Άρθρο του Γιώργου Σταμάτη, Βουλευτή Επικρατείας της ΝΔ.
«Κάθε φορά που γίνεται «διαλογή» είμαι άρρωστη από αηδία, από λύσσα, άρρωστη από το γράψιμο των αριθμών των συντρόφων μας που στέλνουν στο γκάζι. Πρέπει να το μάθει ο κόσμος για να σταματήσει αυτή η φρίκη».
Μάλα Ζίμετμπαουμ,. Από το βιβλίο της Φάνιας Φενελόν, επιζήσασας του Άουσβιτς, «Αναβολή για την ορχήστρα».
Η 27η Ιανουαρίου, η μέρα απελευθέρωσης του Άουσβιτς, έχει καθιερωθεί να τιμάται ως η επέτειος μνήμης του πιο αποτρόπαιου εγκλήματος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Το ολοκαύτωμα αντικατοπτρίζει το αποκορύφωμα της ναζιστικής κτηνωδίας και την πιο μαύρη σελίδα της παγκόσμιας Ιστορίας. Το κολαστήριο εξόντωσης του Άουσβιτς αποτελούσε για τους περισσότερους κρατουμένους τον τελευταίο σταθμό στο δρόμο προς το θάνατο. Ακόμη όμως και αυτές τις τόσο σκοτεινές στιγμές, που ο άνθρωπος χάνει την υπόσταση του και οδηγείται σε ολοκληρωτική παραίτηση, υπάρχουν υποδείγματα θάρρους, αλληλεγγύης, αξιοπρέπειας. Μια τέτοια εμβληματική προσωπικότητα ήταν η θρυλική Μάλα.
Η Μάλκα Ζίμετμπαουμ ήταν παιδί πολυμελούς οικογένειας και γεννήθηκε στις 26 Ιανουαρίου του 1918 στο Μπρέσκο της Πολωνίας. Σε ηλικία 10 ετών, μεταναστεύει με την οικογένεια της στην Αμβέρσα του Βελγίου. Από μικρή έδειξε το ταλέντο της στις ξένες γλώσσες και ανέπτυξε ιδιαίτερη ευχέρεια στα γαλλικά, γερμανικά, φλαμανδικά, πολωνικά, αγγλικά. Όταν ο πατέρας της έχασε την όραση του, η Μάλα εργάστηκε ως δακτυλογράφος και μεταφράστρια σε μια από τις 500 μικρές εταιρείες κοπής διαμαντιών της Αμβέρσας, υποστηρίζοντας οικονομικά την οικογένεια της.
Λόγω της εβραϊκής της καταγωγής, η Μάλα συλλαμβάνεται στις 22 Ιουλίου του 1942 και μεταφέρεται στην πόλη Μέχελεν, σε ένα από τα πιο οργανωμένα γκέτο για τους Εβραίους. Στις 15 Σεπτεμβρίου, στη 10η ημερήσια αναχώρηση, 1048 άτομα, ανάμεσα τους και η Μάλα, μπαίνουν στο τρένο του θανάτου, σε βαγόνια προορισμένα για μεταφορά εμπορευμάτων και εκτοπίζονται στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς. Μόνο 331 άτομα από την αποστολή οδηγήθηκαν στο στρατόπεδο, ενώ 717 άνδρες, γυναίκες και παιδιά, θανατώθηκαν αμέσως στους θαλάμους των αερίων.
Η Μάλα μεταφέρθηκε στο γυναικείο τομέα του Άουσβιτς- Μπίρκεναου και λόγω της ευρείας γλωσσομάθειας της, ορίστηκε ως διερμηνέας («Lagerdolmetscherin»), θέση που της παρείχε σχετική ελευθερία κινήσεων στο στρατόπεδο. Η Μάλα αξιοποιούσε τα σχετικά προνόμια που της εξασφάλιζε η θέση της, και την επιρροή που σταδιακά άρχισε να ασκεί στους SS, προκειμένου να βοηθήσει τους συγκρατουμένους της, ιδίως τους πιο αδύναμους. Στο Άουσβιτς αφιερώνει τη ζωή της σε αυτόν το σκοπό. προειδοποιεί για επικείμενες «επιλογές» για τους θαλάμους των αερίων τις κρατούμενες στο αναρρωτήριο, πείθοντας τις να βγουν από εκεί και δεν είναι λίγες οι φορές που σώζει τη ζωή τους.
Η Ντόρα Ραμπίνοβιτς, πρώην κρατούμενη του Άουσβιτς, θυμάται χαρακτηριστικά:
«Η νύφη μου και εγώ υποφέραμε από τύφο και αποφασίσαμε να το αναφέρουμε ώστε να νοσηλευτούμε στο στρατιωτικό νοσοκομείο. Κάποιος ενημέρωσε τη Μάλα, η οποία, μπροστά σε έναν φύλακα των SS μας έβαλε τις φωνές: Παλιοτεμπέλες. Είστε περδίκια και κάνετε τις άρρωστες. Πηγαίνετε να δουλέψετε. Αργότερα, όταν γυρίσαμε από τη δουλειά, μάθαμε ότι εκείνη την ημέρα όλοι οι άρρωστοι στο νοσοκομείο δολοφονήθηκαν στους θαλάμους των αερίων.»
