Η Ελλάδα βρίσκεται σε «αδύναμη θέση» όσον αφορά στην υιοθέτηση εργαλείων/τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης (ΑΙ), ωστόσο ο συγκεκριμένος κλάδος παρέχει μια σημαντική ευκαιρία και οι ελληνικές επιχειρήσεις οφείλουν να δράσουν γρήγορα για να την αξιοποιήσουν, τονίστηκε σε εκδήλωση που διοργάνωσε η McKinsey τη Δευτέρα στην Αθήνα όπου παρουσιάστηκαν τα αποτελέσματα έρευνας της ομάδας QuantumBlack (State of AI in early 2024) σχετικά με τη διείσδυση της ΑΙ στις επιχειρήσεις.
Μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε πως στη χώρα μας κάτω από το 30% του πληθυσμού (29%τον Δεκέμβριο του 2021, 27% τον Ιούνιο του 2023, 27% τον Φεβρουάριο του 2024) έχει «περισσότερο θετική παρά αρνητική» άποψη για την ΑΙ - με τα αντίστοιχα ποσοστά αυτών που έχουν «περισσότερο αρνητική παρά θετική» άποψη να είναι στα 20%, 24% και 20%.
Κατά την εκτενή παρουσίαση οι κ.κ. Λευτέρης Χαραλάμπους, managing partner της McKinsey και Χριστόφορος Αναγνωστόπουλος, partner/QuantumBlack AI Lead, υπογράμμισαν πως, ειδικά στον απόηχο της «έκρηξης» στον κλάδο που ακολούθησε την κυκλοφορία του ChatGPT και της generative AI, πρόκειται μεν για μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τις ελληνικές επιχειρήσεις και την Ελλάδα εν γένει, καθώς είναι ανάγκη για άμεση δράση στο αντικείμενο, ωστόσο είναι παράλληλα και μια μεγάλη ευκαιρία, καθώς ήδη έχουν υπάρξει συμπεράσματα και εμπειρίες από τη χρήση τέτοιων εργαλείων σε διεθνές επίπεδο - κοινώς, υπάρχει η δυνατότητα οι ελληνικές επιχειρήσεις να δουν τι έχουν κάνει επιτυχώς οι άλλοι.
Σε αυτό το πλαίσιο, υπογραμμίστηκε πως η χώρα μας βρίσκεται παρόλα αυτά σε πολύ καλό επίπεδο όσον αφορά σε «ταλέντα»/ανθρώπινο δυναμικό στον χώρο - αλλά αυτό συνοδεύεται από ένα μεγάλο «ΑΙ brain drain» από την Ελλάδα στο εξωτερικό, με τη χώρα μας να αποτελεί «εξαγωγέα ταλέντων». Τα στελέχη της McKinsey εξέφρασαν παρόλα αυτά αισιοδοξία ως προς την κατάσταση στην Ελλάδα, κάνοντας λόγο επανειλημμένα για μια «τεράστια ευκαιρία».
Μεταξύ αυτών που αναφέρθηκαν κατά την εκδήλωση ήταν πως οι εξελίξεις στην ΑΙ έχουν οδηγήσει στην εκτίμηση πως το σημείο κατά το οποίο το 50% του σημερινού χρόνου εργασίας θα έχει αυτοματοποιηθεί αναμένεται το 2045 (σημειώνεται πως προηγούμενες εκτιμήσεις το τοποθετούσαν το 2055).
Η κατάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης στις αρχές του 2024
Αναλυτικότερα, όπως αποτυπώνεται στην έρευνα «State of AI in early 2024: Gen AI adoption spikes and starts to generate value» της QuantumBlack, αν το 2023 θεωρήθηκε η χρονιά που η τεχνολογία της Τεχνητής Νοημοσύνης έγινε γνωστή στο ευρύ κοινό, το 2024 αποτελεί ορόσημο για την πρακτική ενσωμάτωσή της στην καθημερινή λειτουργία των επιχειρήσεων.
Μέσα σε διάστημα μόλις 10 μηνών, η υιοθέτηση της παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ) φέρεται να έχει διπλασιαστεί, με τις επιχειρήσεις που την εμπιστεύτηκαν πρώτες, να καταγράφουν ήδη βελτιωμένα οικονομικά στοιχεία.
