Με την Ευρωπαϊκή Ένωση να έχει θέσει ως στόχο την προώθηση της πράσινης ενέργειας έως το 2030, για την προστασία του περιβάλλοντος, το μεγάλο στοίχημα που πρέπει να κερδίσει κανείς για να μπορεί να χρησιμοποιεί δωρεάν τον ήλιο και τον αέρα, είναι να ξεπεράσει το εμπόδιο της υψηλής χρηματοδότησης.
Η στροφή στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, σε αντίθεση με τα ορυκτά καύσιμα, για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας περνά μέσα από μεγάλες επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά και ανεμογεννήτριες το κόστος εγκατάστασης των οποίων είναι πολλές φορές τεράστιο.
Ενα μικρό γερμανικό «θαύμα»
Στο Σπράκιεμπιούελ, ένα μικρό χωριό στη βόρεια Γερμανία στα σύνορα με τη Δανία, η ηλεκτρική ενέργεια παράγεται σε μεγάλο βαθμό από τις ΑΠΕ. Τα τελευταία 20 σχεδόν χρόνια, όλο και περισσότεροι κάτοικοι, που στην πλειονότητά τους είναι αγρότες και κτηνοτρόφοι αγελάδων, έχουν τοποθετήσει ανεμογεννήτριες στα χωράφια τους.
Οι ισχυροί άνεμοι της Βόρειας Θάλασσας έχουν βοηθήσει τους κατοίκους να έχουν ένα σταθερό και πολλές φορές ιδιαίτερα ικανοποιητικό εισόδημα, σε μια εποχή που οι τιμές των γεωργικών προϊόντων και του γάλακτος έχουν σημαντικές διακυμάνσεις λόγω του πληθωρισμού.
«Με τις τιμές του γάλακτος να έχουν μεγάλες διακυμάνσεις, το σταθερό εισόδημα από τα αιολικά πάρκα είναι «κάτι στο οποίο μπορούμε να βασιστούμε» παραδέχεται η 44χρονη Αμπελ που μαζί με τον σύζυγό της διατηρούν μια από τις φάρμες της περιοχής.
Τα έσοδα ωστόσο, δεν ενισχύουν μόνο τον οικογενειακό προϋπολογισμό αλλά και ολόκληρης της πόλης. Γιατί μπορεί να μην έχουν όλοι οι κάτοικοι επενδύσει στις ΑΠΕ, όμως όλοι επωφελούνται από αυτές.
Από την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από τις ανεμογεννήτριες που καλύπτουν τα επίπεδα πράσινα χωράφια, ένα μέρος πηγαίνει στους ίδιους τους κατοίκους του χωριού, κι ένα άλλο σε έργα για την πόλη όπως μια νέα παιδική χαρά, ένας ποδηλατόδρομος ακόμη και δωρεάν μαθήματα πιάνου για τα παιδιά του χωριού.
Πέρυσι, ο δήμος έβαλε στα ταμεία του 400.000 ευρώ από φόρους, γεγονός που έχει κάνει τον θόρυβο των τουρμπινών να μην «ακούγεται» με τους κατοίκους του χωριού να έχουν σταματήσει να διαμαρτύρονται για την εγκατάσταση τους στην αυλή τους.
Τα τελευταία χρόνια η επένδυση στις ΑΠΕ έχει οδηγήσει τις περισσότερες οικογένειας να εγκαταλείψουν την αγροτική ζωή. Στο Σπράκιεμπιούελ, το 1960 υπήρχαν 26 οικογένειες φάρμες ενώ σήμερα έχουν μείνει μόνο τρεις.
Παρόλα αυτά, το χωριό έχει αρχίσει να συγκεντρώνει περισσότερους κατοίκους, ενώ πρόσφατα άνοιξε ένα μικρό παντοπωλείο, ένα καφέ και ένα εστιατόριο ενώ ο δήμος αγόρασε ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο που όλοι οι κάτοικοι μπορούν να χρησιμοποιούν για τις μετακινήσεις τους πληρώνοντας 2,5 ευρώ την ώρα.
Με λίγα λόγια, η πόλη άρχισε να ευημερεί και να επεκτείνεται δίνοντας μαθήματα και στις γειτονικές. Τα μερίσματα από τα αιολικά πάρκα που ανήκουν σε πολίτες δεν τους κάνουν πλούσιους αλλά ενισχύουν σημαντικά το οικογενειακό ταμείο για διακοπές και επιπλέον επενδύσεις.
Ακριβή επένδυση σε ένα δωρεάν προϊόν
Η εγκατάσταση όμως των ΑΠΕ δεν είναι μια φτηνή επιλογή. Σε παγκόσμιο επίπεδο το κόστος για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών είναι τόσο μεγάλο που καθιστά δαπανηρή την πράσινη μετάβαση και την απεξάρτηση από τον άνθρακα.
