Του Γιώργου Σταμάτη, Βουλευτή Επικρατείας ΝΔ.
Η πλέον τραγικά απάνθρωπη στιγμή στη σύγχρονη Ιστορία υπήρξε το έγκλημα του ολοκαυτώματος των Εβραίων από τους Ναζί κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ακόμη και σήμερα ζουν ανάμεσα μας άνθρωποι που επιβίωσαν από το Άουσβιτς και από τα άλλα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης, οι οποίοι με τις μαρτυρίες τους μας καθιστούν κοινωνούς της πιο ακραίας φρίκης, που είναι ικανός να φτάσει ο άνθρωπος, παρακινούμενος από το φυλετικό ρατσισμό και το μίσος για το διαφορετικό.
Τα θύματα που υπέστησαν τα πιο αποτρόπαια βασανιστήρια, με αποτέλεσμα ελάχιστα να καταφέρουν να επιβιώσουν ήταν τα παιδιά του Άουσβιτς. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου 232000 παιδιά οδηγήθηκαν στο Άουσβιτς, ενώ επιβίωσαν περίπου τα 650. Μεταξύ των παιδιών αυτών ήταν και η Marta Wise,που πέθανε στις 19 Μαίου του 2023 σε νοσοκομείο της Ιερουσαλήμ, η οποία συνελήφθη και οδηγήθηκε στο κολαστήριο του θανάτου σε ηλικία 10 ετών, με τη δεκατριάχρονη αδερφή της Eva. Οι δύο αδερφές παρέμειναν αχώριστες στο στρατόπεδο και η ελπίδα ήταν η κινητήριος δύναμη για την επιβίωση τους.
«Έτσι επιβιώνουν οι άνθρωποι, πιστεύοντας ότι θα ξαναβρούν την οικογένεια τους όταν όλα τελειώσουν. Δεν ξέρω πώς καταφέραμε και επιζήσαμε. Πώς οποιοσδήποτε άνθρωπος μπορεί να επιζήσει μέσα σε αυτή τη φρίκη. Το αποδίδω σε θαύμα. Ούτε ξέρω γιατί εμείς επιβιώσαμε, ενώ άλλοι όχι.» Είχε εξομολογηθεί στο Associated Press.
Όπως όλα τα παιδιά που απελευθερώθηκαν από το Άουσβιτς η Marta πάλεψε με απαράμιλλη θέληση για να βρει το δρόμο της ξανά στη ζωή. Τελείωσε το σχολείο, σπούδασε, απέκτησε δύο ακόμη νέες πατρίδες, έζησε ευτυχισμένη με τα παιδιά και τα εγγόνια της, αλλά ποτέ δεν ξέχασε. Το Άουσβιτς ήταν καλά κρυμμένο στην ψυχή της για δεκαετίες. Όμως καθώς τα χρόνια περνούσαν οι αναμνήσεις επέστρεφαν πιο δυνατές και στοίχειωναν τη σκέψη της, ώσπου αποφάσισε να μιλήσει και να μοιραστεί τη μαρτυρία της.
Η Marta γεννήθηκε στις 8 Οκτωβρίου του 1934 στη Μπρατισλάβα της Τσεχοσλοβακίας (σημερινής Σλοβακίας) και καταγόταν από πολυμελή και εύπορη οικογένεια της εβραϊκής ορθόδοξης κοινότητας της πόλης. Τα πράγματα άρχισαν να παίρνουν άσχημη τροπή, αφού η Τσεχοσλοβακία, αν και θεωρητικά κυρίαρχο κράτος, ήταν η πρώτη χώρα που συναίνεσε στην απέλαση των Εβραίων εξυπηρετώντας το σχέδιο των Ναζί για την «τελική λύση». Οι γονείς έστειλαν τα παιδιά τους εκτός της Χώρας και έτσι η Marta διέμεινε για δύο χρόνια με πλαστά χαρτιά σε συγγενείς της στην Ουγγαρία. Όμως όταν το 1944 εισέβαλαν τα στρατεύματα του Χίτλερ και στην Ουγγαρία, η κατάσταση έγινε επικίνδυνη και εκεί, με αποτέλεσμα η Marta και η αδερφή της Eva να επιστρέψουν στη Σλοβακία και να μείνουν με την νταντά τους, παριστάνοντας τις πιστές καθολικές.
Στις 8 Οκτωβρίου του 1944, επέτειος των δέκατων γενεθλίων της Marta, τα κορίτσια συνελήφθησαν καθώς επέστρεφαν από την εκκλησία και εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς. Περιγράφοντας το σιδηροδρομικό ταξίδι κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, η Marta ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Οι άνθρωποι πέθαιναν όρθιοι, αφού το βαγόνι ήταν τόσο ασφυκτικά γεμάτο, που δεν υπήρχε χώρος ούτε για τους νεκρούς να πέσουν στο έδαφος».
Κατά την άφιξη τους στο Άουσβιτς ένας επιβάτης σήκωσε το κορίτσι και το ρώτησε τι βλέπει από το μικροσκοπικό παράθυρο. ”Καπνό, πολύ καπνό στην ατμόσφαιρα”, απάντησε.
