Παραμένουν πολλά τα ερωτηματικά σχετικά με την έκρηξη στην περιοχή του Αρχανγκέλσκ της Ρωσίας, που προκάλεσε αύξηση της ραδιενέργειας στην περιοχή, καθώς τίθεται το ερώτημα τι ακριβώς ήταν αυτό που δοκιμαζόταν, δεδομένων των ανακοινώσεων που έγιναν από ρωσικής πλευράς.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του BBC, οι πέντε πυρηνικοί μηχανικοί που σκοτώθηκαν στην έκρηξη του πυραυλοκινητήρα τάφηκαν στο Σάροφ, μια κλειστή πόλη 373 χλμ ανατολικά της Μόσχας, όπου κατασκευάζονται πυρηνικές κεφαλές. Υπενθυμίζεται πως η έκρηξη έλαβε χώρα την προηγούμενη Πέμπτη σε χώρο στρατιωτικών δοκιμών, και είχε ως αποτέλεσμα να ανιχνευθεί αύξηση της ραδιενέργειας σε γειτονικές πόλεις. Το ρωσικό υπουργείο Άμυνας είχε αναφέρει πως η έκρηξη έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια δοκιμών ενός πυραυλοκινητήρα υγρών καυσίμων, ωστόσο η Rosatom (κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας) αργότερα επιβεβαίωσε ότι οι εργαζόμενοί της σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια δοκιμών μιας «πηγής ενέργειας ισοτόπων σε ένα σύστημα προώθησης»- στην ουσία ένας κινητήρας που κινείται με πυρηνική ενέργεια.
Η δοκιμή έγινε σε μια υπεράκτια πλατφόρμα στην Αρκτική, σε χώρο ναυτικών δοκιμών. Η άποψη που φαίνεται να κερδίζει έδαφος μεταξύ δυτικών αναλυτών είναι πως το δυστύχημα προκλήθηκε από αποτυχημένη δοκιμή ενός πειραματικού πυρηνοκίνητου πυραύλου cruise: Αναλυτικότερα, Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Guardian, ο Ντέιβιντ Κάλεν, διευθυντής της Nuclear Information Service στη Μ. Βρετανία, είπε τη Δευτέρα πως ανεξάρτητοι ειδικοί θεωρούν ότι επρόκειτο για έναν πυρηνοκίνητο πύραυλο cruise που είναι γνωστός στη Ρωσία ως 9M730 Burevestnik, και έχει λάβει τον ΝΑΤΟϊκό προσδιορισμό SSC-X-9 Skyfall. To όπλο αυτό είχε ανακοινωθεί από τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν το 2018 και θεωρητικά χρησιμοποιεί μια πηγή ενέργειας πυρηνικού καυσίμου για να πετά για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα- δίνοντάς του πρακτικά απεριόριστη εμβέλεια και δυνατότητα να υπερνικά προηγμένες αντιπυραυλικές άμυνες (ωστόσο πολλοί δυτικοί αναλυτές εκφράζουν αμφιβολίες σχετικά με το αν η τεχνολογία αυτή είναι όντως βιώσιμη).
Ειδικοί ανέφεραν πως κοντά στην περιοχή όπου σημειώθηκε η έκρηξη είχε βρεθεί και ένα πλοίο μεταφοράς πυρηνικού καυσίμου, το «Σερεμπριάνκα»- οπότε εκτιμάται πως συμμετείχε στις προσπάθειες ανάκτησης του υλικού. Το πλοίο αυτό είχε εντοπιστεί στο παρελθόν σε ύδατα κοντά στη Νόβαγια Ζεμλιά, όπου η Ρωσία φέρεται να είχε δοκιμάσει τον πύραυλο Burevestnik το 2017.
Την έκρηξη είχε ακολουθήσει αύξηση του επιπέδου ραδιενέργειας στο Σεβεροντβίνσκ, πόλη 40χλμ ανατολικά του πεδίου δοκιμών στη Νιονόκσα, που κράτησε για 40 λεπτά. Αξιωματούχοι της πόλης ανέφεραν ότι η ραδιενέργεια άγγιξε τα 2 microsieverts ανά ώρα, πριν πέσει στο κανονικό της επίπεδο, τα 0,11. Σημειώνεται πως και τα δύο επίπεδα είναι πολύ χαμηλά για να προκαλέσουν προβλήματα υγείας.
