Οταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου, ήλπιζε να κυριεύσει η χώρα με μια ραγδαία επίθεση που θα διαρκούσε μόνο μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Πολλοί δυτικοί αναλυτές έκαναν την ίδια εκτίμηση.
Η σύγκρουση συμπλήρωσε τρεις μήνες, όμως η Μόσχα φαίνεται να έχει βαλτώσει σε έναν πόλεμο φθοράς, χωρίς τέλος και με ελάχιστες επιτυχίες στο πεδίο της μάχης.
Δεν υπήρξε ούτε γρήγορη επικράτηση για τις ισχυρές δυνάμεις του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, ούτε κάποια οδός που θα επέτρεπε στο Κρεμλίνο να ελέγξει το μεγαλύτερο μέρος της Ουκρανίας και να δημιουργήσει μια κυβέρνηση-μαριονέτα.
Αντίθετα, τα ρωσικά στρατεύματα παγιδεύτηκαν στα περίχωρα του Κιέβου και άλλων μεγάλων πόλεων εν μέσω σκληρής ουκρανικής άμυνας. Συνοδείες ρωσικών τεθωρακισμένων έμοιαζαν ακινητοποιημένες σε μεγάλα τμήματα του αυτοκινητόδρομου. Τα στρατεύματα ξέμειναν από προμήθειες και βενζίνη, και έγιναν εύκολοι στόχοι από τη γη και τον αέρα.
Λίγο περισσότερο από ένα μήνα μετά την εισβολή, η Ρωσία αναγνώρισε ουσιαστικά την αποτυχία του «κεραυνοβόλου» πολέμου της και απέσυρε τα στρατεύματά της από περιοχές κοντά στο Κίεβο, μετατοπίζοντας την εστίασή της στην ανατολική βιομηχανική περιοχή του Ντονμπάς, όπου οι αυτονομιστές που υποστηρίζονται από τη Μόσχα πολεμούν τις ουκρανικές δυνάμεις από το 2014.
Σίγουρα, η Ρωσία έχει καταλάβει σημαντικά κομμάτια εδάφους γύρω από τη χερσόνησο της Κριμαίας, την οποία προσάρτησε η Μόσχα πριν από οκτώ χρόνια. Κατάφερε επίσης να αποκόψει εντελώς την Ουκρανία από την Αζοφική Θάλασσα, εξασφαλίζοντας τελικά τον πλήρη έλεγχο του βασικού λιμανιού της Μαριούπολης, μετά από μια μακρόσυρτη πολιορκία, η οποία στέρησε ορισμένα από τα στρατεύματά της σε άλλα πεδία μάχης.
Αλλά η επίθεση στα ανατολικά φαίνεται να έχει βαλτώσει επίσης, καθώς τα δυτικά όπλα ρέουν στην Ουκρανία, ενισχύοντας σημαντικά τον στρατό των αμυνομένων.
Κάθε μέρα, το ρωσικό πυροβολικό και τα πολεμικά αεροσκάφη σφυροκοπούν ανηλεώς τις ουκρανικές θέσεις στο Ντονμπάς, προσπαθώντας να σπάσουν τις άμυνες που είχαν δημιουργηθεί κατά τη διάρκεια της αυτονομιστικής σύγκρουσης.
Ωστόσο, έχουν σημειώσει μόνο σποραδικά κέρδη, αντανακλώντας ξεκάθαρα τόσο τον ανεπαρκή αριθμό των στρατευμάτων της Ρωσίας όσο και την ισχύ της ουκρανικής αντίστασης. Σε ένα πρόσφατο επεισόδιο, οι Ρώσοι έχασαν εκατοντάδες άνδρες και δεκάδες οχήματα μάχης στην περιοχή του Λουχάνσκ την ώρα που προσπαθούσαν να διασχίσουν ένα ποτάμι για να χτίσουν ένα προγεφύρωμα.
«Οι Ρώσοι εξακολουθούν να είναι πολύ πίσω από εκεί που πιστεύουμε ότι ήθελαν να είναι όταν ξεκίνησαν αυτήν την ανανεωμένη προσπάθεια στο ανατολικό τμήμα της χώρας», δήλωσε την Παρασκευή ο εκπρόσωπος Τύπου του αμερικανικού Πενταγώνου, Τζον Κίρμπι, περιγράφοντας τις μάχες στο Ντονμπάς ως πολύ δυναμικές, με μικρές πόλεις και χωριά να αλλάζουν χέρια κάθε μέρα.
