Για τους γονείς/κηδεμόνες, είναι απαραίτητες οι πληροφορίες σχετικά με την τεχνολογία, προκειμένου να συν-αποφασίσουν μαζί με τα παιδιά τους ποιες πρακτικές προάγουν τον πιο δόκιμο, ασφαλή και υπεύθυνο τρόπο χρήσης του διαδικτύου και του κινητού τηλεφώνου, ώστε να αξιοποιούνται όλες οι ευκαιρίες που παρέχονται. Το κινητό και το διαδίκτυο, αλλά και η τεχνολογία ευρύτερα, είναι σημαντικό να παρουσιάζονται στα παιδιά ως εργαλεία. Επίσης, βοηθάει πολύ να μοιραζόμαστε με τα παιδιά τις δικές μας εμπειρίες χρήσης - τι μας διευκολύνει, τι μας δυσκολεύει - παρέχοντας έτσι ένα συμπεριφοριστικό πρότυπο χρήσης. Τα παιδιά είναι πιο δεκτικά και μαθαίνουν πιο εύκολα μέσα από παραδείγματα και εμπειρίες, παρά με θεωρητικά «πρέπει».
Οπως μας λέει η Άρτεμις Κ. Τσίτσικα, αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής, στην Ιατρική Σχολή Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών
Κινητό τηλέφωνo
H χρονική στιγμή που ένα παιδί θα αποκτήσει ατομική συσκευή κινητού τηλεφώνου, αποτελεί απόφαση της οικογένειας (σύσταση για παιδιά μεγαλύτερα των 10 ετών). Αυτή η απόφαση είναι ένα παράδειγμα γονικής διαχείρισης της σχέσης των παιδιών με την τεχνολογία και είναι συμβατή με την ευρύτερη στάση και τις πρακτικές του κάθε σπιτικού αναφορικά με την ανατροφή των παιδιών.
Το κινητό τηλέφωνο προσφέρει στα παιδιά και τους εφήβους ένα αίσθημα αυτονομίας, και όταν χρησιμοποιείται ορθά προάγει την κοινωνικοποίηση τους - η οποία αποτελεί κεντρικό πυλώνα της υγιούς ψυχοκοινωνικής ανάπτυξης. H Ευρωπαϊκή μελέτη EUNET ADB αναφέρει ότι η κοινωνική χρήση του διαδικτύου (κοινωνικά δίκτυα) συνδέεται θετικά με τις κοινωνικές δεξιότητες, ειδικά στους
μεγαλύτερους εφήβους.
Προτάσεις για γονείς κηδεμόνες
Ξεκινήστε διάλογο με τα παιδιά σχετικά με το επίπεδο ενημέρωσής τους για τους όρους χρήσης της κάμερας κινητού και αναζητήστε μαζί πληροφορίες στο διαδίκτυο για τους ισχύοντες κανόνες στο σχολείο, στο γυμναστήριο και σε άλλους χώρους που συχνάζει. Λαμβάνετε υπόψη εάν τα παιδιά αντιλαμβάνονται τους λόγους που υπάρχουν αυτοί οι κανόνες και εάν τους φαίνονται λογικοί. Ακούτε προσεκτικά τυχόν απορίες ή αμφιβολίες και προσπαθήστε να απαντήσετε σε αυτές με ειλικρίνεια και σαφήνεια. Με τον τρόπο αυτό προάγετε την κριτική σκέψη και ενδυναμώνετε την επικοινωνία σας. Εξηγήστε το “γιατί” είναι σημαντικό να ζητείται η άδεια φίλων και γνωστών πριν ληφθούν προσωπικές φωτογραφίες τους, ειδικότερα εάν πρόκειται να σταλούν και σε άλλο πρόσωπο.
Ενθαρρύνετε τη συζήτηση σε περίπτωση που κάποιος φωτογραφίσει το παιδί σας και διερευνήστε το πώς αισθάνεται σχετικά με αυτό. Με τον τρόπο αυτό προάγετε την συναισθηματική επίγνωση του παιδιού και την μεταξύ σας επικοινωνία.
Το κινητό είναι μία ατομική συσκευή και αυτό σίγουρα το διαφοροποιεί από άλλες συσκευές. Συμβουλεύστε το παιδί να είναι ιδιαίτερα προσεκτικό σχετικά με τα πρόσωπα στα οποία εμπιστεύεται τον αριθμό του κινητού τηλεφώνου και ποτέ να μην τον δίνει σε αγνώστους. Ωστόσο, συζητήστε τα πιθανά σενάρια που αυτή η συμβουλή δεν ισχύει, όπως σε περίπτωση που απειλείται η προσωπική του ασφάλεια, είναι προτιμότερο να δώσει το κινητό τηλέφωνο, καθώς η ακεραιότητά
του είναι σημαντικότερη.
