«Μακεδονία του Ίλιντεν» μια πρόταση με διάρκεια ζωής 50 μέτρων

Ο ίδιος σημειώνει ότι του έκανε αλγεινή εντύπωση η διαρροή του ονόματος από τον κ.Ζάεφ, εξηγεί ιστορικά τι σημαίνει το Ίλιντεν και γιατί αυτή η ονομασία προκαλεί προβλήματα, όπως επίσης τους λόγους γιατί γίνεται αποδεκτή από τη Βουλγαρία και άλλες γειτονικές χώρες και δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή από την κοινή γνώμη της Ελλάδας. Τονίζει δε ότι αν και πιστεύει στην εντατικοποίηση των διαπραγματεύσεων, η Ελλάδα δεν έχει λόγο να βιαστεί. Τέλος όπως υποστηρίζει, διακρίνει για πρώτη φορά μια μορφή συναινετικής προσέγγισης, όσον αφορά στις διαπραγματεύσεις για την ονομασία, μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Κύριε Μαλλιά το ζήτημα με την ονομασία της γειτονικής χώρας της πΓΔΜ συνεχίζει να μένει σε εκκρεμότητα. Η πρόταση που ακούστηκε για την «Μακεδονία του Ίλιντεν» μήπως έχει να κάνει με ένα επικίνδυνο ιδεολόγημα και γιατί βιάστηκαν τόσο πολύ να το ανακοινώσουν από τη γειτονική χώρα;

Θέλω να διευκρινίσω ότι ήταν πολύ άσχημη η διαρροή την οποία έκανε η πλευρά της πΓΔΜ, πράγμα το οποίο έφερε σε δύσκολη θέση την Ελλάδα και βεβαίως την ελληνική κυβέρνηση. Συνεπώς, αυτό είναι ένα ζήτημα το οποίο εμείς πρέπει να κρατήσουμε καθώς υποτίθεται ότι οι δύο κυβερνήσεις βρίσκονται σ΄ένα στάδιο προϊούσας αποκατάστασης ή εμπέδωσης εμπιστοσύνης πράγμα το οποίο θα διευκολύνει στην αναζήτηση μιας κοινά αποδεκτής λύσης. Το γιατί το έκαναν τα Σκόπια, δεν μπορώ να πω πάντως μου έκανε πραγματικά αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι προτού καν ο Πρωθυπουργός επιστρέψει από τη Σόφια στην Ελλάδα, η ονομασία Μακεδονία του Ίλιντεν (Ιλιντένσκα Μακεντόνιγια) είχε ήδη διαρρεύσει στον Τύπο της γειτονικής χώρας και στην Ελλάδα.

Το δεύτερο καθεαυτού ζήτημα είναι η ονομασία. Θα αποφύγω αξιολογικούς χαρακτηρισμούς, όμως εκείνο το οποίο θα πω είναι ότι η Μακεδονία του Ίλιντεν παραπέμπει σταθερά και αυτό το επιβεβαίωσε ο κύριος Ζάεφ με τις δηλώσεις που έκανε στα Σκόπια, σε μια αλληλουχία γεγονότων, ο δεύτερος σταθμός των οποίων είναι η Διακήρυξη των Εθνών, πάλι στις 2 Αυγούστου του 1944, δηλαδή της «Αντιφασιστικής Συνέλευσης» της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας διότι τότε ακριβώς ιδρύθηκε από τον Τίτο, για τους λόγους που όλοι γνωρίζουμε, και η διακήρυξη της οποίας (2 Αυγούστου 1944), καλεί την ένωση όλων των Μακεδόνων σε μια ενιαία Μακεδονία υπό την Γιουγκοσλαβία. Κάνουν σαφώς μνεία των Μακεδόνων στην Ελλάδα και στη Βουλγαρία. Θα ήθελα συνεπώς να σας πω ότι η δήλωση Διακήρυξης του ΑΣΝΟΜ το 1944 βρίσκεται στο προοίμιο του συντάγματος της γειτονικής χώρας από το 1991 και εξακολουθεί να υπάρχει σήμερα. Αυτό μας έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα και σταθερή προσπάθεια όλων ανεξαρτήτως των κυβερνήσεων της Ελλάδας, από το 1991 έως σήμερα, ήταν να αναδείξουν τον ενοχλητικό, αλυτρωτικό, μη φιλικό χαρακτήρα αυτού του συντάγματος. Αυτό δεν βλέπω να μπορεί να ξεπεραστεί και τονίζω ότι είμαι πολύ ήπιος στις διατυπώσεις μου, εάν υποθέσουμε ότι αυτή η ονομασία βρίσκει έδαφος.