Αλλού στην Ουκρανία, οι ρωσικές δυνάμεις έχουν μεθοδικά στοχεύσει δυτικές αποστολές όπλων, αποθήκες πυρομαχικών και καυσίμων και ζωτικής σημασίας υποδομές με πυραύλους κρουζ και αεροπορικές επιδρομές, με την ελπίδα να αποδυναμώσουν τη στρατιωτική ικανότητα του Κιέβου.
Το Κρεμλίνο φαίνεται ότι εξακολουθεί να έχει έναν πιο φιλόδοξο στόχο - να αποκόψει την Ουκρανία από την ακτή της Μαύρης Θάλασσας μέχρι τα ρουμανικά σύνορα. Μια τέτοια κίνηση θα επέτρεπε, επίσης, στη Μόσχα να οικοδομήσει έναν χερσαίο διάδρομο προς την αυτονομιστική περιοχή της Μολδαβίας, την Υπερδνειστερία, όπου κι εκεί βρίσκονται ρωσικά στρατεύματα.
Αλλά η Μόσχα φαίνεται να γνωρίζει ότι αυτός ο στόχος δεν είναι επί του παρόντος εφικτός με τις περιορισμένες δυνάμεις που διαθέτει.
«Νομίζω ότι συνειδητοποιούν όλο και περισσότερο ότι δεν μπορούν να τα κάνουν όλα, σίγουρα όχι με τη μία», εκτιμά ο πρώην στρατιωτικός διοικητής Τζάστιν Κραμπ, νυν επικεφαλής μιας στρατηγικής συμβουλευτικής εταιρείας.
Οι απώλειες της Μόσχας την ανάγκασαν να βασίζεται ολοένα και περισσότερο στις βιαστικά συγκροτημένες μονάδες στο Ντονμπάς, οι οποίες θα μπορούσαν να αποφέρουν μόνο μικρά κέρδη.
Πρόκειται για μια συνεχή μείωση της ταχύτητας προς μικρότερους στόχους, που η Ρωσία μπορεί πραγματικά να επιτύχει», λέει ο Κραμπ. «Και νομίζω ότι στη μεγαλύτερη κλίμακα, στην πραγματικότητα έχουν περιορίσει τη στρατηγική σε βαθμό ανάλογο με τις δυνατότητές τους στο έδαφος», προσθέτει.
Πολλοί στην Ουκρανία και τη Δύση πίστευαν ότι ο Πούτιν θα διέθετε πόρους στο Ντονμπάς για να σημειώσει έναν αποφασιστικό θρίαμβο μέχρι την Ημέρα της Νίκης στις 9 Μαΐου, όταν η Μόσχα γιόρτασε την νίκη της επί της Ναζιστικής Γερμανίας στον Β′ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ρωσία έχει ψευδώς αποκαλέσει τον πόλεμο ως εκστρατεία για την «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας - μια χώρα με έναν δημοκρατικά εκλεγμένο Εβραίο πρόεδρο, ο οποίος που επιδιώκει στενότερους δεσμούς με τη Δύση.
Αντί για μια μαζική εκστρατεία στα ανατολικά, ωστόσο, το Κρεμλίνο επέλεξε μια σειρά τακτικών μίνι-επιθέσεων εκεί, με στόχο να κερδίσει σταθερά έδαφος και σταδιακά να περικυκλώσει τις ουκρανικές δυνάμεις.
Πολλοί στη Δύση περίμεναν ότι ο Πούτιν θα κηρύξει ευρεία κινητοποίηση για να αναπληρώσει τις απώλειες στα ρωσικά στρατεύματα. Αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ, και η Ρωσία συνέχισε να βασίζεται σε μια περιορισμένη δύναμη που είναι σαφώς ανεπαρκής έναντι της ουκρανικής άμυνας.
Μια μαζική επιστράτευση πιθανότατα θα πυροδοτούσε ευρεία δυσαρέσκεια στη Ρωσία, θα γιγάντωνε το αντιπολεμικό αίσθημα και θα εγκυμονούσε τεράστιους πολιτικούς κινδύνους. Οι αρχές επέλεξαν πιο περιορισμένες επιλογές, με τους βουλευτές να συντάσσουν νομοσχέδιο για την άρση του τρέχοντος ορίου ηλικίας των 40 ετών για όσους επιθυμούν να εγγραφούν στο στρατό.
Η έλλειψη πόρων έγινε ακόμη πιο έντονη την περασμένη εβδομάδα από μια απότομη ρωσική απόσυρση από περιοχές κοντά στο Χάρκοβο, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας που είχε βομβαρδιστεί από την έναρξη του πολέμου. Μερικές από αυτές τις δυνάμεις προφανώς αναπτύχθηκαν στο Ντονμπάς, αλλά αυτό δεν ήταν αρκετό για να ανατρέψει τη ζυγαριά στο πεδίο της μάχης.