Παρόλα αυτά, περίπου 9 στα 10 έργα που ξεκινούν στο πεδίο της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν καταφέρνουν να ξεπεράσουν το πιλοτικό στάδιο και να φτάσουν στην πλήρη υλοποίηση. Σε όλο αυτό συμμετέχουν και οι ελληνικές επιχειρήσεις, ωστόσο αν και έχει σημειωθεί πρόοδος, υπάρχει ακόμα αρκετή απόσταση - γενικότερα, η Ελλάδα βρίσκεται πίσω σε σχέση με τον διεθνή μέσο όρο ως προς την υιοθέτηση της ΑΙ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 72% των επιχειρήσεων υιοθετούν τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης, ανατρέποντας μια στασιμότητα έξι ετών κατά την οποία η χρήση τέτοιων τεχνολογιών είχε μείνει αμετάβλητη, περίπου στο 50%. Η πλειοψηφία των εταιρειών δηλώνει ότι στρέφεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη με στόχο να καλυφθούν ταυτόχρονες ανάγκες σε πολλαπλούς τομείς, με πιο συνήθεις το marketing, τις πωλήσεις, την ανάπτυξη προϊόντων και το ΙΤ.
Η παραγωγική Tεχνητή Nοημοσύνη (generative ή gen ΑΙ) διεισδύει και στην καθημερινότητα των ιδίων των στελεχών, γεγονός που δεν παρατηρούνταν στον ίδιο βαθμό με παλαιότερες μορφές AI. Συγκεκριμένα, το 56% των διοικητικών στελεχών (CxOs) αναφέρουν ότι χρησιμοποιούν συχνά εργαλεία gen ΑΙ εντός ή/και εκτός εργασιακού περιβάλλοντος. Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί πως το ποσοστό στελεχών μεσαίας ή υψηλής βαθμίδας που δηλώνουν τακτικοί χρήστες εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης εντός εργασιακού περιβάλλοντος ανέρχεται στο 32% στην Ευρώπη, ένα ποσοστό αισθητά μικρότερο σε σχέση με άλλες περιοχές του πλανήτη, με την μεγαλύτερη εξοικείωση να καταγράφεται στην Κίνα, όπου το ίδιο ποσοστό ανέρχεται στο 46%.
Οι τομείς στους οποίους η χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης εντός εργασιακού περιβάλλοντος έχει τη μεγαλύτερη διείσδυση είναι οι τηλεπικοινωνίες, ο χώρος της τεχνολογίας, και ο κλάδος των επαγγελματικών υπηρεσιών. Μάλιστα, η ίδια η McKinsey σε πρόσφατη δημοσίευσή της αναφέρθηκε στην Lilli, ένα πρόγραμμα Τεχνητής Νοημοσύνης που έχει πρόσβαση στην εκτενή διεθνή βάση δεδομένων και τεχνογνωσίας της McKinsey και το οποίο έχει αυξήσει σημαντικά την παραγωγικότητα των συμβούλων και των αναλυτών της εταιρείας επιταχύνοντας σημαντικά το έργο τους.
Σε επίπεδο επιχειρήσεων, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, η συχνή χρήση της παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ) στο εργασιακό περιβάλλον έχει αυξηθεί σημαντικά σε σχέση με το 2023:
Μέσα και Επικοινωνίες: 45% (από 21%)
Τεχνολογία: 54% (από 39%)
Επιχειρήσεις, νομικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες: 57% (από 23%)
Ενέργεια: 35% (από 11%)
Προηγμένες βιομηχανίες: 27% (από 20%)
Καταναλωτικά αγαθά και λιανική: 33% (από 18%)
Χρηματοοικονομικές υπηρεσίες: 26% (από 24%)
Υγεία: 31% (από 16%)
Όπως υπογραμμίστηκε κατά την παρουσίαση, η gen AI εκτιμάται πως θα έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στην παραγωγικότητα στους τομείς του μάρκετινγκ/πωλήσεων και του software engineering.
Η gen AI μονοπωλεί το ενδιαφέρον...μα η «παραδοσιακή» ΑΙ υπερέχει ακόμα
Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα συμπεράσματα της έρευνας ήταν πως η παραγωγική Tεχνητή Nοημοσύνη (gen ΑΙ- κατηγορία στην οποία ανήκει και το ChatGPT) καθιερώνεται ως ένα αποτελεσματικό εργαλείο για τις επιχειρήσεις- και αναγνωρίζοντας την αξία της και τα οφέλη της, περίπου το 33% των ερωτηθέντων επιχειρήσεων προορίζει τουλάχιστον το 5% του προϋπολογισμού που αφορά στον ψηφιακό τους μετασχηματισμό, στην ενσωμάτωση και τη διεύρυνση των λύσεων και των εργαλείων παραγωγικής gen ΑΙ. Ωστόσο, το αντίστοιχο ποσοστό των ερωτηθέντων που σκοπεύουν να επενδύσουν αντίστοιχα σε εργαλεία «παραδοσιακής» Τεχνητής Νοημοσύνης ανέρχεται στο 39%, κάτι που δείχνει πως οι παλαιότερες μορφές Τεχνητής Νοημοσύνης εξακολουθούν να αποτελούν κύριο πυλώνα δημιουργίας αξίας στις περισσότερες επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, με τις επιχειρήσεις να διακρίνουν σημαντικά περιθώρια βελτίωσης των οικονομικών τους δεικτών μέσα από την αξιοποίηση παραγωγικής Τεχνητής Νοημοσύνης (gen ΑΙ), η επόμενη τριετία αναμένεται να χαρακτηριστεί από ισχυρή αύξηση των επενδύσεων στον τομέα αυτόν.
