Όσοι από εμάς ζούμε έξω ξέρουμε τι σημαίνει να επισκέπτεσαι την πατρίδα και να βλέπεις συγγενείς και φίλους, να μιλάς τη γλώσσα σου, να μπορείς να απολαύσεις την Ελληνική κουζίνα και την απαράμιλλη ομορφιά των Ελληνικών νησιών. Αλλά έλα που πρέπει να συνδιαλλαγούμε και με την Λερναία Ύδρα που λέγεται Ελληνικό Κράτος.
Φανταστείτε ότι αυτά που τραβάτε εσείς σε ένα χρόνο, εμείς τα τραβάμε μαζεμένα σε λίγες εβδομάδες. Συνεπώς, κάθε φορά που γυρίζουμε πίσω από Ελλάδα θέλουμε ένα μήνα να συνέλθουμε από τη γραφειοκρατία και την κακή διοίκηση. Κάθε επίσκεψη σε δημόσια υπηρεσία όπως εφορία, αστυνομία, πολεοδομία και δασαρχείο αποδεικνύεται τραυματική, και ενίοτε οι επισκέψεις σε τράπεζες και άλλους οργανισμούς, να μην αναφέρουμε νοσοκομεία. Το λυπηρό είναι ότι οι πολιτικοί μας που είναι υπεύθυνοι για την εκρίζωση της γραφειοκρατίας, είτε είναι πορφυρογέννητοι, είτε είναι προνομιούχοι σε μεγάλη πλειοψηφία. Οπότε έχουν ειδική μεταχείριση, ή αυλικούς και παρατρεχάμενους, συνεπώς το πρόβλημα δεν τους απασχολεί. Τουναντίον, διατηρώντας τη γραφειοκρατία, κρατούν υποχείριους τους ψηφοφόρους και μπορούν να προσφέρουν ρουσφέτια. Έτσι τρέφεται η διαπλοκή.
Ξεκινάω λοιπόν με τις εμπειρίες αυτού του καλοκαιριού. Σε άλλα άρθρα στο παρελθόν έχω γράψει για άλλες εμπειρίες. Μερικές εμπειρίες είναι συνδιαλλαγές με το Δημόσιο, και μερικές δεν είναι.
Πρώτον, ειρήσθω εν παρόδω, το αεροδρόμιό μας (Ελευθέριος Βενιζέλος) χρειάζεται επέκταση, δεδομένης της αυξημένης τουριστικής κίνησης, παραδείγματος χάριν ένα καινούργιο τέρμιναλ για πτήσεις εκτός Ευρώπης. Πηγαινοήρθα στο αεροδρόμιο αρκετές φορές και, εκτός από μία πολύ πρωινή πτήση, ο κόσμος ήταν σαν σαρδέλες και το προσωπικό είχε παραλύσει.
