Το ραντεβού κλείνεται σε ένα σχολείο της Αθήνας, όπου τα παιδικά γέλια δεν σταματούν ποτέ.
Κάθε απόγευμα, 4 με 7, τρέχει το πρόγραμμα «Βήμα στο Σχολείο» της ΜΕΤΑδρασης, όπου παιδιά που μένουν σε κέντρα φιλοξενίας, σε δομές ασυνόδευτων ανηλίκων ή σε διαμερίσματα που παρέχονται σε πρόσφυγες και μετανάστες, παρακολουθούν μαθήματα ελληνικών, μαθηματικών, ξένων γλωσσών σε μορφή ενισχυτικής διδασκαλίας. Αλλά το πρόγραμμα είναι ανοιχτό και για όλα τα παιδιά της γειτονιάς.
Η ώρα είναι 5 και ήδη έχει ολοκληρωθεί η πρώτη ώρα. Το προαύλιο είναι γεμάτο με παιδιά όλων των ηλικιών. Παίζουν, τρέχουν, άλλα μιλούν ελληνικά, άλλα αγγλικά, άλλα αραβικά. Μοιράζονται όμως ένα κοινό: την όρεξη για μάθηση.
Αυτή τη στιγμή παρακολουθούν το πρόγραμμα της ΜΕΤΑδρασης περίπου 200 παιδιά και το 80% από αυτά, το πρωί συμμετέχει στην τυπική εκπαίδευση, του δημόσιου σχολείου. Αυτός είναι και ο στόχος άλλωστε, όπως μου λέει η υπεύθυνη για τις εκπαιδευτικές δράσεις της ΜΕΤΑδρασης στην Αθήνα, Νικολέττα Δημητρούκα. Να βοηθηθούν τα παιδιά ώστε να γραφτούν όσο περισσότερα γίνεται στην τυπική εκπαίδευση. Επίσης, όσα έχουν ήδη γραφτεί, να ενταχθούν πιο γρήγορα και ομαλά στο σχολείο, μαθαίνοντας καλύτερα την ελληνική γλώσσα.
Πρώτη στάση το Α1 όπου γίνονται μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας . Εκεί συναντάμε παιδάκια 6 με 9 ετών, δηλαδή πρωτάκια, δευτεράκια κ.ο.κ.
Όπως καταλαβαίνετε είναι τα πιο ατίθασα. Η δασκάλα τους, η Σταυρούλα, προσπαθεί να τα βάλει σε τάξη. «Ποιο παιδάκι δεν έχει κάνει τα μαθήματά του;», ρωτάει. «Εγώ!» πετάγεται η Ζαΐρα και η δασκάλα πάει να την βοηθήσει. Στον πίνακα είναι γραμμένα τα γράμματα της ημέρας. Εε όπως ελέφαντας, Ζζ όπως ζάρι. Ζητάει από τα παιδάκια να πουν τη λέξη «ζάρι» και όλα εν χορώ επαναλαμβάνουν σχεδόν τραγουδιστά την καινούρια λέξη. Όλα τα παιδάκια εδώ μιλάνε ελληνικά.
«Όσο πιο μικρό είναι το παιδί τόσο πιο γρήγορα μαθαίνει», μου εξηγεί η κ. Δημητρούκα. Όπως η περίπτωση της Λάιλα από την Αλγερία. Είναι στην Ελλάδα μόνο δύο μήνες, αλλά έχει καταφέρει ήδη να γράφει ελληνικά και να καταλαβαίνει κάποιες λέξεις.
Η Λάιλα είναι στο Α2, όπου κάνουν ενισχυτική διδασκαλία μεγαλύτερα παιδιά, ηλικίας 10 έως 12. Είναι από τα πιο ήσυχα και επιμελή παιδιά στην τάξη της. όλη την ώρα ήταν σκυμμένη πάνω από το τετράδιό της και έκανε τις ασκήσεις της.
Έγραφε προτάσεις από το βιβλίο των ελληνικών (με πολύ όμορφα γράμματα να προσθέσουμε) και έπρεπε να τις μεταφράσει στα αγγλικά, που τα μιλάει άπταιστα. Μου εξηγεί ότι είναι μόνο δύο μήνες εδώ και της αρέσει πολύ. Την ενοχλεί που δεν μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα αλλά καταλαβαίνει ότι θέλει χρόνο. Η μεγαλύτερη αδερφή της, ακόμη και αν είναι μόνο τόσο λίγο διάστημα εδώ, ξεκίνησε στο Λύκειο και παρακολουθεί μαθήματα όπως φιλοσοφία και αρχαία ελληνικά, ενώ δεν έχει εξοικειωθεί ακόμη με τα ελληνικά.
