Ας οραματιστούμε λίγο το μέλλον. Έτσι όπως πηγαίνουν τα πράγματα, θα πρέπει να περιλαμβάνει αμέτρητες φυλακές, στις οποιές θα βρίσκονται τα παραστρατημένα παιδιά, ενδεχομένως και οι αμελείς γονείς τους. Κάθε μέρα διαβάζουμε για τέτοιες συλλήψεις και κάθε μέρα ακούμε τι ωραία που αντιμετωπίζονται τα κοινωνικά προβλήματα του σήμερα.
Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να προσπαθούμε να καταπολεμήσουμε ένα φαινόμενο, όπως είναι ο εθισμός στους εφήβους, με μαγικά ντουλάπια ή lockers, όπως τα έλεγαν και στο χωριό μου. Βάλτε στα ντουλάπια τα κινητά σας, αγαπημένα παιδιά. Ξαφνικά ό,τι σας έκανε να εθιστείτε, θα εξαφανιστεί ως δια μαγείας. Αν πήρατε έναν αντικοινωνικό δρόμο, το μαγικό ντουλάπι θα σας κάνει κοινωνικά όντα, με συμπόνια για τον συνάνθρωπο και ενδιαφέρον για τη γνώση. Θα γίνετε επιμελείς μαθητές και άξιοι πολίτες, για να συνεχίσετε υπάκουα τα χάλια αυτής της χώρας, ακριβώς όπως της αξίζει.
Παρένθεση. Δεν έχω τίποτα με τα ντουλάπια. Είναι πολύ ωραία ιδέα και θα πρέπει να υπάρξουν και στο δημοτικό. Είναι αδιανόητο το βάρος που κουβαλούν στην τσάντα τους τα εξάχρονα παιδιά και επτάχρονα παιδιά και προκαλεί πολλά προβλήματα στις σπονδυλικές τους στήλες. Κλείνει η παρένθεση.
Επιστρέφουμε στα εθισμένα παιδιά μας. Τελευταία μελετώ πολύ τον Gabor Maté. έναν γιατρό και συγγραφέα με μια πολύ ενδιαφέρουσα οπτική για θέματα, όπως το τραύμα, ο εθισμός, η εντελώς παράλογη κοινωνία μας. O Gabor Maté έχοντας δουλέψει για χρόνια με άτομα εθισμένα στα ναρκωτικά, που ζούσαν στον δρόμο, κατέληξε στις εξής πολύ ενδιαφέρουσες σκέψεις:
Ο εθισμός πάντα κάτι μας προσφέρει, γι’ αυτό καταφεύγουμε εκεί. Ανακούφιση, διαφυγή, το να μην πονάμε, το να νιώθουμε καλύτεροι και διάφορα άλλα. Ο μόνος τρόπος για να καταπολεμηθεί, είναι να αντικατασταθεί από κάτι που θα μας τα προσφέρει όλα αυτά με έναν υγιή τρόπο. Στον εθισμό εμπλέκεται το σώμα μας, ο εγκέφαλός μας. Το να πούμε ότι σώζουμε τους εφήβους από τον εθισμό στα κινητά με μερικά «lockers», είναι σαν να λέμε πως ένας αλκοολικός μπορεί να γίνει καλά, αν απλώς κλειδώσουν τα μπουκάλια με το κρασί σε κάποιο συρτάρι του σπιτιού του.
O Gabor Maté έχει παραθέσει το εξής απόσπασμα του Stanley Greenspan (The Growth of Mind) στο βιβλίο του, «Ο μύθος του φυσιολογικού»:
«Αν η κοινωνία μας εκτιμούσε πραγματικά τη σημασία των συναισθηματικών δεσμών των παιδιών κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής, δεν θα χρειαζόταν να υποφέρουν τα παιδιά μεγαλώνοντας, ούτε οι γονείς να αγωνίζονται να ανταπεξέλθουν σε καταστάσεις οι οποίες είναι αδύνατον να καλλιεργήσουν την υγιή ανάπτυξη».