Δεύτερον, στο παρελθόν απέφευγα να φέρνω λεφτά μαζί μου για ευνόητους λόγους, και έκανα αναλήψεις μέσω ΑΤΜ από την τράπεζά μου στην Αμερική. Είχα παρατηρήσει ότι τελευταία συγκεκριμένη τράπεζα στην Ελλάδα ζητούσε σχετικά υψηλή προμήθεια (περίπου 50 ευρώ στο χιλιάρικο αν θυμάμαι καλά), οπότε για αρκετά χρόνια πήγαινα στα ΑΤΜ μιας άλλης όπου η προμήθεια ήταν ασήμαντη. Φέτος, όλες οι τράπεζες που πήγα ζητούσαν υπερβολικές προμήθειες. Η πρώτη τράπεζα ζητούσε προμήθεια 11% (δηλαδή 110 ευρώ στο χιλιάρικο, έλεος!), ενώ άλλες δύο 9.5%. Για σύγκριση, στη Φινλανδία που επίσης πήγα, το ΑΤΜ μίας τράπεζας ζητούσε προμήθεια 6.5%. Βέβαια τα ΑΤΜ δεν κρύβουν την προμήθεια. Σε ρωτούν αν αποδέχεσαι την συνδιαλλαγή. Νόμιμο μεν, αλλά είναι ηθικό;
Γιατί συμβαίνει αυτό. Εικάζω για πολλούς και διαφόρους λόγους. Κατ’ αρχάς η τραπεζική δομή είναι ολιγοπωλιακή (oligopoly with tacit collusion). Επίσης, υποπτεύομαι ότι τα ΑΤΜ είναι ασύμφορα από οικονομικής απόψεως (βλέπε συντήρηση, αντικατάσταση, κλοπές ΑΤΜ). ΟΙ περισσότεροι άνθρωποι αυτές τις μέρες χρησιμοποιούν πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες, οπότε η ανάγκη για ΑΤΜ έχει ελαττωθεί. Θα πάει κάποιος στο ΑΤΜ όταν έχει πραγματικά ανάγκη για μετρητά, δηλαδή η ζήτηση είναι ανελαστική όπως λέμε στα οικονομικά, συνεπώς ανεβαίνει η προμήθεια. Αλλά νομίζω το κράτος θα έπρεπε στη συγκεκριμένη περίπτωση να προβεί σε διατίμηση για προστασία των καταναλωτών, ιδίως επειδή στηριζόμαστε στον τουρισμό και η αισχροκέρδεια αποτελεί κακή διαφήμιση.
Τρίτον, όταν έφτασα στην Ελλάδα, ο Τραπεζικός μου λογαριασμός ήταν κλειδωμένος, η χρεωστική μου κάρτα ακυρωμένη, και δεν με άφηνε η ελληνική εταιρεία κινητής τηλεφωνίας να ανανεώσω το κινητό με καμία δύναμη. Τι συνέβη; Προσπαθούσα να ανανεώσω το κινητό από Αμερική πριν έρθω με Αμερικάνικη πιστωτική κάρτα ή με Ελληνική χρεωστική. Για κάποιο λόγο η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας θεώρησε τη συναλλαγή επικίνδυνη, οπότε την αρνιόταν, και η Τράπεζά μου ακύρωσε την χρεωστική κάρτα. Χωρίς Ελληνικό κινητό δεν μπορούσα το να μπω στο online banking γιατί δεν ελάμβανα τους κωδικούς. Έληξε λοιπόν το password. Για να μην μακρηγορώ, χρειάστηκαν δύο επισκέψεις στην Τράπεζα κατ’ ιδίαν, και αρκετές ώρες στο τηλέφωνο με την εταιρεία κινητής τηλεφωνίας. Αν δεν είχα έλθει Ελλάδα, τίποτα από τα ανωτέρω δεν διορθωνόταν από Αμερική. Οπότε και το κινητό της υπερήλικης μητέρας μου επίσης δεν θα μπορούσε να ανανεωθεί. Όσον αφορά την μητέρα μου, χρειάστηκε ξανά επικαιροποίηση των στοιχείων της. Βεβαίως, δεν υπήρξε καμία προειδοποίηση. Πας στην Τράπεζα και σου αρνείται τη συναλλαγή. Ευτυχώς που ήμουνα εκεί και την έκανα. Πώς θα έτρεχε η υπερήλικη γυναίκα; Αν αναρωτιέστε, επικαιροποίηση στην Αμερική δεν υπάρχει. Δεν έπρεπε όλα αυτά να γίνονται αυτόματα σε συνεργασία με τα συστήματα του κράτους; Να χτυπάς το κεφάλι σου στον τοίχο.