“«Κυρία, τι σημαίνει ξενιτεμένος», ρωτάει ο Μοχάμεντ από τη Συρία, διαβάζοντας μια φράση από το βιβλίο του. «Αυτός που έχει φύγει από τη χώρα του».”
«Η ένταξη των παιδιών στην τυπική εκπαίδευση γίνεται σύμφωνα με τα χρόνια που έχουν παρακολουθήσει το σχολείο στη χώρα καταγωγής τους. Ένα παιδί, για παράδειγμα, που έχει πάει έξι χρόνια σχολείο στη χώρα του, θα γραφτεί στην Α′ Γυμνασίου. Σε πολλά σχολεία λειτουργεί τάξη υποδοχής, όπου μαθαίνουν ελληνικά, ενώ παράλληλα παρακολουθούν τα υπόλοιπα μαθήματα του σχολείου. Και με προγράμματα σαν το δικό μας βοηθάμε περισσότερο αυτά τα παιδιά», μου εξηγεί η κ. Δημητρούκα.
«Κυρία, τι σημαίνει ξενιτεμένος», ρωτάει ο Μοχάμεντ από τη Συρία, διαβάζοντας μια φράση από το βιβλίο του. «Αυτός που έχει φύγει από τη χώρα του».
«Πόσα χρόνια είσαι εδώ» τον ρωτάω την ώρα του διαλείμματος. «Όλη μου τη ζωή», μου απαντάει εκείνος με χαμόγελο και καταλαβαίνω ότι ευτυχώς για εκείνον το «ξενιτεμένος» δεν έχει την ίδια επιρροή όπως ίσως στα άλλα παιδιά, αφού η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που γνώρισε.
Ο Γιασίν μαθαίνει τα άρθρα στον ενικό και τον πληθυντικό. Είναι από την Αίγυπτο και είναι 3 χρόνια στην Ελλάδα. Δεν χρειάστηκε παραπάνω για να τα μιλάει πεντακάθαρα. Δυσκολεύεται λίγο με το «των», αλλά θα τα μάθει.
“Έχουμε δει ότι στα παιδιά που παρακολουθούν εντατικά τα μαθήματα, η διαφορά είναι τεράστια. Κάθονται με χαρά στο θρανίο, συμμετέχουν στο μάθημα. Υπάρχουν παιδιά που πλέον μιλάνε, συνεννοούνται, γνωρίζουν τα ελληνικά, κάτι που μας φάνταζε απίστευτο το περσινό καλοκαίρι”
- Νικολέττα Δημητρούκα, υπεύθυνη για τις εκπαιδευτικές δράσεις της ΜΕΤΑδρασης στην Αθήνα
Στο διάλειμμα συναντάμε την αδερφή της Λάιλα, Σουάντ, με τη νέα της φίλη, την Αμάλα. Η Αμάλα είναι από τη Συρία και είναι ένα χρόνο στην Ελλάδα. Γνωρίστηκαν στο Λύκειο που πάνε και οι δύο και η Σουάντ την έπεισε να έρθει μαζί της στα μαθήματα της ΜΕΤΑδρασης. Ακόμη τα βρίσκει δύσκολα στο σχολείο και δεν μιλάει ελληνικά. «Εσύ δυσκολεύεσαι Σουάντ», ρωτάω, σκεπτόμενη ότι είναι μόνο δύο μήνες στη χώρα. «Προσπαθώ», μου λέει με σπαστά ελληνικά. Η Σουάντ όταν μεγαλώσει θέλει να γίνει ψυχολόγος ή δικηγόρος και υποψιάζομαι ότι εάν είναι τόσο επιμελής όσο μου λένε οι άνθρωποι της ΜΕΤΑδρασης, θα τα καταφέρει. Χαίρεται πολύ όταν της λέω ότι η αδερφή της κάνει πολύ όμορφα γράμματα.
Ανεβαίνουμε στον 2ο όροφο και πηγαίνουμε στα μαθήματα γλώσσας και μαθηματικών. Εκεί παιδιά ηλικίας 13 έως 17 μαθαίνουν από την αρχή να επικοινωνούν στην γλώσσα μας. Τα ελληνικά και τα αγγλικά εναλλάσσονται για να βοηθηθούν τα παιδιά με την κατανόηση. Την ώρα που μπαίνουμε στον πίνακα γράφουν τα δίψηφα.
Τσ/ts
«Για πείτε μου ένα παράδειγμα», λέει η δασκάλα τους, η Εύη.