Τα κρεματόρια ήταν η πρώτη εικόνα που αντίκρισε από την κόλαση που τους περίμενε. Έφτασαν στο Άουσβιτς στις 3 Νοεμβρίου και ο «γιατρός» Josef Mengele (Γιόζεφ Μένγκελε), επονομαζόμενος και «άγγελος του θανάτου» τις χώρισε κατά τη διαλογή, στέλνοντας την Eva στη δεξιά γραμμή με τους ικανούς προς εργασία και τη Marta στην αριστερή που οδηγούσε κατευθείαν στους θαλάμους αερίων. Και το θαύμα έγινε εκείνη ακριβώς τη στιγμή, τη μοναδική σωστή στιγμή. Μια πτήση σοβιετικών μαχητικών αεροσκαφών ακριβώς από πάνω τους προκάλεσε γενικευμένη αναταραχή. «alle zusammen», θυμάται η Marta την εντολή του Γερμανού αξιωματικού. Οι γραμμές μπερδεύτηκαν και οι αδερφές ήταν και πάλι μαζί. Η Marta δε μπόρεσε ποτέ να ξεχάσει την καυτή βελόνα, καθώς σημάδευε ανεξίτηλα το μπράτσο της με τον αριθμό που θα είχε στο στρατόπεδο. «Πονούσα φρικτά. Και ήμουν μικρή, αδύναμη και φοβισμένη. Ήξερα ότι δεν έπρεπε να κλαίω, γιατί αυτό το σημάδι σήμαινε πως είχαν την πρόθεση να με κρατήσουν ζωντανή έστω και για μια εβδομάδα».
Ο Μένγκελε έδειξε ιδιαίτερο «ενδιαφέρον» για τα κορίτσια και τα τοποθέτησε στο μπλοκ με τα παιδιά που χρησιμοποιούσε για τα απάνθρωπα ψευδοϊατρικά του πειράματα. Εκεί υπέβαλλε καθημερινά τα θύματα του σε επικίνδυνα πειράματα με ακτίνες Χ και αχρείαστες επεμβάσεις, τους έπαιρνε αίμα και τους έκανε ενέσεις, τους καυτηρίαζε τα μάτια, τα βομβάρδιζε με ιούς και στο τέλος τα σκότωνε. «Θυμάμαι πολύ καλά τον τρόμο, το κρύο, την πείνα, τις αιμοληψίες και τις ενέσεις που μου προκαλούσαν έντονους πόνους στο στομάχι. Δεν ξέραμε γιατί γίνονταν όλα αυτά». Έχοντας η μια την αγάπη και τη στήριξη της άλλης κατάφεραν να επιβιώσουν. Δυστυχώς όμως η μικρότερη αδερφή τους Judith πέθανε στο Άουσβιτς.
Η Marta με την αδερφή της απεικονίζονται ανάμεσα στη φωτογραφία με τα δεκατρία παιδιά πίσω από το φράχτη με τα ηλεκτροφόρα σύρματα, που τράβηξε Σοβιετικός φωτογράφος τη μέρα της απελευθέρωσης του στρατοπέδου, στις 27 Ιανουαρίου του 1945, μια εικόνα που συγκλόνισε την παγκόσμια κοινότητα.
Οι αδερφές επέστρεψαν στην οικογένεια τους στη Σλοβακία, αλλά ποτέ δεν αποκάλυψαν στους γονείς τους τη φρίκη που έζησαν. Η οικογένεια μετανάστευσε το 1948 στη Μελβούρνη της Αυστραλίας, όπου η Marta σπούδασε φυσιοθεραπεία, παντρεύτηκε και απέκτησε τρεις κόρες. Η αδήριτη εσωτερική ανάγκη όμως να μοιραστεί με όλους όλα όσα έζησε στο στρατόπεδο του θανάτου, την οδήγησε στην απόφαση να μιλήσει. Από τις αρχές της δεκαετίας του 70 άρχισε να επισκέπτεται σχολεία στην Αυστραλία και να μοιράζεται την ιστορία της με τους μαθητές.
Στα τέλη της δεκαετίας του 90 μετακόμισε στο Ισραήλ, όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής της. Εκεί συνεισέφερε ως εθελόντρια στο Yad Vashem, το Παγκόσμιο Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Με ιδιαίτερη συγκίνηση μίλησε στα Ηνωμένα Έθνη την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος το 2016. Η καταγεγραμμένη μαρτυρία της Marta, που ηχογραφήθηκε από το USC Shoah Foundation το 1996, αξιοποιείται διεθνώς ως εκπαιδευτικό υλικό για τη διδασκαλία του Ολοκαυτώματος.
Η Marta έζησε και έκανε δώρο στην ανθρωπότητα την αλήθεια της ζωής της, εξιστορώντας τα φρικτά βασανιστήρια που βίωσε από τα πειράματα του Mengele, αφήνοντας την σε εμάς ως πολύτιμη παρακαταθήκη. Το ολοκαύτωμα των Εβραίων πρέπει να το διδασκόμαστε στα σχολεία, ώστε να διατηρηθεί αναλλοίωτο στη συλλογική μας μνήμη, γιατί συνιστά την πιο αδιάψευστη απόδειξη για το που μπορούν να οδηγήσουν η βία, η μισαλλοδοξία, ο διαχωρισμός, ο φανατισμός, το φυλετικό μίσος, ο ρατσισμός.
Σήμερα οικοδομούμε ανοιχτές και συμπεριληπτικές κοινωνίες που προάγουν την ποικιλομορφία, προωθούν την ενότητα στην πολυμορφία και την αποδοχή της διαφορετικότητας, με ισότητα και αλληλεγγύη για όλους.