23/3/2020 έως 4/5/2020, έξι πρωτόγνωρες εβδομάδες που θα θυμόμαστε για πάντα. Αυτό ήταν το διάστημα της γενικής καραντίνας στην Ελλάδα, με κάποιους κλάδους να βρίσκονται σε lock down για πολύ περισσότερο (σχολεία από 10 Μαρτίου, καφέ-μπαρ-κομμωτήρια από 14 Μαρτίου).
Η χώρα πλέον ξεκινά, σταδιακά και με πολύ προσεκτικά βήματα, την επιστροφή σε κάποιου είδους κανονικότητα, που καθόλου όμως δε θα θυμίζει την κανονικότητα που γνωρίζαμε μέχρι πριν λίγους μήνες. Η ζωή μας θα είναι πολύ διαφορετική για μεγάλο χρονικό διάστημα και πιθανότατα δεν θα επανέλθει ποτέ ακριβώς στην μορφή που ξέραμε. Διαπροσωπικές σχέσεις, τρόποι κοινωνικής συμπεριφοράς, γνωρίσματα λαών, παραδοσιακά επαγγέλματα, εργασιακές σχέσεις, επιχειρηματικοί κλάδοι, συνήθειες υγιεινής, όλα αυτά (και πολλά άλλα) θα αλλάξουν ριζικά και θα επανακαθορίσουν τις προτεραιότητές και τη θεώρηση των πραγμάτων που είχε ο καθένας μας.
Η πρώτη φάση της κρίσης ολοκληρώνεται, αλλά τα δύσκολα τώρα έρχονται! Οι περισσότεροι μάλλον καταλαβαίνουμε, ότι οι οικονομικές επιπτώσεις τώρα ξεκινούν, θα είναι μεγάλων διαστάσεων και θα αποτελέσουν τη νέα σκληρή φάση της κρίσης, η οποία θα είναι διεθνής. Η παγκόσμια οικονομία θα χρειαστεί σημαντικό χρόνο (οι περισσότεροι οικονομολόγοι μιλούν για 2 με 3 χρόνια) για να επανέλθει στο σημείο που βρισκόταν πριν την κρίση και επηρεάζεται από πολλούς εξωγενείς παράγοντες κι αβεβαιότητες, που κανείς δε γνωρίζει την ακριβή τους εξέλιξη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πολλοί επιχειρηματικοί κλάδοι θα υποστούν συντριπτικό χτύπημα, πολλές επιχειρήσεις δε θα αντέξουν να λειτουργούν υπό αυτές τις περιοριστικές συνθήκες κι η ανεργία θα αυξηθεί σημαντικά, ακόμα και σε χώρες όπου βρισκόταν για πολλά χρόνια σε χαμηλό επίπεδο.
Θα έχουμε όμως την ευκαιρία να σχολιάσουμε τις οικονομικές προοπτικές σε επόμενα άρθρα, καθώς τα γεγονότα θα εξελίσσονται, τα οικονομικά μεγέθη θα ανακοινώνονται και οι πιθανότητες ενός ισχυρού δεύτερου κύματος του ιού το Φθινόπωρο θα ξεκαθαρίζουν. Σε αυτό το άρθρο προτιμώ να επικεντρωθούμε στην κοινωνική και υπαρξιακή πλευρά αυτής της κρίσης, στα πράγματα που μας δίδαξε ο κορονοϊός για τη ζωή μας και τις προτεραιότητες της.
Είναι η πρώτη φορά που αναγκαστήκαμε όλοι να κλειστούμε υποχρεωτικά στο σπίτι μας, για πολλές εβδομάδες, χωρίς να έχουμε τη δυνατότητα να κινηθούμε ελεύθερα στην πόλη μας, να πιούμε έναν καφέ με τους φίλους μας, να βρεθούμε από κοντά με τους ανθρώπους μας, να επισκεφθούμε τους ηλικιωμένους γονείς μας, να ταξιδέψουμε στα αγαπημένα μας μέρη, να γυρίσουμε ελεύθερα στα μαγαζιά, να παρακολουθήσουμε έναν αγώνα, να δούμε μια ταινία στο σινεμά ή ένα έργο στο θέατρο, να ακούσουμε ζωντανά τον αγαπημένο μας καλλιτέχνη.
