Η ευρύτατη χρήση μη επανδρωμένων αεροσκαφών (drones ή UAV) στον πόλεμο της Ουκρανίας έχει οδηγήσει σε πολλές πρωτιές στην ιστορία του πολέμου, και μία εξ αυτών είναι οι αναμετρήσεις μεταξύ μη επανδρωμένων των δύο πλευρών- drone εναντίον drone.
Ενδεικτικό είναι βίντεο το οποίο αναρτήθηκε πρόσφατα online, το οποίο απεικονίζει επίθεση ουκρανικού FPV (first person view) drone ενός ρωσικού ZALA ISR, με αποτέλεσμα την κατάρριψη του δεύτερου. Όπως ανέφερε μέσω Telegram ο Γιούρι Μισιάγκιν, μέλος της επιτροπής Εθνικής Ασφαλείας, Άμυνας και Πληροφοριών του ουκρανικού κοινοβουλίου, πολλές διαφορετικές και ανεξάρτητες ουκρανικές ομάδες δουλεύουν πάνω σε συστήματα αναχαίτισης εχθρικών drones με χρήση FPV drones, και «κρίνοντας από την αυξανόμενη συχνότητα βίντεο (και πάντα δημοσιεύονται λιγότερα από τα μισά των πραγματικών γεγονότων) δεν υπάρχει μόνο πρόοδος, μα αυτό γίνεται συστημικό φαινόμενο».
Άλλο ένα παράδειγμα είναι η αναχαίτιση ενός ρωσικού περιφερόμενου πυρομαχικού Lancet από FPV drone της μονάδας «Signum» της 93ης Αυτόνομης Μηχανοκίνητης Ταξιαρχίας: Στο βίντεο φαίνεται το drone να εντοπίζει και να προσεγγίζει ένα Lancet. Αν και δεν υπάρχει καταγραφή της σύγκρουσης με το Lancet από «τρίτο» παρατηρητή, φαίνεται να πλησιάζουν πολύ και το βίντεο διακόπτεται, ενώ ακολουθεί εικόνα με ένα drone κατεστραμμένο στο έδαφος. Η Signum υποστήριξε πως ήταν το πιο πρόσφατο περιστατικό στο πλαίσιο μιας προσπάθειας που εντεινόταν, σημειώνοντας πως «δεν είναι πλέον μυστικό για πολλούς πως τους τελευταίους μήνες οι δυνάμεις άμυνας έχουν αρχίσει να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά FPV drones ως μέσα αεράμυνας για να αντιμετωπίσουν UAV τύπου (Lancet) και Orlan» ανέφερε σχετικά.
Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα του The War Zone, βίντεο με ουκρανικά FPV drones να επιτίθενται σε Lancets άρχισαν να εμφανίζονται στα social media τον προηγούμενο μήνα. Σημειώνεται πως ο Σάμιουελ Μπέντετ, σύμβουλος (Russia Studies) στο Center for Naval Analyses (ΗΠΑ) με ειδίκευση σε θέματα τεχνολογικών εξελίξεων και παρατηρητής του «κόσμου» των drones (διαβάστε εδώ συνέντευξή του στη HuffPost Greece) ανέβασε στο Χ έγγραφο όπου αναφέρεται πως οι Ρώσοι ανησυχούν για τη εντεινόμενη στόχευση των αναγνωριστικών (ISR) drones σταθερών πτερύγων τους από τους Ουκρανούς, και τονίζεται πως τα FPV drones είναι φθηνά, μα τα μεγάλα ISR drones όχι- και είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι τα drones αυτά αποτελούν τα «μάτια στον ουρανό» για πολλές μονάδες.
«Αν προηγουμένως οι Ουκρανοί περίμεναν προμήθειες λίγων δυτικών πυραύλων για αεράμυνα, τώρα μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν αναχαιτιστικά drones με μεγάλη αποτελεσματικότητα...όλα μας τα αργά drones...κινδυνεύουν....επιπλέον οι Ουκρανοί σχεδιάζουν να καταρρίπτουν τα επιθετικά μας ελικόπτερα που πλησιάζουν στη γραμμή του μετώπου. Ευτυχώς δεν υπάρχουν τέτοιες περιπτώσεις, μα ο εχθρός εργάζεται πάνω σε αυτό. Άλλο ένα πλεονέκτημα των αναχαιτιστικών drones είναι η ευκινησία και η χαμηλή τους παρατηρησιμότητα...η χρήση τους δεν απαιτεί οχήματα τόνων, που υπό τις μοντέρνες συνθήκες δεν μπορούν να κρυφτούν. Δύο άτομα σε μοτοσικλέτες είναι ήδη ένα όπλο αεράμυνας που είναι εξαιρετικά δύσκολο στον εντοπισμό. Μα το πιο επικίνδυνο εδώ είναι πως οι Ουκρανοί ήταν σε θέση να στήσουν ένα σύστημα για τον εντοπισμό και την καταστροφή των drones σταθερών πτερύγων μας...δεν υπάρχει τίποτα να προστατεύει τα UAV σταθερών πτερύγων μας στον ουρανό, οπότε η μόνη απάντηση είναι να καταστρέφουμε τα εχθρικά drones σταθερών πτερύγων με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Όποιος καθαρίσει πρώτος τον ουρανό από τα εχθρικά ISR UAV θα έχει σημαντικά οφέλη (στη μάχη)».
