Η μεσογειακή διατροφή αναφέρεται στον τρόπο διατροφής λαών που ζουν σε περιοχές που αναπτύσσονται τα ελαιόδεντρα γύρω από τη Μεσόγειο.
Είναι ένας υγιεινός τρόπος διατροφής που εμπνεύστηκε από τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Ελλάδας (κυρίως των κατοίκων της Κρήτης), της Ιταλίας, της Ισπανίας και των χωρών στα παράλια της Μέσης Ανατολής, περιοχές που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι που ζουν στη Μεσόγειο έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής και λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια σε σχέση με τους κατοίκους των δυτικών κοινωνιών χάρη στη μεσογειακή διατροφή - η οποία δίνει έμφαση σε φυτικές τροφές και ψάρια, και όχι τόσο σε κόκκινο κρέας ή γαλακτοκομικά - τείνουν να είναι πιο υγιή, με χαμηλότερα ποσοστά καρδιακών παθήσεων, καρκίνου, διαβήτη και άνοιας.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτο; Παρά τις έρευνες που δείχνουν τα οφέλη της μεσογειακής διατροφής για την υγεία, παραμένει ασαφές πώς ακριβώς αυτός ο συνδυασμός τροφίμων, σε κυτταρικό επίπεδο, μπορεί να επιμηκύνει τη διάρκεια ζωής.
Μια μελέτη με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ στις ΗΠΑ αποκάλυψε για πρώτη φορά τις κυτταρικές επιδράσεις της μεσογειακής διατροφής, με βάση το πώς ένα από τα υγιεινά λιπαρά επηρέασε τη διάρκεια ζωής στα νηματώδη, γνωστά και ως στρογγυλά σκουλήκια.
Η εύρεση αυτού του συνδέσμου είναι μεγάλη υπόθεση, λένε οι συγγραφείς της μελέτης, προσφέροντας νέες γνώσεις σχετικά με τις επιπτώσεις των διαφόρων λιπών στην υγεία και τον ρόλο που παίζει η διατροφή στη μακροζωία.
«Τα λίπη γενικά πιστεύεται ότι είναι επιβλαβή για την υγεία», λέει η γενετιστής του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Αν Μπρόυνετ. «Αλλά κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι συγκεκριμένοι τύποι λιπών ή λιπιδίων μπορεί να είναι ευεργετικοί».
Η μεσογειακή διατροφή αφθονεί με ευεργετικά λίπη, γνωστά και ως μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (MUFAs), που βρίσκονται σε τρόφιμα όπως οι ξηροί καρποί, τα ψάρια και το ελαιόλαδο. Η νέα μελέτη επικεντρώθηκε στο ελαϊκό οξύ, το οποίο είναι το κύριο MUFA στο ελαιόλαδο και σε ορισμένους ξηρούς καρπούς.
Χρησιμοποιώντας το στρογγυλό σκουλήκι Caenorhabditis elegans, η Μπρόυνετ και οι συνεργάτες της ανακάλυψαν δύο οφέλη του ελαϊκού οξέος: Προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες από βλάβες από την οξείδωση των λιπιδίων και αυξάνει την ποσότητα δύο βασικών κυτταρικών συστατικών που ονομάζονται οργανίδια.
Αυτά τα αποτελέσματα κάνουν σημαντική διαφορά, αναφέρουν οι ερευνητές, με τους στρογγυλούς σκώληκες που τρέφονται με ελαϊκό οξύ να ζουν περίπου 35% περισσότερο από τα σκουλήκια που ακολουθούν μια πιο παραδοσιακή διατροφή.
Ένας τύπος οργανιδίων, μια δεξαμενή λίπους που ονομάζεται σταγονίδιο λιπιδίων, επέτρεψε στους ερευνητές να προβλέψουν με εκπληκτική ακρίβεια πόσες ημέρες θα επιζούσε ένα σκουλήκι.
«Ο αριθμός των σταγονιδίων λιπιδίων σε μεμονωμένα σκουλήκια μας δείχνει την υπολειπόμενη διάρκεια ζωής αυτού του ζώου», λέει η βιοχημικός του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Κατρίν Παπντορφ. «Τα σκουλήκια με μεγαλύτερο αριθμό σταγονιδίων λιπιδίων ζουν περισσότερο από αυτά με λιγότερα σταγονίδια».
Τα στρογγυλά σκουλήκια έτρωγαν βακτήρια συμπληρωμένα είτε με ελαϊκό οξύ είτε με ελαϊδικό οξύ, ένα μονοακόρεστο τρανς λιπαρό οξύ που βρίσκεται στη μαργαρίνη και τα τηγανητά τρόφιμα. Τα δύο οξέα έχουν παρόμοιες μοριακές δομές αλλά πολύ διαφορετικά αποτελέσματα στην υγεία.
Τα τρανς λιπαρά όπως το ελαϊδικό οξύ θεωρούνται ανθυγιεινά ή «κακά» λιπαρά, καθώς αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, άνοιας και άλλων προβλημάτων υγείας.
Η έκθεση στο ελαϊδικό οξύ, από την άλλη πλευρά, δεν αύξησε τον αριθμό των σταγονιδίων λιπιδίων ή τον αριθμό των ημερών που έζησαν τα σκουλήκια.
Τα σταγονίδια λιπιδίων είναι σημαντικά για τον κυτταρικό μεταβολισμό, σημειώνουν οι ερευνητές, βοηθώντας στη ρύθμιση της χρήσης των αποθεμάτων λίπους ως ενέργειας των κυττάρων. Όταν οι ερευνητές μπλόκαραν ένα γονίδιο για πρωτεΐνες που βοηθούν τα κύτταρα του στρογγυλού σκουληκιού να κάνουν σταγονίδια λιπιδίων, το αποτέλεσμα της παράτασης της ζωής εξαφανίστηκε.
Εκτός από την αύξηση των σταγονιδίων λιπιδίων, τα εντερικά κύτταρα των στρογγυλών σκουληκιών είχαν επίσης περισσότερα οργανίδια που ονομάζονται υπεροξισώματα, τα οποία περιέχουν ένζυμα που εμπλέκονται στην οξείδωση και το μεταβολισμό.
Τα σταγονίδια λιπιδίων και τα υπεροξισώματα ήταν πιο άφθονα στα κύτταρα των νεότερων ζώων, αναφέρουν οι ερευνητές, τα οποία φυσικά μειώνονταν με την ηλικία.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο Nature Cell Biology.
…………..
Το ελαϊκό οξύ είναι ένα λιπαρό οξύ που βρίσκεται φυσικά σε διάφορα ζωικά και φυτικά λίπη και έλαια. Είναι άοσμο, άχρωμο έλαιο, αν και εμπορικά δείγματα μπορεί να είναι κιτρινωπά. Χημικά χαρακτηρίζεται ως μονοακόρεστο ωμέγα-9 λιπαρό οξύ, και εν συντομία με τον λιπιδικό αριθμό 18:1 cis-9.