Φανταστείτε να ήσασταν ένας από εκείνους που μπορούν να απομνημονεύσουν οτιδήποτε θελήσουν χωρίς δυσκολία ή να μπορούσατε να καλλιεργήσετε εκείνη τη δεξιότητα που θα αναβαθμίσει το βιογραφικό σας σε μόνο δύο μήνες…
Κι αν σας έλεγα ότι γίνεται;
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε κάτι που είναι ίσως ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος στη φαρέτρα του για να μπορεί να είναι και να παραμένει ανταγωνιστικός: τη Meta-Μάθηση ή αλλιώς “μαθαίνω πώς να μαθαίνω”, καθώς και τι μπορείτε να κάνετε για να την καλλιεργήσετε.
Τι είναι;
Meta-Μάθηση με λίγα λόγια σημαίνει μαθαίνω πώς να μαθαίνω και να καλλιεργώ οποιαδήποτε γνώση ή δεξιότητα στον λιγότερο δυνατό χρόνο με τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση.
Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε το εξής:
Τα πάντα είναι δεξιότητες.
Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει περιορισμός στο τι μπορούμε να μάθουμε και πώς μπορούμε να αναπτυχθούμε σαν μαθητές, άνθρωποι, επαγγελματίες. Κανένας περιορισμός εκτός από έναν… Το ίδιο μας το Mindset, δηλαδή η νοοτροπία και η στάση μας απέναντι στα πράγματα.
Γιατί είναι το Mindset σημαντικό;
Ξεκινάμε πάντα από αυτό για οποιοδήποτε θέμα πάμε να δουλέψουμε. Ο λόγος είναι πως, αν δεν πιστέψουμε πρώτα πως μπορούμε, τίποτα δε θα γίνει όπως θα μπορούσε να είχε γίνει αν το πιστεύαμε. Θα συνεχίσουμε να βάζουμε εμπόδια στον εαυτό μας και, ακόμα κι αν φτάσουμε μια μέρα τον στόχο μας, θα μας έχει κοστίσει παραπάνω χρόνο, άγχος και θα έχουμε καταβάλλει περιττή προσπάθεια.
Έχω, λοιπόν, ένα ερώτημα για εσάς:
Ποια είναι εκείνα που πιστεύετε πως δε μπορείτε να κάνετε;
Η ψυχολόγος και ερευνήτρια του Stanford University της Αμερικής Carol Dweck έχει ασχοληθεί ενδελεχώς με το λεγόμενο Growth Mindset (αναπτυξιακός τρόπος σκέψης) και το Fixed Mindset (περιοριστικός τρόπος σκέψης) και εξήγησε στο βιβλίο της Mindset πώς λειτουργεί. Θα σας προτείνω εκείνο που συνιστά η ίδια η ψυχολόγος: Πάρτε όλα εκείνα που δεν πιστεύετε πως μπορείτε και αλλάξτε τον τρόπο που σκέφτεστε και εκφράζεστε για αυτά.
Αντί, για παράδειγμα, να λέτε “δε θυμάμαι εκείνα που μαθαίνω”, κάντε μια μικρή απλή προσθήκη και αρχίστε να λέτε “δε θυμάμαι εκείνα που μαθαίνω ακόμα”. Αυτή η μικρή λεξούλα έχει τεράστια δύναμη, γιατί δίνει το μήνυμα στο εγκέφαλό σας πως η μνήμη σας δεν είναι πεπερασμένη και πως έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης. Αυτό του δίνει την εντολή να αρχίσει να προσπαθεί περισσότερο και να αναζητά τρόπους να απομνημονεύει καλύτερα.
Ας δούμε εν συντομία μερικές βασικές αρχές της Meta-Μάθησης, πέρα από το ίδιο το Mindset.
Ευελιξία και προσαρμοστικότητα
Το να είμαι ευέλικτος και να προσαρμόζομαι σημαίνει μεταξύ άλλων το να παίρνω εκείνα που δε μου αρέσουν και δε με εξυπηρετούν και να τα αλλάζω. Δε σημαίνει απλά το να προσαρμόζομαι σε μια πραγματικότητα που δε μου αρέσει.
Επιλέγοντας να αναβαθμίσω κάποιες δεξιότητες όπως εκείνη του πώς μαθαίνω, μπορώ να δω γρήγορα αποτελέσματα και αλλαγές.