Η Μάλα στέκεται δίπλα σε κάθε συγκρατούμενο της. Εξασφαλίζει τρόφιμα και φάρμακα για τους άρρωστους και αδύναμους, μεταφέρει ειδήσεις και πληροφορίες που ακούει από τους SS, καταβάλλει κάθε προσπάθεια ώστε οι ασθενέστεροι και πλέον ευάλωτοι να τοποθετούνται σε πόστα με λιγότερο αυστηρή επιτήρηση και να αναλαμβάνουν ελαφρύτερες δουλειές. Έχει καταφέρει να κερδίσει την αγάπη και το θαυμασμό των συγκρατουμένων της, αλλά και το σεβασμό και την εμπιστοσύνη των SS.
Στις αρχές του 1944, η Μάλα γνωρίζει και αναπτύσσει στενή σχέση με έναν Πολωνό πολιτικό κρατούμενο από το ανδρικό στρατόπεδο, το νεαρό Έντουαρντ Γκαλίνσκι. Ο Έντεκ, όπως τον φώναζαν, ως μηχανικός έρχεται σε επαφή με πολίτες έξω από το στρατόπεδο και με κρατούμενους από άλλα στρατόπεδα, στο πλαίσιο της εργασίας του σε κατασκευαστικά και υδραυλικά έργα. Όσο τα χρόνια προχωρούν και οι μαζικές εξοντώσεις στα κρεματόρια αυξάνονται, η Μάλα δεν το αντέχει και ψάχνει να βρει τρόπο να αποκαλύψει στους συμμάχους τις φρικτές θηριωδίες που διαπράττουν οι Ναζί στο Άουσβιτς. Εκείνον τον καιρό αυξάνονται και οι αποδράσεις, στη συντριπτική πλειοψηφία τους αποτυχημένες. Όσοι συλλαμβάνονται, αφού βασανίζονται από τους SS, εξοντώνονται στους θαλάμους των αερίων.
Τελικά, λίγο μετά την απόβαση της Νορμανδίας, στις 24 Ιουνίου του 1944, η Μάλα και ο Έντεκ δραπετεύουν από το στρατόπεδο, έχοντας πάρει μαζί τους και κάποια επίσημα έγγραφα που αποδεικνύουν τη γενοκτονία στο Άουσβιτς. Η Μάλα, ντυμένη με ανδρική φόρμα εργασίας, κρατώντας έναν νιπτήρα από πορσελάνη μπροστά από το πρόσωπο της για να την καλύπτει, προσποιείται τον κρατούμενο που πηγαίνει για δουλειά και ο Έντεκ ντυμένος με τη στολή του SS, το φρουρό που τον συνοδεύει. Η απόδραση γίνεται αντιληπτή στο απογευματινό προσκλητήριο. Οι σειρήνες ουρλιάζουν, οι SS ανακρίνουν, χτυπούν με αγριότητα τους κρατούμενους, να αποκαλύψουν όλα όσα γνωρίζουν, αλλά χωρίς αποτέλεσμα.
Τελικά η Μάλα και ο Έντεκ εντοπίζονται και συλλαμβάνονται δύο βδομάδες αργότερα, στα σύνορα Πολωνίας – Σλοβακίας. Η Μάλα αντιμετωπίζει με υπερηφάνεια, θάρρος και απαράμιλλη αξιοπρέπεια τους δημίους της. Προβαίνοντας στην τελευταία πράξη αντίστασης πριν τη δημόσια εκτέλεση της, κόβει τις φλέβες της με ένα ξυράφι. Μόλις τα SS το αντιλαμβάνονται, ορμούν, της αποσπούν το ξυράφι, τη χτυπούν, την αναποδογυρίζουν, την ποδοπατούν, της βάζουν επίδεσμο. Τη θέλουν ζωντανή. Πέφτει, σηκώνεται, ξαναπέφτει, ξανασηκώνεται και πριν ξεψυχήσει, προλαβαίνει να φωνάξει: «Ξεσηκωθείτε! Είστε χιλιάδες. Χτυπήστε τους! Είναι δειλοί. Έστω και αν πεθάνετε, θα πεθάνετε ελεύθερες.
Την ίδια εκείνη ώρα, λίγα μέτρα μακρύτερα, μια αγχόνη στήνεται στο ανδρικό στρατόπεδο. Ο Έντεκ δεν περιμένει να του διαβάσουν την καταδίκη. Μόνος του βάζει τη θηλιά στο λαιμό και σπρώχνει τον πάγκο που βρίσκεται κάτω από τα πόδια του.
Η μνήμη της Μάλα παραμένει ζωντανή, όχι μόνο ως υπενθύμιση της φρίκης του Ολοκαυτώματος, αλλά και ως απόδειξη της δύναμης της ανθρώπινης ψυχής. Μέσα από την ιστορία της, μαθαίνουμε ότι η αλληλεγγύη, η αξιοπρέπεια και η ελευθερία είναι αδιαπραγμάτευτες αξίες που αντέχουν ακόμα και στις πιο ακραίες δοκιμασίες.