Πόσο υποστηρίζονται οι συναισθηματικοί δεσμοί γονέων και παιδιών σήμερα; Πόσο χρόνο έχουν τα παιδιά με τους γονείς τους; Πόσο φροντίζονται οι γυναίκες στην περίοδο της εγκυμοσύνης; Πόση φροντίδα έχουν ως λεχώνες κλεισμένες σε κάποιο διαμέρισμα, πανικοβλημένες με την προοπτική επιστροφής στην εργασία τους; Πόσο, παρά τα αμέτρητα βιβλία για το μεγάλωμα των παιδιών, λαμβάνουμε υπόψη βασικές ανάγκες τους, όπως το παιχνίδι ή η ξεκούραση; Για κάποιους αυτές οι αποφάσεις μπορεί να αποτελούν επιλογή. Δεν είναι όμως επιλογή για όλους.
Στο περιοδικό «Ψυχιατρική παιδιού και εφήβου» (Τόμος 11, τεύχος 1) υπάρχει ένα άρθρο για τη σεξουαλική παραβατικότητα ανηλίκων από τον Δ. Μαρινάκη (ΠΜΣ «Ψυχιατροδικαστική», Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ). Το πρώτο από τα συμπεράσματα της έρευνας αυτής είναι ότι σε αυτά τα άτομα παρατηρήθηκαν «τα γενικά χαρακτηριστικά των ανηλίκων παραβατών, όπως το φύλο, το χαμηλό μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, καθώς και η διαπίστωση σοβαρών αντίξοων εμπειριών ζωής».
Αυτό δεν σημαίνει φυσικά ότι κάθε έφηβος άρρεν με χαμηλό μορφωτικό και κοινωνικοοικονομικό επίπεδο είναι εν δυνάμει κακοποιός ή σεξουαλικός δράστης. Σημαίνει, όμως, ότι αν υπάρξει κάποια βελτίωση στις συνθήκες της ζωής των παιδιών που είναι σε οικογένειες με ψυχοκοινωνικές δυσκολίες όσο το δυνατόν πιο νωρίς, αν υπάρξει βοήθεια στις σοβαρές αντίξοες εμπειρίες ζωής, μειώνονται οι πιθανότητες να εμπλακούν σε τέτοια παραβατικότητα.
Ποιο είναι λοιπόν το σχέδιο για την καταπολέμηση της νεανικής βίας πέραν των «lockers» και της σύλληψης; Και πόσο δικαιολογείται η σύλληψη σε κάποιες περιπτώσεις; Να θυμίσουμε ότι μιλάμε για μια χώρα όπου το ενοίκιο είναι περίπου όσο ο κατώτατος μισθός. Κατά πόσο μπορούμε να κατηγορήσουμε για αμέλεια τους γονείς που λείπουν από το σπίτι τους, απλώς επειδή πρέπει να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους στέγη και τροφή; Μπορεί, για παράδειγμα, μια τέτοια χήρα μητέρα με χαμηλό εισόδημα, να οδηγηθεί στο κελί με χειροπέδες σαν να είναι κοινός εγκληματίας;
Μπορούν να υπάρξουν αληθινά υγιείς οι οικογένειες, όταν είναι όλα γύρω τους τόσο άρρωστα; Μπορεί να κλειδωθεί η οργή, η απαξίωση και η σύγχυση που χαρακτηρίζει πολλούς σημερινούς εφήβους σε ένα ντουλάπι; Μπορούν να έχουν κίνητρο για μια έντιμη, σωστή ζωή σε μια χώρα, όπου όταν δεν σκέφτεσαι μόνο τον εαυτό σου είσαι απλώς ένα κορόιδο;
Ας πάμε στο μέλλον, λοιπόν, και σε αυτές τις φυλακές που αναφέραμε. Θα είναι τόσες πολλές, που θα κοστίζουν τελικά πολύ στο κράτος αφού οι φυλακισμένοι θα πρέπει να τρώνε και να φυλάσσονται.
Και θα γεμίζουν, θα γεμίζουν με παιδιά μέχρι που στο τέλος ίσως και να μην υπάρχει μέλλον.