περιουσιακό στοιχείο που έχετε στην Ελλάδα και είναι καθαρά δικό σας....Μιλάμε για μια μουσική που επιβίωσε από τα δεινά της τουρκοκρατίας, άντεξε καθ’ όλη τη διάρκεια της και αναδύθηκε σχετικά απαράλλαχτη. Ο Αριστοτέλης θα μιλούσε για τη ψυχοδυναμική επίδραση της μουσικής, θα έλεγε πως όταν ακούς τη μουσική να παίζεται άρτια, με τον σωστό τρόπο και για τον σωστό σκοπό και την ακούς με την ανάλογη προσοχή, τότε αυτή η μουσική μπορεί να διεγείρει και ανασυντάξει ανάλογα τα συναισθήματά σου, προς τη σωστή οδό. Έτσι αντιλαμβάνομαι εγώ την κάθαρση, ξεμπλέκει όλη την κακία που είναι μέσα μας και μας αναμορφώνει. » μου είχε πει στην πρώτη μας κουβέντα.
Διαβάστε σχετικά:
Η παραδοσιακή μας μουσική για χρόνια είχε πέσει θύμα του μοντερνισμού, του εξευρωπαϊσμού και άλλων ιδεοληψιών. Εξακολουθεί να υπάρχει μια απαξίωση από κάποιους στο άκουσμά της. Όμως ο Κρίστοφερ Κινγκ, την προσέγγισε αγνά και ταπεινά, την πήρε στην ψυχή του και ένιωσε τον πλούτο της. Ίσως γι΄αυτό το λόγο οι όποιες αναφορές του σε αυτή έχουν απήχηση, ακουμπάνε κατευθεία την καρδιά. Καταλαβαίνει τη συνέχεια της στο πέρασμα των αιώνων. Βλέπει και αισθάνεται τα αιώνια υπαρξιακά ερωτήματα. «Μια από τις αρετές, από τις αξίες του ελληνικού δημοτικού τραγουδιού είναι ότι ενστερνίζεται τη ζωή και το θάνατο με ίσους όρους» είχε δηλώσει.
Το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι», είναι ένα βιβλίο αυτογνωσίας, δικής του και δική μας.
«Το βιβλίο είναι πολύ απλά ένα ερωτικό γράμμα στη μουσική και τους ανθρώπους της Ηπείρου. Είναι μια μαρτυρία: η αγάπη αντέχει, η αγάπη επιβιώνει, η αγάπη είναι αρχαία» γράφει στον πρόλογο του πονήματός του ο κ. Κινγκ.
Το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι», θα υποστηρίξω, είναι ένα δώρο που μας κάνει ο κ. Κίνγκ.
Με αφορμή την ελληνική έκδοση του βιβλίου θα πραγματοποιηθούν στη χώρα μας τρεις παρουσιάσεις στις οποίες θα παρευρίσκεται και ο ίδιος ο συγγραφέας. Στις 5 Δεκεμβρίου στις 7 το απόγευμα στο Ωδείο Αθηνών, στις 12 Δεκεμβρίου, την ίδια ώρα, στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη και στις 14 του μηνός στο Μουσείο Αργυροτεχνίας Ιωαννίνων.
Η HuffPost Greece με την άδεια του εκδοτικού οίκου «ΔΩΜΑ» προδημοσιεύει ένα απόσπασμα από το «Ηπειρώτικο Μοιρολόι».
Ακολουθεί το απόσπασμα:
Υπήρχε μια εποχή στην οποία η μουσική λειτουργούσε τόσο σε μυστηριακό όσο και σε πρακτικό επίπεδο, όπως η φωτιά. Σκοπός της μουσικής ήταν να γιατρεύει, ως εάν να εμπεριείχε κάποια μυστική δύναμη, κάποια πνευματική ωφελιμότητα. Όμως κάτι συνέβη. Το μυστηριακό και το πρακτικό διαχωρίστηκαν, κι η λειτουργία της μουσικής επαναπροσδιορίστηκε.
Ενδείξεις που μαρτυρούν την άφατη λειτουργία της μουσικής επιβιώνουν και σήμερα στην Ήπειρο. Θα μπορούσε κανείς να πει πως, σαν ξένος και Δυτικός, εξιδανικεύω ό,τι δεν μπορώ να εξηγήσω, ή ότι κοιτάζω το φαινόμενο μέσα απ’ το πρίσμα του εξωτισμού. Όμως το γεγονός παραμένει: τούτοι οι ήχοι με συγκινούν. Το ότι η δική μου αντίδραση σ’ αυτούς τους ήχους μοιάζει να είναι ολόιδια μ’ εκείνη των χωρικών της Ηπείρου είναι ενδεχομένως κάτι συμπτωματικό· ή μπορεί να οφείλεται σ’ ένα ασύλληπτο σύνολο περιστάσεων. Δεν μπορώ να ξέρω.
Η ισχυρότερη κριτική στην περιγραφή που προτείνω για τούτο το μουσικό φαινόμενο είναι η εξής: οι ισχυρισμοί μου αναφορικά με τη θεραπευτική λειτουργία αυτής της μουσικής έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τα επιστημονικά δεδομένα ― με όσα γνωρίζουμε, ή νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, για την αρρώστια. Πώς μπορώ να είμαι βέβαιος ότι η συγκεκριμένη μουσική έχει πράγματι θεραπευτική δράση; Η ιαματική λειτουργία της μουσικής είναι κάτι πραγματικό ή φανταστικό;
Προτού οι εξωγενείς δυνάμεις της νεωτερικότητας διεισδύσουν στην ελληνική ύπαιθρο, κάθε χωριό ήταν ένα ολόκληρο σύμπαν. Για πολλούς ανθρώπους, τούτοι οι οικισμοί αντιπροσώπευαν το σύνολο του γνωστού κόσμου. Οι αντιλήψεις ήταν τοπικές και μεταδίδονταν απ’ τον ένα στον άλλο. Τα αίτια των φαινομένων αποδίδονταν σε πράγματα αόρατα. Όπως ακριβώς το παγωμένο περιβάλλον της Αρκτικής διαμόρφωνε τις σκέψεις των Εσκιμώων, έτσι και το συχνά σκληρό και εχθρικό τοπίο της βορειοδυτικής Ελλάδας διαμόρφωνε τις πεποιθήσεις των Ηπειρωτών. Ο Ρίτσαρντ και η Εύα Μπλουμ συνοψίζουν το ζήτημα ως εξής:
Επομένως, δεν έχει νόημα να συζητάμε ποιες είναι πιο πραγματικές «οι δοξασίες του χωριού ή οι επιστημονικές απόψεις». Η καθεμιά τους είναι πραγματική αν κατανοηθεί ως μέρος του άμεσου κόσμου στον οποίο ζει ο χωρικός, ενός κόσμου με χαρακτηριστικά επί των οποίων συμφωνούν, τουλάχιστον στις αδρές τους γραμμές, οι περισσότεροι κάτοικοι του χωριού. Επειδή οι πεποιθήσεις για το τι είναι πραγματικό επηρεάζουν τη συμπεριφορά, καθοδηγώντας τις μελλοντικές πράξεις και εξηγώντας τις παλαιότερες, ο παρατηρητής που θα ήθελε να κατανοήσει καλύτερα τις δυνάμεις που επηρεάζουν το φέρσιμο του χωρικού θα πρέπει να ασχοληθεί με τα άρθρα πίστεως του χωρικού στον ίδιο βαθμό που θα ασχοληθεί με το φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον.
