«...Πιστεύω ότι ένα πολύ σοβαρό θέμα είναι, ότι με τη διαρκή έκθεση σε βίαιο περιεχόμενο συνηθίζουμε τη φρίκη. Με απασχολεί λοιπόν πολύ το να μπορέσω να μιλήσω στα παιδιά για την αρνητική, την επικίνδυνη και δύσκολη όψη της ζωής, όχι όμως για να αφομοιωθούν από αυτήν, αλλά για να αναρωτηθούν το δικό τους καθήκον και ευθύνη σε σχέση με τον κόσμο στον οποίο ζούμε».
Συγγραφέας παιδικής λογοτεχνίας, σεναριογράφος- δύο σενάρια animation που ολοκλήρωσε πρόσφατα έγιναν shortlisted από το BBC και το BFI - αλλά και μητέρα δύο παιδιών ηλικίας δέκα και δώδεκα ετών.
Με αφορμή το νέο βιβλίο της που μόλις κυκλοφόρησε, η Μαρία Ζαβάκου απαντά στις ερωτήσεις της HuffPost και μιλά για την ελληνική μυθολογία που αποτελεί «έμπνευση για να μιλήσουμε για επίκαιρα θέματα», για τη δική της αγαπημένη ιστορία όταν ήταν παιδί, για τους κλασικούς συγγραφείς που μπορεί να μη βρίσκονται πλέον στις βιβλιοθήκες των παιδιών, αλλά συνεχίζουν να ζουν στις οθόνες μας σε διασκευασμένες εκδοχές, για το πιο χαριτωμένο και ενδιαφέρον σχόλιο μικρού αναγνώστη της, αλλά και για το μότο της στη ζωή.
-Το τελευταίο βιβλίο σας έχει τίτλο «Η Ζωή και τα Αγριοκόριτσα» και ηρωίδα μία 11χρονη που δεν έχει φίλους, δεν πιστεύει στον εαυτό της, αλλά μια μέρα παίρνει το ρίσκο και κάνει την ανατροπή.
Το ταξίδι της Ζωής περνάει από διάφορα στάδια μεταμόρφωσης τόσο ψυχικής όσο και σωματικής. Αρχικά, είναι προϊόν του περιβάλλοντός της και το έχει δεχτεί μοιρολατρικά. Το κάλεσμα στην περιπέτεια έρχεται όταν μαθαίνει ότι έχει επιλεγεί ως η Εκλεκτή για να λύσει την κατάρα της Μέδουσας. Τότε πρέπει να πάρει αποφάσεις, να φύγει από το καταφύγιο του γνώριμου κόσμου της, να δράσει ενεργά, να αναλάβει ευθύνες. Έτσι αρχίζει και το ταξίδι της. Η Ζωή δηλαδή μπαίνει στη σπηλιά που φοβάται, που όπως λέει ο πολύ γνωστός μυθολόγος Τζόσεφ Κάμπελ «εκεί κρύβεται και ο θησαυρός που ψάχνει». Και τότε καταλαβαίνει ότι η θέληση μπορεί να γίνει σούπερ δύναμη.
-Τα τέρατα με τα οποία αποφασίζει να αναμετρηθεί η Ζωή είναι πλάσματα της ελληνικής μυθολογίας. Για ποιόν λόγο κάνατε αυτή την επιλογή;
Δίνοντας συμβολική μορφή στα τέρατα της ελληνικής μας μυθολογίας μπόρεσα να μιλήσω για τα εσωτερικά μας τέρατα. Στη μάχη που δίνει η Ζωή με τη Χίμαιρα, για παράδειγμα, μαθαίνει για την αυταπάτη. Η πρωταγωνίστρια προχωράει στην κάθαρση μέσα από τον αριστοτελικό ορισμό της τραγωδίας, δηλαδή μέσα από τον φόβο και τη συμπόνοια.
Αυτή είναι και η μοναδικότητα της παιδικής λογοτεχνίας. Εδώ το νέο μπορεί να συνυπάρχει με το παλιό, η λογοτεχνία με τη φιλοσοφία, η ελληνική μυθολογία να αποτελεί έμπνευση για να μιλήσουμε για επίκαιρα θέματα όπως η ψυχική δύναμη, η φιλία, το κουράγιο, ο φόβος, η συμπόνοια, η δύναμη των κοριτσιών.
-Τελικά και επί της ουσίας, πώς ένα βιβλίο, μια ιστορία, μπορεί να επηρεάσει ένα παιδί στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και το περιβάλλον του;
Ένα καλό βιβλίο είναι σαν να βρίσκεις ένα καλό φίλο τον οποίο θα συναισθανθείς και από τον οποίο θα κρατήσεις τα καλά και θα ξεχάσεις τα άσχημα.
-Ποιά είναι η πιο ενδιαφέρουσα αντίδραση, το πιο χαριτωμένο σχόλιο μικρού αναγνώστη; Θυμάστε κάτι χαρακτηριστικό που έγινε για παράδειγμα, σε παρουσίαση βιβλίου σας;
Σε μία παρουσίαση στο Κολλέγιο Κάντζας ένα παιδάκι μου είπε: «Κυρία, αυτά που γράφετε μου συμβαίνουν στα αλήθεια». Σε μία άλλη παρουσίαση στο δημοτικό σχολείο Χαλανδρίου τα παιδιά έκαναν κατασκευές με τους χαρακτήρες από το βιβλίο και cupcakes που έφτιαχναν οι πρωταγωνιστές! Δεν το περίμενα, μου το έκαναν έκπληξη.