Η δική μου εκτίμηση ήταν ότι πρόκειται για μια ονομασία που αναμφίβολα βοηθάει πολύ τον κ. Ζάεφ στο εσωτερικό της χώρας του, είναι μια ονομασία αρεστή και στη Βουλγαρία. Ωστόσο δεν προκαλεί θετικά αντανακλαστικά και μάλλον σύγχυση μεγάλη στην χώρα μας. Όταν εδώ και 27 χρόνια δυσκολιών και λαθών στην αναζήτηση μια συνολικής συμφωνίας με τη γειτονική χώρα, έχουμε αδυναμία να καταλήξουμε σε κάποια λύση, μου φαίνεται λίγο άβολο και σας τονίζω ότι προσέχω τις λέξεις που χρησιμοποιώ, να καταλήξουμε σε μια συμφωνία η οποία θα ήταν Ιλιντένσκα Μακεντόνιγια. Εκτιμώ λοιπών πως είναι μια συμφωνία η οποία εξαρχής δεν είχε μέλλον. Εγώ την ονομάζω ονομασία των 50 μέτρων. Είναι μια ονομασία που διατηρήθηκε στη ζωή 50 μέτρα, όσο δηλαδή είναι η απόσταση της εξώθυρας του Μεγάρου Μαξίμου και της εσωτερικής εισόδου του Προεδρικού Μεγάρου. Πρόκειται για προσωπική μου εκτίμηση, γνωρίζοντας τις θέσεις του Προέδρου της Δημοκρατίας, άλλωστε τις έχει εκφράσει δημόσια και πιστεύω ότι το θέμα αυτό τελείωσε στην εσωτερική είσοδο του Προεδρικού Μεγάρου.

Η ονομασία, όπως αυτή διέρρευσε, προκάλεσε μια ευφορία στις δυτικές κυβερνήσεις και φοβάμαι ότι η όποια άρνηση από την ελληνική κυβέρνηση θα έχει σαν αποτέλεσμα να είμαστε δακτυλοδεικτούμενοι ως οι υπαίτιοι για μια ακόμη αποτυχία επίτευξης λύσης.

Έχω υπηρετήσει σε τόσες κρίσιμες θέσεις και μου έχουν εμπιστευθεί τόσο κρίσιμες αποστολές που μου είναι πολύ δύσκολο να κάνω ευθεία κριτική. Δεν είμαι πολιτικός και για το λόγο αυτό αποφεύγω επιθετικούς προσδιορισμούς. Εκείνο όμως το οποίο μπορώ να σας πω, είναι ότι θα ήταν σίγουρα πιο ωφέλιμος ένας πιο διακριτικός χειρισμός από την πλευρά μας. Επίσης να επισημάνω πως έχει δημιουργηθεί ένα θετικό κλίμα για τις προθέσεις της Ελλάδας, δηλαδή να πάμε σε μια συνολική λύση. Η ανάδειξη για παράδειγμα της τηλεφωνικής επικοινωνίας του Αμερικανού αντιπροέδρου με τον κύριο Πρωθυπουργό αποτελεί ένα μέτρο. Θέλω να ελπίζω ότι στη συνάντηση του υπουργού Εξωτερικών, του κ. Κοτζιά, με τον Αμερικανό ομόλογό του, τον κ. Πομπέο θα είχαμε βρει τα επιχειρήματα ώστε να διατυπώσουμε τη σαφή μας θέληση για λύση η οποία θα περιέχει τα εξής στοιχεία. Πρώτον, ότι περισσότερο από κάθε άλλον θέλουμε να πάμε σε μια συνολική λύση, αλλά μια λύση που θα στηρίζεται σε γερά θεμέλια και δεν θα ανατραπεί στην πράξη. Ο κ. Πρωθυπουργός στη συνέντευξη Τύπου στη Σόφια, αν δεν σφάλω, είπε ότι θέλουμε μια λύση η οποία θα έχει την ευρύτερη δυνατή αποδοχή από τους δύο λαούς. Αυτό σημαίνει ότι δεν αρκεί να τη σκηνοθετήσουν οι κυβερνήσεις των δύο χωρών, δηλαδή να έχουν μια άνετη κοινοβουλευτική λύση, αλλά πρέπει να περάσει και στους δύο λαούς και στο σημείο αυτό εκτιμώ πως η ονομασία που ακούστηκε με δυσκολία θα γίνει αποδεκτή από την ελληνική κοινή γνώμη.

