Περίπου 12.000 χρόνια πριν, κάτι κατέκαψε ένα μεγάλο μέρος της ερήμου Ατακάμα στη Χιλή, χτυπώντας την με τόσο υψηλές θερμοκρασίες που τμήματα του αμμώδους εδάφους μετατράπηκαν σε όγκους πυριτικού γυαλιού- και επιστήμονες που μελέτησαν τη διασπορά και τη σύνθεσή τους έχουν καταλήξει σε συμπεράσματα ως προς τι το προκάλεσε αυτό.
Σε σχετική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Geology οι επιστήμονες δείχνουν πως τα δείγματα του γυαλιού από την έρημο περιέχουν μικρά τμήματα ορυκτών που συχνά εντοπίζονται σε βράχους που δεν προέρχονται από τη Γη. Τα ορυκτά αυτά θυμίζουν πολύ τη σύνθεση του υλικού που έφερε πίσω στη Γη η αποστολή Stardust της NASA, που πήρε δείγματα σωματιδίων από ένα κομήτη ονόματι Wild 2. Το συμπέρασμα είναι πως αυτά τα ορυκτά είναι πιθανότατα τα απομεινάρια ενός αντικειμένου από το Διάστημα, πιθανότατα ενός κομήτη με σύνθεση παρόμοια με αυτήν του Wild 2, που κατέληξαν στο έδαφος μετά την έκρηξη που έλιωσε την αμμώδη επιφάνεια από κάτω.
«Είναι η πρώτη φορά που έχουμε ξεκάθαρα στοιχεία γυαλιών στη Γη που δημιουργήθηκαν από τη θερμική ακτινοβολία και τους ανέμους από μια πύρινη σφαίρα που εξερράγη μόλις πάνω από την επιφάνεια» είπε ο Πιτ Σουλτς, επίτιμος καθηγητής στο Τμήμα Γεωεπιστημών, Περιβαλλοντικών και Πλανητικών Επιστημών του Brown University. «Για να έχει τόσο δραματική επίδραση σε μια τόσο μεγάλη περιοχή , ήταν μια πραγματικά γιγαντιαία έκρηξη» πρόσθεσε.
Οι συγκεντρώσεις γυαλιού παρατηρούνται σε σημεία κατά μήκος της ερήμου Ατακάμα, ανατολικά της Πάμπα ντελ Ταμαρουγκάλ, στη βόρεια Χιλή, ανάμεσα στις Άνδεις στα ανατολικά και της χιλιανής ακτής (Chilean Coastal Range) στα δυτικά. Εκτάσεις με σκουροπράσινο ή μαύρο γυαλί παρατηρούνται σε έναν διάδρομο περίπου 75 χιλιομέτρων. Δεν υπάρχουν ενδείξεις πως θα μπορούσαν να είχαν σχηματιστεί λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας, λέει ο Σουλτς, οπότε η προέλευσή τους αποτελούσε μυστήριο.
Κάποιοι ερευνητές λένε ότι το γυαλί θα μπορούσε να είχε προκύψει λόγω αρχαίων πυρκαγιών σε εκτάσεις με γρασίδι, καθώς η περιοχή δεν ήταν πάντα έρημος. Κατά το Πλειστόκαινο υπήρχαν οάσεις με δέντρα και υγρότοποι που δημιουργούνταν από ποταμούς που εκτείνονταν από τα βουνά στα ανατολικά, και έχει εκτιμηθεί πως πυρκαγιές μπορεί να έφταναν σε τόσο υψηλές θερμοκρασίες που να μετέτρεψαν το αμμώδες έδαφος σε μεγάλα κομμάτια γυαλιού.
Ωστόσο η ποσότητα του γυαλιού που υπάρχει, μαζί με κάποια άλλα σημαντικά χαρακτηριστικά, καθιστά αδύνατον να σχηματίστηκε από απλές πυρκαγιές. Τα γυαλιά φαίνονται να παραμορφώθηκαν απότομα ενώ ήταν ακόμα σε λιωμένη, ρευστή μορφή. Αυτό συνάδει με τη θεωρία ενός μεγάλου μετεωρίτη και της έκρηξής του, που θα είχε συνοδευτεί από ανέμους τρομακτικής ισχύος. Επίσης, όπως λέει ο Σουλτς, από ορυκτολογικής πλευράς η σύσταση του γυαλιού δημιουργεί πολλές αμφιβολίες για τη θεωρία των πυρκαγιών.
«Είναι τα ορυκτά που μας λένε ότι αυτό το αντικείμενο είχε όλα τα χαρακτηριστικά ενός κομήτη» είπε ο Σκοτ Χάρις, πλανητικός γεωλόγος στο Fernbank Science Center και ένας εκ των συντελεστών της έρευνας. «Τα να έχουμε την ίδια ορυκτολογία που είδαμε στα δείγματα του Stardust...είναι πραγματικά ισχυρό στοιχείο πως αυτό που βλέπουμε είναι αποτέλεσμα μιας έκρηξης κομήτη».
Για να διαπιστωθεί με ακρίβεια η ηλικία του γυαλιού χρειάζονται περισσότερες έρευνες, ωστόσο σε γενικές γραμμές αυτή τη στιγμή θεωρείται ότι το συμβάν έλαβε χώρα περίπου την περίοδο που τα μεγάλα θηλαστικά εξαφανίστηκαν από την περιοχή. Όπως σημειώνει ο Σουλτς, είναι ακόμα πολύ νωρίς για να πει κανείς εάν τα δύο αυτά γεγονότα σχετίζονται, μα μπορεί να ειπωθεί πως το συμβάν σημειώθηκε περίπου την περίοδο που έλαβε χώρα η εξαφάνιση των ειδών μεγάλων ζώων, κάτι που προκαλεί ενδιαφέρον. «Υπάρχει επίσης μια πιθανότητα αυτό να το είδανε και οι πρώτοι κάτοικοι, που είχαν μόλις καταφθάσει στην περιοχή» προσθέτει. «Θα ήταν πολύ εντυπωσιακό».