Σύμφωνα με την Consultancy Wood Mackenzie «η καθαρή ενέργεια γνώρισε το 2023 ένα από τα πιο δύσκολα χρόνια στη σύντομη ιστορία της» με τις κυβερνητικές εκκλήσεις για περισσότερη παραγωγική ικανότητα να παραμένουν ανεκπλήρωτες στη Γερμανία, την Ισπανία, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιταλία, εξαιτίας του υψηλού κόστους. Η κατάσταση είναι ακόμη πιο δύσκολη σε χώρες με χαμηλότερο εισόδημα όπως η Αφρική, όπου το κόστος είναι ήδη υψηλό και θα αυξηθεί περισσότερο.
Σε κάποιες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στη Γερμανία, το κράτος και οι τράπεζες δίνουν την δυνατότητα δανείων ή διευκολύνσεων για τέτοιες επενδύσεις. Οπως, για παράδειγμα, η εγγυημένη τιμή ηλεκτρικής ενέργειας που παρέχει η γερμανική κυβέρνηση για 20 χρόνια, η οποία λειτουργεί ως εγγύηση στις τράπεζες για να παρέχουν δάνεια.
Μέχρι και πριν από δύο χρόνια, τα δάνεια χαμηλού επιτοκίου που παρείχε η κρατική αναπτυξιακή τράπεζα (KfW) ήταν η κινητήριος δύναμη για τις επενδύσεις σε ΑΠΕ καθώς το επιτόκιο ηταν στο 1%. Με την αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ, όμως βρίσκονται σήμερα πάνω από 5%..
Τα υψηλά επιτόκια εμποδίζουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας πολύ περισσότερο από τα έργα ορυκτών καυσίμων. Το μεγαλύτερο μέρος του κόστους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι προκαταβολικό στην τιμή αγοράς των ανεμογεννητριών ή των φωτοβολταϊκών, ενώ το κόστος για τη μελλοντική λειτουργία τους είναι ανύπαρκτο καθώς ο άνεμος φυσάει και ο ήλιος λάμπει δωρεάν.
Αντίθετα, στα ορυκτά καύσιμα, μια μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με φυσικό αέριο είναι σχετικά φθηνότερη στην κατασκευή, ενώ το πραγματικό κόστος έρχεται αργότερα στην αγορά του φυσικού αερίου.
Εγκαταλείπουν τα έργα ΑΠΕ
Αυτοί ήταν μερικοί λόγοι που επικαλέστηκε η δανέζικη εταιρεία Orsted όταν ακύρωσε δύο μεγάλες αιολικές εγκαταστάσεις στα ανοιχτά του Νιου Τζέρσεϊ και η σουηδική εταιρεία κοινής ωφελείας Vattenfall όταν σταμάτησε ένα υπεράκτιο έργο στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Καθαρής Ενέργειας S&P των μετοχών σε εταιρείες με επιχειρήσεις που σχετίζονται με την καθαρή ενέργεια έχει υποχωρήσει 26% το περασμένο έτος, ακόμη και όταν οι ευρύτεροι δείκτες της αγοράς καταγράφουν ρεκόρ.
Το πρόβλημα είναι ακόμη μεγαλύτερο στην Αφρική, όπου ο μισός πληθυσμός δεν έχει πρόσβαση σε ηλεκτρική ενέργεια, με τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να αντιμετωπίζουν ακόμη μεγαλύτερες προκλήσεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση.
Σε μια περιοχή του πλανήτη που ο ήλιος καίει τις περισσότερες μέρες του χρόνου και οι ΑΠΕ είναι μια προφανής επιλογή, το 1,2 δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν το ένα πέμπτο της ηλιακής ενέργειας με ΑΠΕ που έχει η Γερμανία.
Κι αυτό, γιατί το κόστος δανεισμού είναι πολύ υψηλότερο από ό,τι στις πλούσιες χώρες, ενώ οι κρατικές επιδοτήσεις είναι αβέβαιες λόγω των πολιτικών αναταραχών και των χωρών που έχουν ήδη χρέη.
Στη Νιγηρία, όπου οι διακοπές ρεύματος είναι ένα καθημερινό γεγονός για περίπου το ήμισυ των 213 εκατομμυρίων ανθρώπων της χώρας, περίπου 14 ηλιακά έργα έχουν σταματήσει επειδή τα οικονομικά δεν βγαίνουν ενώ και η κυβέρνηση είναι επιφυλακτική για τις πιστωτικές εγγυήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας που θα καθιστούσαν τα έργα αξιόπιστα.
(με πληροφορίες απο Associated Press)