Όσον αφορά το άλλο σημείο. Για να έχει μια λύση στήριξη και αποδοχή από την κοινή γνώμη, στην Ελλάδα και στη γειτονική χώρα, θα ήταν καλό να μην είναι έρμαιον ή προϊόν ιστορικών ερμηνειών ή παρερμηνειών συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων. Για παράδειγμα ελάχιστοι γνωρίζουμε τι έγινε το 1903 και επομένως μένουμε στις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών της εποχής όπως αυτές έχουν καταγραφεί. Είναι δύσκολο να αρχίσουμε να ξαναγράφουμε, να ξαναβλέπουμε τι έχει συμβεί στις 2 Αυγούστου του 1903 και γι’αυτό επιμένω ότι είναι μια ονομασία που προκαλεί σύγχυση τουλάχιστον στην Ελλάδα. Αντιθέτως ικανοποιεί πλήρως τους γειτονικούς πληθυσμούς, τους σλαβικούς πληθυσμούς της πΓΔΜ, αλλά και της Βουλγαρίας. Μάλιστα θα σας έλεγα ότι μετά την ιδιαίτερα σημαντική πολιτική συμφωνία μεταξύ Σόφιας και Σκοπίων πέρυσι το καλοκαίρι, οι δύο χώρες και οι δύο λαοί, σλαβομακεδόνες και Βούλγαροι θεωρούν τη συμφωνία του Ίλιντεν ως κοινό τους κτήμα. Αυτό και μόνο θα αρκούσε για να διασκεδάσει την πεποίθηση εκείνων οι οποίοι προσπάθησαν να μας πείσουν τις τελευταίες ημέρες ότι αυτή η ονομασία βγάζει τη Βουλγαρία έξω από το παιχνίδι. Όσοι δε έχουν αμφιβολίες αρκεί να δουν τις δηλώσεις του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας του κ. Μπορίσοφ και του πρωθυπουργού της πΓΔΜ, του κ. Ζάεφ, στις 2 Αυγούστου του 2017 κατά τον κοινό εορτασμό του Ίλιντεν στα Σκόπια.

Πόσο πιθανό είναι να διέρρευσε αυτή η ονομασία ως μέσο πίεσης για να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων οι ονομασίες που προσδίδουν γεωγραφικό προσδιορισμό, όπως για παράδειγμα η Nova Macedonia.

Με άλλα λόγια καλούμαστε να διακριβώσουμε τα εξής. Για την ονομασία, το Ίλιντεν, ο κ. Ζάεφ είπε στη Σόφια, ότι «φτάσαμε σε μια κοινή απόφαση, έχουμε μια πρόταση κοινή, επιστρέφω στη χώρα μου όπου θα ενημερώσω τον πρόεδρο της δημοκρατίας και τα πολιτικά κόμματα». Από την πλευρά του ο κ. Πρωθυπουργός, ο κ. Τσίπρας, ήταν ένα - δύο βήματα πιο πίσω. Όπως θα θυμάστε δήλωσε πως τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί εάν δεν υπάρξει μια κοινή συμφωνία, του ονόματος περιλαμβανομένου και το δεύτερο ότι θα προέβαινε σε μια ενημέρωση των πολιτικών αρχηγών εφόσον εκείνοι του το ζητούσαν. Αυτό είναι ήσσονος σημασίας, μείζονος σημασίας είναι ότι η άλλη πλευρά έδειξε πλήρη αυτοκυριαρχία, αυτοπεποίθηση, υπερτονίζοντας, τόσο στη Σόφια, όσο και στα Σκόπια, ότι πρόκειται για μια κοινώς αποδεκτή, ας το πούμε πρόταση, για να μην πω λύση. Επιπλέον θέλω να πω ότι ο κ. Ζάεφ τις προηγούμενες ημέρες αναλύοντας τα υπέρ της πρότασης αυτής (Μακεδονία του Ίλιντεν) είπε ότι στην ιστορία έχουμε τέσσερα Ίλιντεν. Το πρώτο έχει να κάνει με την εξέγερση του 1903, το δεύτερο αντανακλάται στην απόφαση της «Αντιφασιστικής Συνέλευσης της Λαϊκής Απελευθέρωσης της Μακεδονίας» στις 2 Αυγούστου του 1944, το τρίτο Ίλιντεν έχει να κάνει με την ανεξαρτητοποίηση της γειτονικής χώρας τον Σεπτέμβριο του 1991 και στο προοίμιο του σημερινού συντάγματος απαντάται το Ίλιντεν και το τέταρτο στάδιο είναι η συμφωνία με την Ελλάδα. Συνεπώς έχω δυσκολία να δεχθώ ότι ήταν μια πρόταση για να απορριφθεί.

