Η πορεία των εξελίξεων στη Μέση Ανατολή καθιστά σαφές ότι Ισραήλ και Ιράν επιχειρούν να αποφύγουν την κάθετη κλιμάκωση και αντιθέτως, να τη θέσουν υπό έλεγχο, καθώς το μέγιστο διακύβευμα και για τους δύο είναι να επιτύχουν τη μέγιστη δυνατή διεθνή νομιμοποίηση των ενεργειών τους, ελαχιστοποιώντας παράλληλα το ειλημμένο από μέρους τους στρατηγικό κόστος.
Όπως ανέφερε ο Thomas Schelling:
«Αν καλείσαι να αντιμετωπίσεις έναν εχθρό, ο οποίος θεωρεί ότι θα γυρίσεις την πλάτη και θα τρέξεις κατά την προέλασή του, καθώς και αν υπάρχει γέφυρα να διασχίσεις κατά τη διάρκεια αυτής της προέλασης, εκείνος θα προχωρήσει μέχρι πριν το σημείο όπου αν δεν υποχωρήσεις, η σύγκρουση θα είναι αυτοματοποιημένη» και άρα, ανεξέλεγκτη.
Πρόκειται για την «αποτροπή μετά την αποτροπή», δηλαδή την εκτύλιξη στρατηγικής ελέγχου της κλιμάκωσης στο πλαίσιο των πέντε σταδίων της:
(α) Απειλή
(β) Δηλώσεις και προκλήσεις
(γ) Εμπλοκές χαμηλής έντασης
(δ) Ένοπλες κλιμακώσεις με «μικρά τετελεσμένα» και
(ε) Γενικευμένη πολεμική σύρραξη. \
Όταν σε ενδιαφέρει ο έλεγχος της έντασης και προσπαθείς να αποτρέψεις την κάθετη κλιμάκωση, κατά τεκμήριο θέτεις ως στρατηγική προτεραιότητα την επαναφορά της κατάστασης στη σταθερότητα ει δυνατόν πιο άμεσα.
Η ιρανική – θεατρικού τύπου – επιχείρηση με drones, πυραύλους cruise και βαλλιστικούς πυραύλους της 13ης Απριλίου ανέδειξε ότι η Τεχεράνη επιθυμούσε να θέσει όρια στην ισραηλινή στρατηγική, αποκορύφωμα της οποίας ήταν η καταστροφή του ιρανικού προξενείου στη Δαμασκό και ο θάνατος, μεταξύ άλλων, του Στρατηγού Mohammad Reza Zahedi, του ανώτερου αξιωματούχου των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, που πέφτει νεκρός από ισραηλινή επιχείρηση τέτοιου τύπου μετά τον Qassem Soleimani το 2020. Ο στόχος της επιχείρησης, εκτός από τον ορισμό «κόκκινων γραμμών», ήταν και η υπεράσπιση του ιρανικού κύρους έναντι των αντιπροσώπων του στη Μέση Ανατολή, τόσο των άμεσων (Χεζμπολά, Χούθι) όσο και των έμμεσων (παλαιστινιακές ένοπλες οργανώσεις). Αν ο θάνατος Στρατηγών των Φρουρών της Επανάστασης έμενε για μια ακόμη φορά αναπάντητος, η αξιοπιστία της Τεχεράνης εντός του μουσουλμανικού κόσμου θα είχε υποστεί ένα ανεπανόρθωτο πλήγμα.
Από την άλλη πλευρά, η ιρανική απάντηση δεν ήταν πλήρους κλίμακας και γι’ αυτό ήταν και εύκολα διαχειρίσιμη από τις ένοπλες δυνάμεις του Ισραήλ και τους συμμάχους του, ενώ και η προ 72 ωρών ενημέρωση για το επικείμενο χτύπημα φανέρωσε την ιρανική μέριμνα ώστε «το ζήτημα να τελειώσει εκεί» με επαναφορά του status quo των ισορροπιών ισχύος και επιρροής.
Στο ίδιο μήκος κύματος, κινήθηκε και το Ισραήλ πλήττοντας το ιρανικό έδαφος, αλλά αστοχώντας εκουσίως και μη διαφημίζοντας την ενέργειά του. Ενδεχόμενη «θεατρική παράσταση» από πλευράς του Ισραήλ παρόμοια με εκείνη του Ιράν της 13ης Απριλίου θα σήμαινε – ανεξέλεγκτη – κάθετη κλιμάκωση, ακόμη και αν τα πλήγματα ήταν άστοχα, καθώς το θυμικό του μουσουλμανικού κόσμου θα επίτασσε την άμεση ανταπόδοση και αντεκδίκηση. Άλλωστε, σε τέτοιου είδους «παραστάσεις» για τον προσεταιρισμό των μουσουλμάνων είμαστε ιδιαίτερα εξοικειωμένοι παρακολουθώντας την Τουρκία και ιδίως τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Συνεπώς, το Ισραήλ επέλεξε να κλιμακώσει σε βαθμό που να επιτρέπεται στο Ιράν να μην ανταπαντήσει, στοιχείο το οποίο αναδεικνύεται και από την υποβάθμιση των ισραηλινών πληγμάτων από τα ιρανικά ΜΜΕ. Σε αυτή την εξέλιξη συνετέλεσε προφανώς η αμερικανική άρνηση συναίνεσης και συνδρομής, αλλά καθοριστικής σημασίας είναι και η τακτική του Ιράν να αποφύγει ένα δρόμο χωρίς επιστροφή, ένα πλήγμα τύπου Περλ Χάρμπορ. Σημαντική είναι και η ορθολογική εκτίμηση του Ισραήλ ότι η ιρανική επιρροή στη Μέση Ανατολή, αυτή τη στιγμή, απαιτεί σταδιακή στρατηγική εξισορρόπησής της, καθώς η Τεχεράνη έχει ισχυρότατα ερείσματα στη Συρία, στο Λίβανο, στο Ιράκ και στην Υεμένη.
Με άλλα λόγια, το μεσανατολικό ξεκαθάρισμα λογαριασμών μετατίθεται σε μια μακρόπνοη ισορροπία του τρόμου, η οποία θα οξύνει την ιρανική επιθυμία για απόκτηση πυρηνικών όπλων και ως εκ τούτου, την ισραηλινή επιθετικότητα. Το Ισραήλ διαθέτει το στρατηγικό συγκριτικό πλεονέκτημα των πυρηνικών όπλων, το οποίο δεν το ομολογεί, αλλά άπαντες γνωρίζουν ότι το έχει και ουδόλως επιθυμεί να το θυσιάσει ή να το θέσει σε κίνδυνο. Ωστόσο, κινείται εντός συγκεκριμένου στρατηγικού πλαισίου και η εξουθένωση ή ακόμη και εκμηδένιση του ιρανικού καθεστώτος θα επιχειρηθεί να επέλθει αποκλειστικά μέσω της εξασφάλισης της μέγιστης δυνατής διεθνούς νομιμοποίησης για ενδεχόμενες ενέργειες, όσο και αν ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Νετανιάχου διατείνεται ότι θα αποφασίσει και θα ενεργήσει μόνος του, καθόσον σκοπός του είναι να εγκλωβίσει τις ΗΠΑ και τους υπόλοιπους συμμάχους του στις δικές του επιλογές.