Ένα αίσθημα φόβου, άγχους, αβεβαιότητας, απογοήτευσης, κακής διάθεσης, θλίψης, ακόμα και πανικού, κατέλαβε ένα σημαντικό μέρος των ανθρώπων. Πολλά ζευγάρια αναγκάστηκαν για πρώτη φορά να συμβιώσουν για τόσο μεγάλο διάστημα, να συνυπάρξουν επί βδομάδες με μικρά παιδιά κλεισμένα στο σπίτι, σε πολλές περιπτώσεις οι εντάσεις, οι διαφωνίες, οι προστριβές (ακόμα κι η ενδοοικογενειακή βία) αυξήθηκαν και πολλά από τα κρυμμένα προβλήματα βγήκαν ξαφνικά στην επιφάνεια. Οι ειδικοί προβλέπουν ότι μετά τη λήξη της υποχρεωτικής καραντίνας, ο αριθμός των διαζυγίων θα αυξηθεί σημαντικά. Στη Γουχάν της Κίνας, όπου υπήρξε καραντίνα 2 μηνών, τα διαζύγια σχεδόν διπλασιάστηκαν κι η ενδοοικογενειακή βία αυξήθηκε κατά 30%.
Θα προτιμούσα όμως να επικεντρώσουμε περισσότερο στις θετικές επιπτώσεις και στα μαθήματα ζωής που λάβαμε από τον κορονοϊό. Μάθαμε λοιπόν να κρατάμε αποστάσεις στην ουρά, να περιμένουμε υπομονετικά μέχρι να έρθει η σειρά μας, να πλένουμε συχνά και σχολαστικά τα χέρια μας, να χρησιμοποιούμε αντισηπτικό, να δείχνουμε κοινωνική ευθύνη, να πειθαρχούμε όταν μας εξηγήσουν σωστά τον λόγο, να εκτιμούμε τους σοβαρούς επιστήμονες αλλά και τους αξιόπιστους κυβερνήτες, να δουλεύουμε από το σπίτι, να σπουδάζουμε από τον υπολογιστή, να χρησιμοποιούμε τις ψηφιακές ευκολίες που η τεχνολογία απλόχερα προσφέρει.
Ταυτόχρονα, εκτιμήσαμε περισσότερο τους κοντινούς μας ανθρώπους, την άσκηση και τη γυμναστική, τον καφέ στη λιακάδα με τους φίλους μας, τη βόλτα στο δρόμο με τον σκύλο μας, τους ηλικιωμένους γονείς μας, το ΕΣΥ και το Κράτος (όταν αυτό λειτουργεί σωστά), την ελευθερία επιλογών και μετακίνησης (όταν τις είχαμε), τα ταξίδια στη φύση, τη δουλειά μας που ίσως πριν υποτιμούσαμε.
Η κορονοϊός μας δίδαξε επίσης πόσο πολύτιμη αλλά κι εύθραυστη είναι η υγεία μας, πόσο μικροί κι ανίσχυροι είμαστε μπροστά σε κάτι τόσο μικρότερο από εμάς (όπως ένας απειροελάχιστος ιός), ότι όλα στη ζωή είναι ρευστά κι απρόβλεπτα, ότι όταν κάνουμε σχέδια ο Θεός γελάει, ότι η δουλειά είναι ένα κομμάτι μόνο της ζωής μας, ότι η ζωή είναι μικρή και τρέχει πολύ γρήγορα, ότι πρέπει να ζούμε το σήμερα χωρίς να τα μεταθέτουμε όλα μονίμως σ’ ένα αβέβαιο αύριο, ότι η ζωή έχει πολλές ομορφιές που πριν υποτιμούσαμε και ότι τελικά τίποτα δεν πρέπει να θεωρούμε δεδομένο.
Ίσως ένας τόσο μικροσκοπικός ιός να κατάφερε να μας δώσει σε λίγες εβδομάδες μαθήματα ζωής, που θα χρειαζόμασταν πολλές δεκαετίες εμπειρίας κι ενδοσκόπησης για να κατανοήσουμε καλύτερα. Ίσως να οδήγησε πολλούς από εμάς να αναπροσδιορίσουμε τη ζωή μας και τις προτεραιότητες μας, να βάλουμε πιο ψηλά στην ιεράρχησή όσα μας κάνουν να νιώθουμε όμορφα, αυτές τις μικρές στιγμές που δίνουν μια πρόσκαιρη αίσθηση ευτυχίας. Διότι η ευτυχία είναι μόνο στιγμές κι η ζωή γεμάτη τέτοιες ευκαιρίες, αρκεί να μπορούμε να τις διακρίνουμε και να τις διεκδικήσουμε.
Όπως περίπου το περιέγραψε ο Καζαντζάκης:
«Μια αστραπή η ζωή μας, μα προλαβαίνουμε».