Κάτι ακόμη, όλες αυτές τις ημέρες απέφυγα τις αξιολογικές κρίσεις γιατί ήμουν απολύτως βέβαιος ότι η κυβέρνηση έπειτα από ώριμη σκέψη δεν επρόκειτο να συγκρατήσει αυτή την πρόταση και η κυβερνητική ανακοίνωση που λέει ότι επρόκειτο για μια πρόταση «που δεν συγκρατούμε» τη χαρακτηρίζω ως μια θετική εξέλιξη.

Η δική σας θέση ποια είναι;

Η δική μου θέση είναι ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις να πάμε σε μια συνολική συμφωνία η οποία να έχει τα διακριτικά αυτά που περιλαμβάνονται στην απόφαση της συνάντησης κορυφής Ευρωπαϊκής Ένωσης – Δυτικών Βαλκανίων που έγινε στη Σόφια. Η διακήρυξη της Σόφιας λέει τα εξής: «Καλούμε τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων να προβούν σε οριστική, ολοκληρωμένη και τελική διευθέτηση των εκκρεμών προβλημάτων που έχουν». Αυτό και μόνο το απόσπασμα της Διακήρυξης της Σόφιας, της περασμένης εβδομάδας, πρέπει να είναι η βάση στην οποία να βρουν λύση και με την Ελλάδα ή εάν θέλετε να βρούμε λύση μαζί τους. Η παραπομπή μια λύσης στον χρόνο είναι άσχημο εργαλείο, αλλά τη στιγμή αυτή νομίζω ότι δεν πρέπει να αφήσουμε ουσιώδης παραμέτρους, στοιχεία, με την άλλη πλευρά, να γίνουν τμηματικά. Είναι προτιμότερο να καθυστερήσει (η λύση) μερικούς μήνες, άλλωστε δεν έχουμε καμία υπερβολική πίεση, εννοώ πίεση ορόσημα. Μπορούμε να συνεχίσουμε τις εντατικές διαπραγματεύσεις. Η άλλη πλευρά έχει ζωτικό συμφέρον να αρχίσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, να πάρουν ημερομηνία έναρξης των ενταξιακών διαπραγματεύσεων για να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, άρα η άλλη πλευρά έχει τη δυνατότητα, εάν φυσικά έχει και τη βούληση, να προχωρήσουμε σε μια συμφωνία.

Καταλήγοντας επιτρέψτε μου να κρατήσω κάτι από την τελευταία εβδομάδα, το οποίο ξεκίνησε στη Σόφια. Διακρίνω, παρά τις διαφορές, κάποια στοιχεία συναινετικής προσέγγισης, όσο και αυτό ακούγεται παράξενα, μεταξύ κυβέρνησης και αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κρατήθηκαν σχετικά χαμηλοί τόνοι στο ζήτημα αυτό και εύχομαι αυτό να συνεχιστεί γιατί όσο μεγαλύτερη ενότητα μεταξύ του πολιτικού κόσμου υπάρχει στην αντιμετώπιση των εθνικών θεμάτων τόσο μεγαλύτερες διαπραγματευτικές δυνατότητες έχουμε.