Εξερευνήστε εάν το παιδί θεωρεί ότι η «επίδειξη» του κινητού σε δημόσιους χώρους ενέχει κινδύνους. Αναφέρετε πιθανά σενάρια με βάση όσα έχετε βιώσει, ακούσει ή αναζητήσει στο διαδίκτυο. Συμβουλεύστε το παιδί σας να τοποθετεί το κινητό τηλέφωνο σε κάποια θήκη ή τσάντα όταν βρίσκεται σε δημόσιους χώρους και να μην το επιδεικνύει.
Σε περίπτωση απώλειας ή και κλοπής του κινητού τηλεφώνου και κατ’ επέκταση και της κάρτας SIM, εξηγήστε ότι χρειάζεται να απευθυνθούμε στην αστυνομία, αλλά και στην εταιρεία κινητής τηλεφωνίας. Το παιδί σας είναι σημαντικό να ενημερώνει (εσάς ή και άλλον ενήλικα που εμπιστεύεται) πριν αποστείλει ή αναρτήσει οποιαδήποτε πληροφορία στο διαδίκτυο. Υπογραμμίστε ότι όταν μία πληροφορία αναρτηθεί, δεν ανακαλείται και δεν μπορεί πια να ελεγχθεί ο τρόπος χρήσης της.
Γενικά, λειτουργείστε υποστηρικτικά, συμμετέχετε ενεργά στην διαδικτυακή ζωή του παιδιού σας υιοθετώντας θετική στάση και ενθαρρύνοντας την ανοικτή επικοινωνία σε θέματα διαδικτυακών επιλογών και χρήσης.
Κατευθυντήριες οδηγίες χρήσης διαδικτύου ανάλογα με την ηλικία :
18 μηνών :
- καμία οθόνη - με εξαίρεση τις ζωντανές βιντεοκλήσεις
2-5 ετών :
- Όχι ατομική χρήση, έως 1 ώρα την ημέρα
- Όχι χρήση στο υπνοδωμάτιο, κατά το φαγητό ή μία ώρα πριν τον ύπνο
- Όχι χρήση για να «ηρεμούν»
5 ετών και άνω :
-Παιχνίδια αντίστοιχα της ηλικίας –Σύστημα PEGI (προτεινόμενη
ελάχιστη ηλικία του παιχνιδιού}
-Όρια χρήσης (έως 10 ώρες/εβδομάδα)
-Διαδικτυακή συμπεριφορά/ψηφιακή παιδεία
Το κινητό τηλέφωνο μπορεί να βοηθήσει πολύ σε θέματα ασφάλειας και επικοινωνίας. Θα πρέπει ωστόσο να λάβετε υπόψη ότι ο παιδικός/εφηβικός εγκέφαλος αναπτύσσεται και αλλάζει.
Είναι πολύ σημαντικό για τη μελλοντική υγεία των παιδιών να τηρούνται ορισμένοι βασικοί κανόνες ασφαλούς χρήσης :
- Δεν συνιστάται η χρήση σε παιδιά κάτω των 10 ετών.
-Να μην χρησιμοποιούν το κινητό συνεχώς και αλόγιστα.
- Να χρησιμοποιούν ακουστικά/ handsfree.
-Να μην κοιμούνται με το κινητό κάτω από το μαξιλάρι και να καλύτερα
να μην το μεταφέρουν σε τσέπη ή ζώνη (δηλαδή σε επαφή με το σώμα).
- Να μην το χρησιμοποιούν μέσα σε κινούμενο όχημα (δέχονται
περισσότερη ακτινοβολία απ’ ότι όταν είναι σε στάση).
Η κυρία Τσίτσικα είναι επίσης:
Επιστ. Υπεύθυνος Προγραμμάτων «φιλικών» για εφήβους Π.Ο.Υ. ΕΚΠΑ &
Προγραμμάτων Κατάρτισης του Υπουργείου ΥγείαςΠρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εφηβικής Ιατρικής (ΕΕΕΙ)Διευθύντρια ΠΜΣ «Στρ. Αναπτυξιακής και Εφηβικής Υγείας»