Όπως αναφέρει το Reuters, ο Τζέφρι Λιούις, διευθυντής του East Asia Non-Proliferation Program στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Μίντλμπερι, εκτιμά πως υπήρξε πρόβλημα κατά τη δοκιμή ενός πυρηνοκίνητου πυραύλου cruise, με βάση δορυφορικές εικόνες και άλλα δεδομένα. Ειδικότερα, χρησιμοποιώντας δορυφορικές εικόνες, ο ίδιος και η ομάδα του διαπίστωσαν πως πέρυσι αποσυναρμολογήθηκαν εγκαταστάσεις δοκιμαστικών εκτοξεύσεων του πυραύλου που βρίσκονταν στη Νόβαγια Ζεμλιά και μεταφέρθηκαν στην εν λόγω βάση, κοντά στη Νιονόκσα. Οι φωτογραφίες έδειξαν την ύπαρξη ενός μπλε καταφυγίου, όπου αποθηκεύονταν οι πύραυλοι, στη Νιονόκσα. Σημειώνεται πως την Τρίτη έγινε γνωστό πως οι ρωσικές αρχές σύστησαν στους κατοίκους της Νιονόκσα να εγκαταλείψουν το χωριό τους όσο είναι σε εξέλιξη οι εργασίες στην περιοχή.
Το όπλο
Όπως προαναφέρθηκε, η θεωρία που κερδίζει έδαφος είναι ότι επρόκειτο για δοκιμή πυραύλου Burevestnik. Ένα τέτοιο πειραματικό όπλο θα εξηγούσε τη μυστικότητα που χαρακτηρίζει το περιστατικό- ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν αμφιβολίες σχετικά με το κατά πόσον αυτή η τεχνολογία είναι όντως βιώσιμη. Άλλες θεωρίες έχουν να κάνουν με άλλα πειραματικά όπλα: Έναν άλλο πύραυλο cruise, μεγάλης εμβέλειας και πολυηχητικό (hypersonic- με ταχύτητα μέχρι και 8 φορές αυτή του ήχου) για χρήση εναντίον πλοίου, ονόματι Zircon, και ένα υποβρύχιο drone μεγάλης εμβέλειας, ικανό να φέρει πυρηνικά όπλα, το Poseidon.
Όπως είπε στο BBC ο Μαρκ Γκαλεότι, αναλυτής και ερευνητής του Royal United Services Institute (Rusi) συστήματα πυρηνικής προώθησης όπως αυτό του Burevestnik παρουσιάζουν μια σειρά προκλήσεων, όπως η σχέση ταχύτητας- βάρους και ο κίνδυνος ενός πυραύλου που αφήνει πίσω του ραδιενέργεια όπου κινείται. Επίσης, τόνισε πως όπλα όπως το Poseidon και ο Burevestnik προορίζονται για χρήση σε περίπτωση γενικευμένου πυρηνικού πολέμου: Αξίζει να σημειωθεί πως η ρωσική εφημερίδα Rossiskaya Gazeta τον προηγούμενο μήνα είχε χαρακτηρίσει τον Burevestnik ως «όπλο εκδίκησης» σε περίπτωση πυρηνικού πολέμου, ικανό να πετά για μεγάλο χρονικό διάστημα και να αποφεύγει τις αεράμυνες, που προορίζεται για χρήση εναντίον στόχων οι οποίοι θα έχουν επιβιώσει από την αρχική «ομοβροντία» των ρωσικών διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων. Όπως είπε ο Γκαλεότι, με την πρόσφατη κατάρρευση της συνθήκης INF για τα πυρηνικά όπλα μέσου βεληνεκούς, οι ΗΠΑ αναμένεται να επικεντρωθούν στην ανάπτυξη όπλων μέσης εμβέλειας, για «κάτι λιγότερο» από γενικευμένο πόλεμο. «Οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις θέλουν και αυτές τέτοιες δυνατότητες, επειδή ανησυχούν επίσης και για την Κίνα» σημείωσε σχετικά ο Γκαλεότι.
Πάντως, από πλευράς του το Κρεμλίνο ισχυρίστηκε πως κερδίζει την κούρσα για την ανάπτυξη προηγμένων πυρηνικών όπλων: Ο εκπρόσωπός του, Ντμίτρι Πεσκόφ, δήλωσε πως ο Ρώσος πρόεδρος έχει επανειλημμένα τονίσει ότι η ρωσική τεχνολογία στον κλάδο υπερέχει σε σχέση με τα επίπεδα που έχουν καταφέρει να φτάσουν άλλες χώρες.
(με πληροφορίες από BBC, Reuters, Guardian)