Τέταρτον, πήγα στην Ελαφόνησο (στη Λακωνία) για οικογενειακή εκδήλωση. Στην μικρή παραλία του Σίμου όταν πρωτοπήγα το 2019 υπήρχε μία περιφραγμένη με πέτρες έκταση, αριστερά στην παραλία, σε σημείο που δεν φαινόταν να επιδέχεται ιδιωτικές ιδιοκτησίες. Σημειωτέων ότι η παραλία του Σίμου είναι ενταγμένη στην περιοχή NATURA. Φέτος η έκταση αυτή κτίζεται, με ηλεκτροδότηση και τεράστιες κολόνες. Βλέπε εδώ σχετική ερώτηση του βουλευτή Φώτη Κουβέλη το 2008, και άρθρο του 2010 στο Βήμα. Ας μας εξηγήσει κάποιος τι συμβαίνει εδώ. Είναι όλα νόμιμα;
Πέμπτον, ένα σημαντικό τμήμα ενός χωραφιού μας, μέσα στο χωριό καταγωγής των γονέων μας, χαρακτηρίστηκε δασική έκταση. Δεν υπήρξε καμία, μα καμία προειδοποίηση, και η προθεσμία αντιρρήσεων έληξε. Κάποιος το είδε τυχαίως από προανάρτηση της Κτηματογράφησης. Εδώ είναι ο παραλογισμός του Ελληνικού κράτους σε όλο του το μεγαλείο. Οι μόνες επιλογές αυτή τη στιγμή είναι το «πρόδηλο λάθος», που χρειάζεται τις υπηρεσίες δασολόγου (400 ευρώ) και δικαστήριο (3,000-5,000 ευρώ), ή προσφυγή στο Συμβούλιο της Επικρατείας (πολλά ευρώ). Και πως να τα κάνει αυτά κάποιος που διαμένει στο εξωτερικό; Και αυτό διότι ο προπάππους μου είχε φυτέψει δύο καρυδιές και μια μεγάλη συκιά. Ένας δασολόγος που μίλησα μου είπε ότι εδώ ο δασάρχης επέδειξε υπερβάλλοντα ζήλο. Το χωράφι δεν αξίζει τόσα λεφτά. Οπότε τώρα θα μου το πάρει το κράτος. Αυτό είναι το επιτελικό κράτος; Συγχαρητήρια. Γιατί δεν έδειξε τον ίδιο ζήλο στην Ελαφόνησο;
Έκτον, σε πώληση άλλου χωραφιού μικρής αξίας, μαζεύαμε δικαιολογητικά για μήνες. Τόσα χρόνια που είμαι στην Αμερική, ποτέ δεν χρειάστηκε να μαζέψω δικαιολογητικά. Αν τα χρειάζεται, τα παίρνει το κράτος μόνο του. Αλλά το Ελληνικό κράτος δεν εμπιστεύεται κανένα, ούτε τον εαυτό του. Μου είπε η συμβολαιογράφος, λοιπόν, ότι πριν την «αυτοματοποίηση» μπορούσαν να κάνουν συμβόλαια σε μερικές εβδομάδες. Τώρα παίρνει μήνες.
Αυτές είναι οι ιστορίες καθημερινής τρέλας από τις καλοκαιρινές διακοπές μου στην Ελλάδα. Και πάλι καλά που δεν χρειάστηκε να πάμε σε νοσοκομείο. Πάντως, μου πήρε εβδομάδες να συνέλθω όταν γύρισα.
Υπήρξε κάτι θετικό στις συναλλαγές μου με το κράτος; Ναι, υπήρξε. Το διαβατήριο βγήκε σε τέσσερις εργάσιμες ημέρες. Η μόνη ταλαιπωρία ήταν η αναμονή στην αστυνομία καθότι δεν αποδέχονται ραντεβού. Ένας Γερμανός συνάδελφος από τη Βαυαρία πραγματικά ζήλεψε όταν του το είπα γιατί το δικό τους παίρνει εβδομάδες. Σημειωτέων ότι κληρονομήσαμε τη γραφειοκρατία από τους Βαυαρούς του Όθωνα.
* Ο Φάνης Τσουλουχάς, tsoulouhas.eu, είναι Καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Μερσέντ. Αυτό το άρθρο περιέχει αυστηρά προσωπικές απόψεις που δεν αντιπροσωπεύουν το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας.