Είναι γεγονός: Στα κοινωνικά δίκτυα το περιεχόμενο που αποσκοπεί στο να μας εξοργίσει, είναι ανεξάντλητο. Πρόκειται για αυτό που οι ειδικοί αποκαλούν «το δόλωμα της οργής» και περιγράφει μια δημοσίευση εξοργιστικού περιεχομένου, με κύριο στόχο να τραβήξει την προσοχή όσο το δυνατόν περισσότερων χρηστών. Χρηστών οι οποίοι στη συνέχεια αφήνουν εκατομμύρια θυμωμένα σχόλια, κάτω από βίντεο που έχουν σχεδιαστεί ειδικά για να τους αναστατώνουν.
Και γιατί όλα αυτά;
Διότι ο σάλος που δημιουργείται αποφέρει εξαψήφια κέρδη στους influencers. Ειδικά σε όσους είναι εξαιρετικά ενεργοί στο TikTok.
Αλλά για τον εκνευρισμό μας, δεν ευθύνονται μόνο τα βίντεο που αποσκοπούν στο να μας «δαιμονίσουν»
Ακόμα κι αν δεν βλέπουμε πολλά εκνευριστικά βίντεο σε μέσα όπως το TikTok, το Instagram ή το X εξακολουθεί να είναι πολύ πιθανό να αισθανόμαστε ευερέθιστοι από το πολύωρο scrolling στο κινητό. Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει μια νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Network Open.
Αλλά πώς μας συμβαίνει αυτό και τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τον βαθμό ευερεθιστότητας; Να τι λένε οι ειδικοί.
Τι ανακάλυψε η νέα μελέτη
Με επικεφαλής τον καθηγητή ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, τον δρ Ρόι Πέρλις, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα από ενήλικες συμμετέχοντες, σχετικά με το πόσο συχνά χρησιμοποιούσαν το Instagram, το TikTok, το X (παλαιότερα γνωστό ως Twitter) και το Facebook.
Στη συνέχεια συνέκριναν:
Tη συχνότητα χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης των ανθρώπων
Mε τις απαντήσεις που έδωσαν σε ένα τεστ ευερεθιστότητας
Κι ενώ προηγούμενες έρευνες είχαν ήδη συνδέσει τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με συμπτώματα όπως το άγχος και η κατάθλιψη, «η ευερεθιστότητα είναι μια εξίσου σημαντική συνέπεια της έκθεσης στα social media. Μια συνέπεια που ενισχύει τον κίνδυνο αυτοκτονίας, χρήσης ουσιών και άσκησης βίας», προειδοποιεί ο Πέρλις.
Ο Πέρλις και η ομάδα του διαπίστωσαν ότι όσοι συμμετέχοντες περνούσαν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είχαν «σημαντικά» περισσότερες πιθανότητες να αισθάνονται θυμωμένοι ή ενοχλημένοι.
Για παράδειγμα, όσοι δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας» σημείωσαν 3,37 βαθμούς παραπάνω στην κλίμακα ευερεθιστότητας, σε σχέση με εκείνους που είπαν ότι δεν χρησιμοποίησαν ποτέ τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η πλειονότητα των ερωτηθέντων στην έρευνα (δηλαδή πάνω από το 78%) δήλωσαν ότι χρησιμοποιούν καθημερινά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με σχεδόν το 25% να αναφέρουν ότι τα χρησιμοποιούν σχεδόν όλη την ώρα. Οι τελευταίοι διατηρούσαν λογαριασμό σε όλες τις πλατφόρμες, αν και πιο ευερέθιστοι φάνηκαν όσοι χρησιμοποιούν κυρίως το TikTok.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής:
Οι ευερέθιστοι άνθρωποι χρησιμοποιούν περισσότερο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ανακουφίζουν τον θυμό τους ή μήπως...
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κάνουν όλους τους χρήστες ευερέθιστους, ανεξάρτητα από τον χαρακτήρα του καθενός;
Αυτό είναι δύσκολο να απαντηθεί με βεβαιότητα. Τουλάχιστον βάσει αυτής της μελέτης.