Οι μάχες στο Ντονμπάς έχουν μετατραπεί ολοένα και περισσότερο σε μονομαχίες πυροβολικού και μπορεί να συνεχιστούν για αρκετό καιρό χωρίς μεγάλη αλλαγή στις γραμμές.
Η Ουκρανία, εν τω μεταξύ, συνεχίζει να δέχεται με σταθερή ροή δυτικά όπλα, συμπεριλαμβανομένων αμερικανικών οβίδων και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, τανκ από την Πολωνία και άλλων βαρέων όπλων που στέλνονται αμέσως στη μάχη.
«Το σχέδιο της Ουκρανίας είναι απλό και προφανές - να εξαντλήσει τις ρωσικές δυνάμεις τους προσεχείς μήνες όσο το δυνατόν περισσότερο, να κερδίσει χρόνο για να λάβει δυτικά όπλα και να εκπαιδευτεί στο πώς να τα χρησιμοποιήσει και στη συνέχεια να ξεκινήσει μια αντεπίθεση στα νοτιοανατολικά», λέει ο στρατιωτικός εμπειρογνώμονας Μικόλα Σουνχουρόφσκι.
Η Ουκρανία ελπίζει να λάβει ακόμη πιο ισχυρά δυτικά όπλα, όπως πολλαπλούς εκτοξευτές πυραύλων, πυραύλους κατά πλοίων και πιο αποτελεσματικά όπλα αεράμυνας.
Το ανατολικό αδιέξοδο έχει εξοργίσει τους σκληροπυρηνικούς στη Ρωσία, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι η Μόσχα δεν μπορεί να κερδίσει εάν δεν πραγματοποιήσει μαζική κινητοποίηση δυνάμεων και δεν συγκεντρώσει όλους τους διαθέσιμους πόρους της για μια αποφασιστική επίθεση.
Ο Ιγκόρ Στρέλκοφ, πρώην αξιωματικός ασφαλείας που ηγήθηκε των αυτονομιστών στο Ντονμπάς το 2014, κατήγγειλε το Κρεμλίνο για αναποφασιστικότητα , λέγοντας ότι θα αυτή θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για την ήττα. «Για τη Ρωσία, το στρατηγικό αδιέξοδο βαθαίνει», είπε.
Οι ουκρανικές αρχές, εν τω μεταξύ, ενισχύονται όλο και περισσότερο από τον αργό ρυθμό της ρωσικής επίθεσης και την αυξανόμενη δυτική υποστήριξη.
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, επιβεβαίωσε εκ νέου την περασμένη εβδομάδα ότι η απώθηση των Ρώσων στις θέσεις που κατείχαν πριν από την εισβολή θα αντιπροσώπευε μια νίκη, αλλά ορισμένοι από τους βοηθούς του διακήρυξαν ακόμη πιο φιλόδοξους στόχους.
Ο Μικάιλο Ποντόλιακ είπε ότι η Ουκρανία δεν ενδιαφέρεται για κατάπαυση του πυρός «μέχρι η Ρωσία να είναι έτοιμη να παραδώσει πλήρως τα κατεχόμενα εδάφη» - μια τολμηρή δήλωση που φαίνεται να αντανακλά τις ελπίδες για ανάκτηση του Ντονμπάς και της Κριμαίας.
Η Ρωσία, από την άλλη, προφανώς στοχεύει στην «αφαίμαξη» της Ουκρανίας, χτυπώντας μεθοδικά τις προμήθειες καυσίμων και τις υποδομές, ενώ σημειώνει στρατιωτικά κέρδη στα ανατολικά. Το Κρεμλίνο μπορεί επίσης να ελπίζει ότι το δυτικό ενδιαφέρον για τη σύγκρουση θα εξασθενίσει τελικά εν μέσω των οικονομικών προκλήσεων και άλλων προβλημάτων.
«Η τελευταία τους ελπίδα είναι ότι θα χάσουμε εντελώς το ενδιαφέρον μας για τη σύγκρουση στην Ουκρανία μέχρι το καλοκαίρι», επισημαίνει ο Κραμπ. «Υπολογίζουν ότι το δυτικό κοινό θα χάσει το ενδιαφέρον του, με τον ίδιο τρόπο όπως έγινε στο Αφγανιστάν πέρυσι. Η Ρωσία πιστεύει ότι ο χρόνος λειτουργεί υπέρ της».