Στην Ελλάδα, η διείσδυση της Τεχνητής Νοημοσύνης αλλά και του ίδιου του ψηφιακού μετασχηματισμού ο οποίος αποτελεί σε μεγάλο βαθμό προϋπόθεσή της, εξακολουθεί να υστερεί κατά περίπου 50% σε σχέση με τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο, σε όλες τις επιχειρήσεις ανεξαρτήτως μεγέθους. Εντούτοις, το ποσοστό των εταιρειών που εξετάζουν την υιοθέτηση συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης διπλασιάστηκε από το 2021 μέχρι το 2023.
Οι πέντε τομείς στους οποίους αναμένεται να έχει τον μεγαλύτερο θετικό αντίκτυπο παγκοσμίως η διείσδυση των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης είναι αυτοί της Τεχνολογίας και Πληροφορικών Συστημάτων, της εκπαίδευσης, των τηλεπικοινωνιών, των επιστημών υγείας, και του τραπεζικού και ασφαλιστικού τομέα. Πολλοί από αυτούς τους τομείς είναι ενεργοί και στον ελληνικό χώρο.
ΑΙ brain drain στην Ελλάδα
Οι ελληνικές επιχειρήσεις λειτουργούν σε ένα λιγότερο φιλικό περιβάλλον για την συγκεκριμένη τεχνολογία σε σχέση με υψηλών επιδόσεων επιχειρήσεις του εξωτερικού, με έλλειψη σχετικών τεχνικών υποδομών (με την Ελλάδα να έρχεται 58η από 62 χώρες στην σχετική έρευνα της Tortoise Global AI index) και έλλειψη πλαισίου διακυβέρνησης, οργανωτικού και λειτουργικού μοντέλου (51η από 62 χώρες).
Οι ελληνικές επιχειρήσεις δυσκολεύονται επίσης να βρουν ανθρώπινο δυναμικό με την κατάλληλη κατάρτιση, παρότι σε χώρους επαγγελματικής δικτύωσης όπως το LinkedIn, η διείσδυση των δεξιοτήτων Ελλήνων επαγγελματιών σε Τεχνητή Νοημοσύνη και Επιστήμη Δεδομένων παρουσιάζεται υψηλότατη. Όπως υπογραμμίζεται, το AI brain drain στην Ελλάδα αποτελεί πολύ σημαντικό πρόβλημα, με τη χώρα μας να αποτελεί «εξαγωγέα ταλέντων».
Οι ανησυχίες
Μεταξύ των προβληματισμών στις επιχειρήσεις όσον αφορά στην ΑΙ είναι η ασφαλής διαχείριση δεδομένων, η παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, ιδιωτικότητας, η ασφάλεια και η ηθική χρήση, αλλά και η ανακριβής ή αναληθής παραγωγή περιεχομένου, με το τελευταίο αυτό ζήτημα να θεωρείται το πιο φλέγον και το 23% συνολικά των ερωτηθέντων να δηλώνουν ότι τους επηρέασε αρνητικά.
Εντούτοις, μόνο το 1/3 των ερωτηθέντων κρίνουν πως η επίγνωση των κινδύνων αυτών αποτελεί απαραίτητη δεξιότητα για το ανθρώπινο δυναμικό που είναι τεχνικά υπεύθυνο για την δημιουργία και συντήρηση τέτοιων συστημάτων.
Ως προς τον φλέγοντα προβληματισμό περί μαζικής αντικατάστασης ανθρώπινου δυναμικού και της πιθανής αύξησης της ανεργίας, πέραν του προαναφερθέντος σημείου αυτοματοποίησης του 50% του συνολικού σημερινού χρόνου εργασίας που αναμένεται πλέον το 2045, ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα είναι τα επίπεδα ανησυχίας που παρατηρούνται στην Ελλάδα - παρόλα αυτά τα στελέχη της McKinsey υπογράμμισαν πως αυτά αφορούν στα σημερινά δεδομένα/ χρόνο εργασίας και ότι η αυξανόμενη υιοθέτηση της ΑΙ αναμένεται να οδηγήσει σε δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και πιθανότατα διαφορετικά αντικείμενα- υπογραμμίζοντας, μεταξύ άλλων, πως αναμένεται αύξηση και σε τομείς που απαιτούν κοινωνικές/ συναισθηματικές δεξιότητες.