Η πρώτη αναμέτρηση drone με drone στον πόλεμο της Ουκρανίας εμφανίστηκε στα social media τον Οκτώβριο του 2022.
Drone εναντίον drone
Όπως φαίνεται να προκύπτει, ο καλύτερος τρόπος κατάρριψης ενός drone κάποιες φορές είναι με ένα άλλο (κατά προτίμηση φθηνότερο) drone- και σχετικά συστήματα έχουν αρχίσει ήδη να εμφανίζονται. Το ότι επιδιώκονται τέτοιου είδους δυνατότητες στον πόλεμο της Ουκρανίας είναι λογικό και αναμενόμενο- και δεδομένων των αριθμών των φθηνών drones που είναι σε χρήση και από τις δύο πλευρές, το πιθανότερο είναι πως θα λαμβάνουν χώρα όλο και περισσότερες αερομαχίες τέτοιου είδους.
Όσον αφορά στις τακτικές: Όπως φαίνεται στα βίντεο, πολλές αναμετρήσεις τέτοιου είδους δεν περιλαμβάνουν (τουλάχιστον προς το παρόν) σφαίρες, πυραύλους κλπ- απλώς φθηνά, μικρά drones (πχ τετρακόπτερα- quadcopters) τα οποία χρησιμοποιούνται κατά κανόνα για παρατήρηση εχθρικών θέσεων, να εμβολίζουν τους αντιπάλους τους. Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Scientific American, σε άλλες τα πράγματα είναι πιο εξελιγμένα, με πιο προηγμένα σκάφη που χρησιμοποιούν ραντάρ και άλλες τεχνολογίες για να ρίχνουν με ακρίβεια δίχτυα σε αντίπαλα drones.
«Αυτό είναι κάτι που δεν είχαμε δει στο παρελθόν» είπε σχετικά η Κέιτλιν Λη, που ηγείται του Center for Unmanned Aerial Vehicles and Autonomy Studies στο Mitchell Institute for Aerospace Studies στις ΗΠΑ. «Είναι η πρώτη φορά που βλέπουμε σύγκρουση drone εναντίον drone».
Η Σάρα Κρεπς, διευθύντρια του Cornell Brooks School Tech Policy Institute, υπογραμμίζει τη δυσκολία εντοπισμού τους: «Μπορούμε να επανεκπαιδεύσουμε τις αεράμυνες να αναζητύν μικρότερες διατομές ραντάρ, μα τότε θα πιάνουν κάθε πουλί που πετάει...οπότε είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για τους αισθητήρες που χώρες όπως οι ΗΠΑ έχουν δαπανήσει δισεκατομμύρια προσπαθώντας να επιλύσουν- όπως όταν οι ΗΠΑ δαπανούσαν πολλά χρήματα για την αντιμετώπιση αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών που ήταν πολύ πιο φθηνοί ή λιγότερο εξελιγμένοι από τα συστήματα που οι στρατοί μας είχαν εκπαιδευτεί για να καταστρέφουν. Είναι πρακτικά ιπτάμενοι αυτοσχέδιοι εκρηκτικοί μηχανισμοί».
Πολλές εταιρείες εργάζονται ήδη πάνω σε τεχνολογίες antidrone, μεταξύ των οποίων οι Blighter Surveillance Systems, η Dedrone και η DeTect. Συστήματα τέτοιου είδους μπορούν να είναι εγκατεστημένα στο έδαφος, να μεταφέρονται από πεζικάριους ή να βρίσκονται σε άλλα drones και να καταρρίπτουν άλλα drones με ηλεκτρομαγνητικές παρεμβολές, λέιζερ και άλλες τεχνολογίες. Η Fortem Technologies, από πλευράς της, λέει πως έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα για τον εντοπισμό μικρών drones και την αιχμαλώτισή τους εν πτήσει με δίχτυ. Το μη επανδρωμένο αεροσκάφος της, DroneHunter F700, χρησιμοποιείται ήδη στην Ουκρανία- και σε κάποια φάση άρχισε να τροποποιείται και για την αντιμετώπιση των ιρανικής προέλευσης drones τύπου Shahed. Αξίζει να σημειωθεί πως το DroneHunter λειτουργεί αυτόνομα, καθώς πετά και λαμβάνει αποφάσεις μόνο του και αιχμαλωτίζει το «θήραμα».