Πολλά εστί του θυμού φοβερά, πολλά δε και γελοία.
Πλούταρχος
Η συζήτηση που γίνεται αυτήν την περίοδο για την Επίδαυρο θα μπορούσε να είναι μια καλή αφορμή για προβληματισμό για τη σχέση μας με τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Αρκεί να μην σταματήσει στην ίντριγκα, στους αποδιοπομπαίους τράγους, τους ήρωες και τους μάρτυρες, στο μίσος και στην τοξικότητα. Γιατί, για να είμαστε ειλικρινείς, αυτή η συζήτηση γίνεται σε μεγάλο βαθμό επειδή την Επίδαυρο την έκαναν μόδα οι φυλλάδες, που θεωρούν ότι σε μια παράσταση αρχαίου δράματος έχει κάποια σημασία ποια διάσημη πήγε και τι φόρεσε.
Τα περισσότερα μέσα που δημοσιεύουν δηλώσεις για την Επίδαυρο δεν έχουν ποτέ εκδηλώσει ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική γραμματεία, τρίβουν τα χέρια τους όμως τώρα όταν ένας καλλιτέχνης ή άλλος διάσημος «ξεσπάσει» ή «ξεσπαθώσει» ή «συνταράξει με τον θυμό του» για την κατάσταση των παραστάσεων της Επιδαύρου ή αν οι θεατές ρίξουν μπουκάλια. Φυσικά δεν περιμέναμε κάτι καλύτερο από αυτά τα μέσα. Αν μας ενδιαφέρει, όμως, ο πολιτισμός το πρώτο που έχουμε να κάνουμε είναι να μην χορεύουμε, όταν αυτοί χτυπάνε παλαμάκια.
Η μεγάλη αλήθεια είναι ότι ο σύγχρονος Έλληνας δηλώνει περήφανος για τον αρχαίο πολιτισμό της χώρας του χωρίς να τον σέβεται, χωρίς να ενδιαφέρεται για αυτόν, χωρίς καν να τον γνωρίζει. Ξαφνικά όλοι σκίζουν τα ρούχα τους για τον ατιμασμένο Αριστοφάνη. Γιατί ποτέ κανείς δεν προβληματίστηκε επειδή δεν διαβάζουμε Θουκυδίδη; Είδατε τη βάση για το Τμήμα Φιλολογίας της Αθήνας; Το πιο πιθανό είναι ότι ούτε οι φοιτητές της δεν θα διαβάζουν τους αρχαίους. Όταν ο δήμαρχος Αθηνών δήλωσε ότι γίνονται στην Αθήνα ανασκαφές για την Πολιτεία του Πλάτωνα, όλοι αντέδρασαν όπως τα παιδιά στο λύκειο, όταν κάποιου του ξεφύγει κάτι που δείχνει αμάθεια. Κοροϊδέψαμε, γελάσαμε, κάναμε τους έξυπνους αλλά ουδείς σκέφτηκε ότι η Πολιτεία του Πλάτωνα είναι κάτι εντελώς άγνωστο για τους περισσότερους σημερινούς Έλληνες, ειδικά κάτω των εξήντα ετών, ανεξαρτήτου μόρφωσης και πτυχίων.
Η ισοπέδωση των αξιών στις δεκαετίες της ευμάρειας έφερε μεγάλη αδιαφορία για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Στον τουρισμό προτιμήσαμε να προβάλουμε το σαγανάκι και την πισίνα και όχι τον αληθινό πλούτο της χώρας μας. Το εκπαιδευτικό σύστημα άκαμπτο και στείρο στερεί από τους μαθητές τη δυνατότητα να αγαπήσουν τη χώρα τους και τα όσα υπέροχα έχει δώσει στον κόσμο. Και τα πανεπιστήμια εντελώς κλεισμένα στον εαυτό τους και ξεκομμένα από την κοινωνία, εκδίδουν βιβλία για αυτοκατανάλωση και μοιράζουν πολλές φορές πτυχία χωρίς αντίκρισμα. Αν και η τέχνη νοσεί, αυτό δεν είναι η αιτία της κατάντιας μιας χώρας, αλλά το αποτέλεσμα αυτής της κατάντιας.
Δεν είδα τις παραστάσεις που προκάλεσαν αυτές τις διαφωνίες και δεν θέλω να μιλήσω για κάτι που δεν γνωρίζω. Το μόνο που θα ήθελα να πω είναι ότι όταν δηλώνουμε ότι υπερασπιζόμαστε τον πολιτισμό, οφείλουμε να μιλάμε με επιχειρήματα και να φερόμαστε πολιτισμένα. Ο δημόσιος διάλογος αυτή τη στιγμή ξεκινά από το θυμικό και απευθύνεται μόνο σε αυτό, γι’ αυτό και είναι συνήθως εντελώς απρόσφορος. Χρειάζεται να χρησιμοποιούμε περισσότερο τη λογική και να απευθυνόμαστε στη λογική των άλλων.
Τέλος, ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός δεν μας έχει καμία απολύτως ανάγκη. Επέζησε χιλιάδες χρόνια, έδωσε τις βάσεις στον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τα αρχαία γραπτά είναι πάντα εκεί για όποιον τα θέλει. Σε όλον τον κόσμο υπάρχουν άνθρωποι που τον μελετούν. Η μεγάλη πρόκληση για τη δική μας χώρα είναι το πώς θα κάνουμε τις νέες γενιές να ενδιαφερθούν αληθινά για αυτόν τον πλούτο, όταν εμείς, μια σειρά από χαμένες ηθικά και πολιτιστικά γενιές, μάθαμε τόσο πολύ να τον αγνοούμε ή και να τον ατιμάζουμε.