Μια αρχαία, βυθισμένη γέφυρα σε ένα σπήλαιο στο ισπανικό νησί της Μαγιόρκα, βοηθά τους ερευνητές να προσδιορίσουν πότε οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν για πρώτη φορά στα νησιά της δυτικής Μεσογείου πριν από χιλιάδες χρόνια.
Μια νέα μελέτη της γέφυρας μήκους 7,6 μέτρων μέσα στο σπήλαιο Genovesa αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι ζούσαν στη Μαγιόρκα, πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως.
Τα ευρήματα αποκαλύπτουν πότε οι πρώτοι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν στις περιοχές της ανατολικής και της δυτικής Μεσογείου.
Ένας αποκαλυπτικός «δακτύλιος μπανιέρας», μαζί με ορυκτούς σχηματισμούς που εντοπίστηκαν στη γέφυρα, επέτρεψε στους επιστήμονες να εκτιμήσουν ότι η δομή χτίστηκε πριν από σχεδόν 6.000 χρόνια, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης Bogdan Onac, καθηγητής στη Σχολή Γεωεπιστημών του Πανεπιστημίου της Νότιας Φλόριντα.
«Η παρουσία αυτής της βυθισμένης γέφυρας και άλλων τεχνουργημάτων υποδηλώνει ένα εξελιγμένο επίπεδο δραστηριότητας, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι πρώτοι άποικοι αναγνώρισαν τους υδάτινους πόρους του σπηλαίου και έχτισαν στρατηγικά υποδομές για να πλοηγηθούν σε αυτούς», δήλωσε ο Onac.
Το μυστηριώδες σπήλαιο
Η γέφυρα είναι κατασκευασμένη από μεγάλους, βαριούς ασβεστολιθικούς όγκους, μερικοί από τους οποίους έχουν διάμετρο 1,3 μέτρα και παραμένει ασαφές ποιοι μηχανισμοί επέτρεψαν στους αρχαίους ανθρώπους να κατασκευάσουν τη γέφυρα.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι εκείνοι που έχτισαν τη γέφυρα ήθελαν ένα στεγνό, συνεχές μονοπάτι για να συνδέσουν την είσοδο του σπηλαίου με έναν θάλαμο πέρα από μια λίμνη μέσα στο σπήλαιο.
Η γέφυρα του σπηλαίου ανακαλύφθηκε για πρώτη φορά το 2000. Λίγα χρόνια αργότερα, μια μελέτη γραμμένη στην καταλανική γλώσσα υπολόγισε ότι η γέφυρα ήταν ηλικίας 3.500 ετών με βάση τα κεραμικά που βρέθηκαν σε έναν από τους θαλάμους του σπηλαίου.
Έκτοτε, έρευνες που χρονολογήθηκαν με ραδιοάνθρακα σε οστά και κεραμικά στη Μαγιόρκα έδειξαν ότι η ανθρώπινη παρουσία μπορεί να υπήρχε στο νησί πριν από 9.000 χρόνια, αλλά η κακή διατήρηση των υλικών οδήγησε τους ερευνητές να αμφισβητήσουν αυτή τη χρονολογία.
Μια διαφορετική προσέγγιση
Πιο πρόσφατες έρευνες που μελετούν τη στάχτη, τα οστά και το κάρβουνο στο νησί υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι εγκαταστάθηκαν εκεί πριν από περίπου 4.440 χρόνια. Έχοντας όμως μελετήσει την άνοδο της στάθμης της θάλασσας σε άλλα νησιά και τα γεωλογικά ίχνη που μπορεί να αφήσει πίσω της η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, ο Onac και οι συνεργάτες του ακολούθησαν μια διαφορετική προσέγγιση.
«Μόλις τα τελευταία τέσσερα χρόνια συγκεντρώσαμε τελικά τα δεδομένα που χρειαζόμασταν για να ασχοληθούμε με αυτό το ερευνητικό θέμα και να εκτιμήσουμε καλύτερα τον χρόνο άφιξης των ανθρώπων στη Μαγιόρκα», δήλωσε ο Onac.
