Οδύνη αλλά και προβληματισμό προκάλεσε η πρωτοφανής πυρκαγιά που οδήγησε στον θάνατο τέσσερεις συνανθρώπους μας και επέφερε τεράστια οικολογική καταστροφή καθώς και πολύ σοβαρές κοινωνικοοικονομικές ζημιές. Δεν είναι η πρώτη φορά που προκαλείται τέτοια συμφορά, είτε από ανθρώπινη αμέλεια είτε από απρονοησία. Εκείνο όμως που πλανάται ως ερώτημα είναι το επίπεδο της αποδοτικότητας του κρατικού τομέα. Και αυτό είναι ένα διαχρονικό ζήτημα, το οποίο πρέπει να απασχολεί κάθε κυβέρνηση.
Οφείλουμε να εκφράσουμε αισθήματα ευγνωμοσύνης έναντι όσων έσπευσαν να δαμάσουν την πύρινη λαίλαπα θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τους τη ζωή. Ταυτόχρονα είναι σημαντικό να αντιμετωπισθούν οι οποιεσδήποτε αδυναμίες και ελλείψεις ούτως ώστε να αποτρέψουμε παρόμοιες τραγωδίες στο μέλλον.
Και πριν από την πυρκαγιά η Κύπρος ήταν και εξακολουθεί να είναι ενώπιον πολλών σοβαρών προβλημάτων και προκλήσεων: μεταξύ άλλων, είναι η συνεχιζόμενη πανδημία, οι τεράστιες κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις, το επίπεδο υγείας και παιδείας, το δημογραφικό και η διαφθορά.
Πάνω απ’ όλα όμως είναι το μείζον υπαρξιακό ζήτημα του Κυπριακού και ο υβριδικός πόλεμος της Τουρκίας εναντίον του νόμιμου κράτους, το οποίο επιδιώκει να διαλύσει. Εν ολίγοις το μήνυμα είναι ότι θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια όχι μόνο για να επιλύσουμε τα υφιστάμενα ζητήματα που μας απασχολούν αλλά πολύ περισσότερο να είμαστε προνοητικοί ούτως ώστε να μην δημιουργούμε από μόνοι μας επιπρόσθετα και αχρείαστα προβλήματα.
Για χρόνια τώρα, το ζητούμενο είναι ένα αποτελεσματικό κράτος. Άλλωστε αυτό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση όχι μόνο για ευημερία αλλά και για επιβίωση. Κατά καιρούς δικαίως ασκείται κριτική για διάφορες εκφάνσεις του κρατικού τομέα. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το θέμα που τέθηκε είναι κατά πόσον οι δυνάμεις πυρόσβεσης μπορούσαν να είχαν ενισχυθεί ούτως ώστε να είχαν μεγαλύτερες δυνατότητες.
Μετά την πανδημία το θεωρητικό ερώτημα για τον ρόλο του κράτους στη νέα εποχή απαντήθηκε από τα ίδια τα δεδομένα της ζωής. Αναμφίβολα, ο ρόλος του κράτους είναι καθοριστικής σημασίας. Ως εκ τούτου θα πρέπει να εργασθούμε προς πάσα κατεύθυνση ούτως ώστε να καταστεί αποτελεσματικό.
Για να γίνει αυτό υπάρχουν αρκετές προϋποθέσεις. Η προώθηση της αξιοκρατίας και ο ταυτόχρονος παραμερισμός των πελατειακών σχέσεων προβάλλουν ως απαραίτητα, αν και όχι επαρκή, βήματα για την υλοποίηση του υψηλού αυτού στόχου. Θα πρέπει επίσης να κατανοηθεί ότι σε ένα κόσμο όπου υπάρχουν αυξημένες ανάγκες και περιορισμένοι πόροι, η αποτελεσματικότητα περιστρέφεται, μεταξύ άλλων, και γύρω από την καλύτερη δυνατή διαχείριση.
Εξ ίσου σημαντική είναι και μια ενεργή κοινωνία η οποία να έχει μια δημιουργική συμμετοχή στα τεκταινόμενα. Η θέση αυτή είναι καθοριστικής σημασίας καθώς για χρόνια τώρα υπάρχει μια απονευρωμένη κοινωνία. Αυτό με τη σειρά του συνδέεται με μια κατάσταση όπου η κυρίαρχη στάση ζωής είναι «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».
Με το ίδιο σκεπτικό δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι οι αγώνες για την επίτευξη συλλογικών στόχων δεν είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο. Τα δεδομένα αυτά συνδέονται επίσης με τα πολύ σοβαρά ελλείμματα που παρατηρούνται στον δημόσιο βίο και την απαξίωση της πολιτικής. Η αρνητική αυτή εικόνα θα πρέπει να αναστραφεί. Παράλληλα είναι σημαντικό να καλλιεργηθεί η σημασία της κοινωνικής ευθύνης και των συλλογικών στόχων.
Θα κλείσω με ένα θετικό μήνυμα. Ακτίδα φωτός σ’ αυτές τις δύσκολες ώρες αποτελεί το κύμα αλληλεγγύης από κάθε γωνιά της Κύπρου. Το γεγονός αυτό υποδεικνύει ότι ο λαός αυτός έχει αποθέματα αγωνιστικότητας και αλληλεγγύης. Αυτό μας επιτρέπει να αισιοδοξούμε.
* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.