-Εκτός από συγγραφέας είστε και μητέρα δύο παιδιών, δέκα και δώδεκα ετών. Εάν σας ζητούσα να ιεραρχήσετε τα τρία θέματα που σας απασχολούν περισσότερο σε σχέση με την ανατροφή τους, ποιά θα ήταν; Τα social media και όσα συμβαίνουν στον ψηφιακό κόσμο, οι φίλοι τους, οι επιδόσεις στα μαθήματα, ο ελεύθερος χρόνος, η προσωπική ανάπτυξη- κάτι άλλο;
Με απασχολούν όλα όσα αναφέρατε και το καθένα έχει τη βαρύτητά του. Ξέρετε, πιστεύω ότι ένα πολύ σοβαρό θέμα είναι, ότι με τη διαρκή έκθεση σε βίαιο περιεχόμενο συνηθίζουμε τη φρίκη. Με απασχολεί λοιπόν πολύ το να μπορέσω να μιλήσω στα παιδιά για την αρνητική, την επικίνδυνη και δύσκολη όψη της ζωής, όχι όμως για να αφομοιωθούν από αυτήν, αλλά για να αναρωτηθούν το δικό τους καθήκον και ευθύνη σε σχέση με τον κόσμο στον οποίο ζούμε.
-Παρότι αφορμή για τη συνομιλία είναι το τελευταίο βιβλίο σας, εν τούτοις το σημείο εκκίνησης σας είναι το σενάριο. Είχατε διακριθεί από το ΕΚΚ και επιπλέον, κάνατε μεταπτυχιακό στην γραφή σεναρίου στο University of Arts του Λονδίνου. Ποιο γεγονός πυροδότησε τη στροφή στο παιδικό βιβλίο; Υπάρχει περίπτωση να επιστρέψετε στο σενάριο;
Συνεχίζω να γράφω σενάρια. Δύο σενάρια animation που ολοκλήρωσα έγιναν shortlisted από το BBC και το BFI. Θεωρώ ότι σκέφτομαι οπτικά, με εικόνες, κινηματογραφικά, και στο μυθιστόρημα.
Μου αρέσουν πολύ τα παιδικά βιβλία, να τα διαβάζω, να τα γράφω, να τα αναλύω. Στο σπίτι μας μικροί μεγάλοι διαβάζουμε Ράντγιαρντ Κίπλινγκ, Λούις Κάρολ, Κ.Σ. Λιούις, Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Φίλιπ Πούλμαν και συζητάμε όλα όσα μας έκαναν εντύπωση.
Στην παιδική λογοτεχνία συναντάμε ευφάνταστες πλοκές, αξέχαστους χαρακτήρες, διαχρονικές αξίες. Η δημοτικότητα αυτών των ιστοριών δείχνει και τη μεγάλη σημασία της παιδικής μυθοπλασίας.
-Αλήθεια, οι κλασικοί συγγραφείς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, Τσαρλς Ντίκενς, Λιούις Κάρολ, Σαρλ Περό υπάρχουν σήμερα στα παιδικά δωμάτια; Μπορούν να ανταγωνιστούν τη σύγχρονη παιδική λογοτεχνία;
Αν δεν υπάρχουν στα ράφια υπάρχουν σίγουρα στις οθόνες μας σε διασκευασμένες εκδοχές. Δείτε για παράδειγμα την Πεντάμορφη και το Τέρας με την Έμμα Γουάτσον. Είναι μιούζικαλ, όπου η Μπελ διαβάζει Σαίξπηρ και είναι φεμινίστρια. Ή το Maleficent, είναι διασκευή της Ωραίας Κοιμωμένης που εστιάζει στην κακιά νεραΐδα. Τα κλασικά παραμύθια επαναδιατυπώνονται συνέχεια με σκοπό να περάσουν μηνύματα της εποχής και να καταπολεμήσουν τα στερεότυπα.
-Ποιο ήταν το αγαπημένο σας παραμύθι, η αγαπημένη ιστορία της Μαρίας όταν ήταν παιδί;
Η μητέρα μας μας έβαζε να ακούμε την Οδύσσεια για να έχει ελεύθερο χρόνο να ζωγραφίζει βιτρώ. Θυμάμαι αυτή την αίσθηση της ακουστικής αφήγησης που ήμουν ελεύθερη να φανταστώ και να πλάσω τις δικές μου εικόνες για το πώς ξέφευγε ο Οδυσσέας από τον Κύκλωπα, την Κίρκη, τις Σειρήνες. Θεωρώ ότι το Ομηρικό Έπος με μύησε σε όλες τις έννοιες της περιπέτειας και της αγωνίας.
-Τι ετοιμάζετε μετά τη «Ζωή και τα Αγριοκόριτσα»;
Αυτό είναι το πρώτο βιβλίο της τριλογίας με πρωταγωνίστρια τη Ζωή. Σε όλα τα βιβλία η ελληνική μυθολογία συναντάει τη σύγχρονη αφήγηση και γίνεται αφορμή για να μιλήσουμε για επίκαιρα θέματα.
-Το μότο σας στη ζωή;
Θα σας μεταφέρω κάποια από το βιβλίο:
Μπορείς να αμφισβητείς τον εαυτό σου άλλες στιγμές αλλά ποτέ την ώρα της μάχης. Γιατί αν το κάνεις θα δώσεις δύναμη στην αμφισβήτηση. Και πρέπει να επιθυμείς τη νίκη πιο πολύ από την αδυναμία, να πολεμήσεις με όλη σου την ψυχή με σκοπό να μη χάσεις.
Να μη σπαταλάς τον χρόνο σου σε συγκρίσεις. Κοίτα να στρέψεις την προσοχή σου στο δικό σου χάρισμα, μόνο έτσι θα το καταλάβεις.