«Τσάντα», πετάγεται ο Χασάν. Είναι 17 χρονών και είναι ο πιο παλιός στην τάξη, όπως θα μάθω αργότερα. Είναι ο πρώτος που θα δώσει την απάντηση. Είναι στην Ελλάδα ένα χρόνο και τρεις μήνες.
«Μπράβο! Και ”κορίτσι”. What is ”κορίτσι”», ρωτάει η Εύη.
«Όλοι εμείς;» πετάγεται κάποιος διστακτικά. «Όχι, το αντίθετο. Girl. Opposite, α-γ-ο-ρ-ι, boy», τους εξηγεί η δασκάλα. «Πάμε στο επόμενο».
Τζ/tz
«Για πείτε μου μια λέξη από ”Τζ”», λέει η δασκάλα. Δυσκολεύονται, ακόμη και ο Χασάν. Πάει προς το τζάμι και τους το δείχνει και τότε καταλαβαίνουν όλοι την απάντηση.
Στη δίπλα αίθουσα, στα Μαθηματικά, μαθαίνουμε πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμό και διαίρεση αρνητικών και θετικών αριθμών.
(+2) + (+3) = +5
(-2) + (-3) = -5
(+5) + (-8) = -3
(+2) x (-3) = -6
Δυσκολεύτηκαν λίγο να κατανοήσουν τη διαίρεση. Κι εγώ να πω την αλήθεια.
Όπως μου εξηγεί ο καθηγητής των Μαθηματικών, ο Κωνσταντίνος, οι αριθμοί και οι πράξεις είναι πιο κατανοητοί για τα παιδιά από το να μάθουν από την αρχή τη γλώσσα. Άλλωστε τα μαθηματικά είναι μια διεθνής γλώσσα...
«Κύριε, κύριε;», πετάγεται η Άσλα. «Θα προλάβω να πάω και στα ελληνικά;». «Διδάσκονται δίπλα» τις απαντάει. «Μα θέλω να είμαι και εδώ» λέει εκείνη απογοητευμένη. Τελικά αποφασίζει να πάει την επόμενη ώρα.
«Έχουμε δει ότι στα παιδιά που παρακολουθούν εντατικά τα μαθήματα, η διαφορά είναι τεράστια. Κάθονται με χαρά στο θρανίο, συμμετέχουν στο μάθημα. Υπάρχει επίσης πρόοδος και στο γνωστικό αντικείμενο. Υπάρχουν παιδιά που πλέον μιλάνε, συνεννοούνται, γνωρίζουν τα ελληνικά, κάτι που μας φάνταζε απίστευτο το περσινό καλοκαίρι» μου εξηγεί η κ. Δημητρούκα, όσο κατευθυνόμαστε προς την έξοδο.
Επίσης μου διευκρινίζει ότι η ΜΕΤΑδραση δεν κάνει ποτέ μαθήματα μέσα στα camps. «Γι′ αυτό και είμαστε εδώ, συνεργαζόμενοι με τον δήμο Αθηναίων και τα Ανοιχτά Σχολεία. Για να αποφύγουμε την γκετοποίηση των παιδιών και να τα βοηθήσουμε να ενταχθούν ουσιαστικά, να κοινωνικοποιηθούν. Θέλουμε τα παιδιά να βγαίνουν από τα camps και να ενταχθούν στην κοινωνία. Θέλουμε να καλλιεργήσουμε τον αλληλοσεβασμό μεταξύ των παιδιών, να τα βοηθήσουμε να προσαρμοστούν στο σχολικό περιβάλλον. Γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχουν παιδιά που δεν είχαν πάει πριν καθόλου σχολείο στις χώρες τους, οπότε ένα μεγάλο ζητούμενο είναι η προσαρμογή στους σχολικούς κανόνες. Επίσης έμφαση δίνουμε στη διδασκαλία της ελληνικής και το εκάστοτε σχολικό αντικείμενο».
*Η εκπαιδευτική δράση της ΜΕΤΑδρασης για παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες «Βήμα στο Σχολείο/Step2School» πραγματοποιείται με τη στήριξη του Τμήματος Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ECHO) και σε συνεργασία με το πρόγραμμα «Ανοιχτά Σχολεία» του δήμου Αθηναίων, το οποίο υλοποιείται με αποκλειστικό χρηματοδότη το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και τον συντονισμό του Athens Partnership.
*Τα στοιχεία των παιδιών έχουν αλλάξει για τη διαφύλαξη των προσωπικών τους δεδομένων.