«Ίσως η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης να επιδεινώνει την ευερεθιστότητα. Αλλά μπορεί και το έμφυτο στοιχείο της ευερεθιστότητας να ωθεί ορισμένους από εμάς στην υπερβολική χρήση. Γιατί ίσως στις πλατφόρμες βρίσκουμε το έδαφος να ξεσπάμε την οργή μας», αναλύει ο Πέρλις.
«Ακόμα κι αν δεν είμαστε σε θέση να απαντήσουμε με 100% σιγουριά, έρευνες του παρελθόντος συμφωνούν ότι τα social media - ειδικά όταν τους αφιερώνουμε ατελείωτες ώρες - πυροδοτούν την ακραία έκφραση συναισθημάτων όπως ο θυμός και ο εκνευρισμός», τονίζει ψυχολόγος ο Τζιν Τουίνγκ.
Ποιες πλατφόρμες προκαλούν εκνευρισμό σε περισσότερους χρήστες;
Στην εν λόγω μελέτη, ορισμένες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης, με πρώτο το TikTok και δεύτερο το X, συνδέθηκαν πιο στενά με συμπτώματα όπως ο εκνευρισμός, σε σχέση με το Instagram.
«Υποπτεύομαι ότι ο αντίκτυπος της κάθε εφαρμογής έχει να κάνει με το είδος του περιεχομένου το οποίο αναρτούν οι χρήστες της», εικάζει ο Πέρλις.
Όμως τι ακριβώς σημαίνει αυτό; Να πώς λειτουργεί
Η έρευνα της Twenge επάνω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, την αυτοεικόνα και την ψυχική υγεία των εφήβων, διαπίστωσε ότι το Instagram, όπου το περιεχόμενο εστιάζει περισσότερο στη διατροφή και την εικόνα του σώματος, προκαλεί κυρίως συμπτώματα κατάθλιψης και όχι τόσο θυμού.
Στο TikTok ωστόσο, που πολύ συχνά οι άνθρωποι μιλάμε και εκφράζουμε απόψεις για το πώς να κάνουμε το X ή το Y, η οργή δίνει και παίρνει. Το περιεχόμενο του TikTok συν τοις άλλοις μπορεί να περιλαμβάνει και πολιτικό λόγο. Το ίδιο ισχύει και για το X. Και οι τυχόν διαφωνίες ενδέχεται να βάλουν φωτιά στο νευρικό σύστημα ενός χρήστη. Ειδικά αν είναι και από τη φύση του εύφλεκτος.
Και πώς θα αποκτήσουμε μια ισορροπημένη σχέση με τα κοινωνικά δίκτυα;
H πρώτη και κύρια συμβουλή που δίνουν οι ειδικοί, είναι απλώς να αποφευχθεί η υπερβολή. Φυσικά, αυτό είναι πιο εύκολο να το λέμε παρά να το κάνουμε. Κι όμως, υπάρχουν στρατηγικές προκειμένου να το πετύχουμε. Αν βγαίνουμε για φυσική άσκηση ή αν αντί να σκρολάρουμε στα social media επιλέγουμε μια άλλη πηγή διασκέδασης προτού κοιμηθούμε, αυτό θα μειώσει θεαματικά τα λεπτά που περνάμε μπροστά στην οθόνη.
Ακόμη ίσως είναι χρήσιμο να εξετάσουμε πώς ο χρόνος που αφιερώνουμε στα κοινωνικά δίκτυα επηρεάζει τις σχέσεις μας.
Αν αδυνατούμε να συγκεντρωθούμε σε μια συζήτηση
Αν αδημονούμε να κοιτάξουμε το κινητό μας τηλέφωνο ακόμα κι όταν είμαστε με τους καλύτερούς μας φίλους και
Αν εκνευριζόμαστε όταν δεν έχουμε πρόσβαση στα social media
Αυτές είναι μερικές ενδείξεις ότι το έχουμε παρακάνει. Οπότε θα πρέπει να σιγά-σιγά να μετριάσουμε τη χρήση. Πώς; Κόβοντας αρχικά μερικά λεπτά και στη συνέχεια ολόκληρα μισάωρα ενασχόλησης με τα κοινωνικά δίκτυα.
Ας είναι αυτός ο στόχος μας για το 2025. Καλή μας επιτυχία!
(Με πληροφορίες από yahoolife).