Σήμερα, τα περάσματα του σπηλαίου Genovesa παραμένουν πλημμυρισμένα καθώς η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Ο Onac και οι συνάδελφοί του μελέτησαν μια ανοιχτόχρωμη ζώνη στην βυθισμένη γέφυρα μέσα στο σπήλαιο, καθώς και κρούστες ασβεστίτη που σχηματίστηκαν στη γέφυρα σε περιόδους που η στάθμη της θάλασσας ήταν υψηλότερη και γέμιζε το σπήλαιο.
Οι επικαθίσεις είναι σπηλαιώδεις σχηματισμοί ή γεωλογικοί σχηματισμοί που προκύπτουν από αποθέσεις ορυκτών που συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στα σπήλαια.
Ανακατασκευάζοντας τα ιστορικά τοπικά επίπεδα της θάλασσας και αναλύοντας τη ζώνη χρωματισμού της γέφυρας καθώς και τις αποθέσεις ορυκτών, η ομάδα διαπίστωσε ότι η γέφυρα συναρμολογήθηκε πριν από περίπου 6.000 χρόνια.
Η χρωματική ζώνη ταίριαζε με το ίδιο επίπεδο όπου σχηματίστηκαν οι αποθέσεις ορυκτών όταν η στάθμη της θάλασσας ήταν στάσιμη, υποδεικνύοντας ότι πρέπει να κατασκευάστηκε νωρίτερα από 5.600 χρόνια πριν, δήλωσε ο Onac.
Ανακύπτοντας το σπήλαιο
Η γέφυρα χρησιμοποιήθηκε πιθανότατα για 400 έως 500 χρόνια πριν η άνοδος της στάθμης της θάλασσας καλύψει τη γέφυρα από τη λίμνη του σπηλαίου, δήλωσε ο Onac. Η ομάδα δεν έχει σαφή στοιχεία για το πώς χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι άνθρωποι το σπήλαιο, αλλά έχει μελετήσει κάποια σενάρια.
Οι δύτες του σπηλαίου έχουν βρει απολιθώματα από ένα είδος κατσίκας που έχει πλέον εξαφανιστεί και ζούσε κάποτε στο νησί, γνωστό ως Myotragus balearicus. Ανακάλυψαν επίσης κεραμικά μέσα σε έναν θάλαμο κίνησης που συνδέεται με την είσοδο του σπηλαίου μέσω της γέφυρας, δήλωσε ο Onac.
«Αυτό υποδηλώνει ότι οι άνθρωποι μπορεί να χρησιμοποιούσαν την περιοχή κοντά στην είσοδο του σπηλαίου για να ζουν», δήλωσε ο Onac. «Ο σκοπός της διάσχισης της λίμνης για την πρόσβαση σε αυτόν τον θάλαμο παραμένει ασαφής – θα μπορούσε να χρησίμευε ως καταφύγιο, μέρος για τελετουργίες ή ως αποθηκευτικός χώρος, κρατώντας τα τρόφιμα μακριά από τις ζεστές ημέρες της Μαγιόρκα».
Υπάρχουν ενδείξεις για μικρά πέτρινα σπίτια και κατασκευές από μεγάλες πέτρες στη Μαγιόρκα μεταξύ 2.000 και 4.500 ετών πριν. Έτσι, είναι πιθανό ότι η σπηλαιώδης γέφυρα είναι ένας πρόδρομος των μεγαλύτερων, πιο εξελιγμένων πέτρινων έργων που βρέθηκαν στο νησί, δήλωσε ο Onac.
Οι παλαιοντολόγοι προσπαθούν ακόμη να προσδιορίσουν γιατί η Μαγιόρκα εποικίστηκε αργότερα από τα νησιά της ανατολικής Μεσογείου. Παρόλο που είναι μεγάλη και αρκετά κοντά στην ηπειρωτική Ισπανία, το νησί είχε θερμό, ξηρό κλίμα με λεπτό έδαφος για καλλιέργεια. Και εκτός από τα ψάρια και τις ντόπιες κατσίκες, η Μαγιόρκα δεν διέθετε πληθώρα φυσικών πόρων.
«Αντίθετα, άλλα νησιά είχαν πιο ευνοϊκές περιβαλλοντικές συνθήκες και άφθονους πόρους, όπως ορυκτά και ζώα, γεγονός που τα έκανε πιο ελκυστικά για τους πρώτους αποίκους», δήλωσε ο Onac.
Η μελέτη που περιγράφει λεπτομερώς τα ευρήματα δημοσιεύτηκε την Παρασκευή στο περιοδικό Communications Earth & Environment.