Είναι άλλο πράγμα η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα και άλλο η παραίτηση και αποδοχή της εκάστοτε κατάστασης ως έχει.
Απλοποίηση
Είναι σημαντικό το να απλοποιήσουμε την οποιαδήποτε διαδικασία για να φτάσουμε στα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Αυτό μπορεί να γίνει εύκολα μέσα από τον κανόνα του 80/20 ή αλλιώς το λεγόμενο Pareto Principle. Ο κανόνας αυτός προβλέπει πως το 20% όσων κάνουμε φέρνει το 80% των αποτελεσμάτων.
Αυτό έχει εφαρμογή τόσο στη μάθηση όσο και σε οποιονδήποτε άλλον τομέα. Τα ποσοστά ίσως διαφέρουν ανά περίπτωση (15/85 ή 10/ 90), αλλά ο κανόνας συνεχίζει να ισχύει. Εκείνο, λοιπόν, που έχουμε να κάνουμε σε αυτήν την περίπτωση είναι το να βρούμε αυτό το 20% που θα φέρει το 80% των αποτελεσμάτων και να εστιάσουμε σε αυτό και μόνον αυτό, τουλάχιστον στην αρχή.
Μέσα από αυτήν τη διαδικασία θα διαπιστώσουμε πως πολλά από εκείνα που ανήκουν στο υπόλοιπο 80% όσων κάνουμε ίσως και να μην ήταν απαραίτητα τελικά και να μας έτρωγαν απλά χρόνο. Αντιθέτως, θα δούμε πως στο 20% ανήκουν εκείνα που είναι ζωτικής σημασίας.
Η σημαντικότερη ερώτηση που θα πρέπει να μας απασχολήσει σε αυτό το σημείο είναι η εξής:
Τι είναι πραγματικά σημαντικό σε αυτήν την περίπτωση;
Εστίαση στα Θεμελιώδη
Όταν ξεκινήσατε να μαθαίνετε οδήγηση ή να γράφετε είμαι βέβαιη πως δεν επιχειρήσατε εξ αρχής να τα μάθετε όλα. Και στις δυο περιπτώσεις στην αρχή σας φαίνονταν όλα πολύ περίπλοκα, αλλά με τον καιρό το μυαλό δημιούργησε τις απαραίτητες συνάψεις και η εκάστοτε δεξιότητα γινόταν όλο και πιο εύκολη, έτσι ώστε να μπορείτε να κάνετε με τον καιρό όλο και πιο σύνθετα πράγματα.
Η ίδια αρχή απαντάται σε οτιδήποτε ξεκινάμε να μαθαίνουμε, ακόμα και όταν μιλάμε για δεξιότητες όπως η ίδια η απομνημόνευση ή η συγκέντρωση.
Εστίαση στο Σύστημα που χρησιμοποιούμε και όχι σε συγκεκριμένους στόχους
Αυτή είναι μια από τις κεντρικές ιδέες στο βιβλίο του Scott Adams How To Fail At Almost Everything And Still Win Big. Μάλιστα ο Adams θεωρεί πως οι στόχοι είναι για τους “αποτυχημένους” και πως οι νικητές εστιάζουν στα συστήματα.
Κάποιος που έχει έναν πολύ συγκεκριμένο στόχο θα νιώθει διαρκώς πως χάνει ή μένει πίσω μέχρι που θα πετύχει τον στόχο του. Η νίκη του θα διαρκέσει πολύ λίγο και θα πρέπει να βάλει κάποιον καινούργιο στόχο για να ξανανιώσει νικητής. Φαύλος κύκλος.
Αντιθέτως, κάποιος που εστιάζει στα συστήματα που χρησιμοποιεί σε καθημερινό επίπεδο είναι καθημερινά νικητής. Ως σύστημα ορίζεται κάτι που κάνουμε με συνέπεια και μας εξελίσσει διαρκώς σε κάποιο τομέα, ενώ παράλληλα μας κάνει να αισθανόμαστε την επιτυχία σε καθημερινή βάση. Μερικά παραδείγματα εδώ είναι τα εξής:
- ″Θέλω να χάσω δέκα κιλά” (στόχος) αντί για ”Θέλω να ασκούμαι καθημερινά για είκοσι λεπτά” (σύστημα)
- ″Θέλω να μάθω να παίζω είκοσι κομμάτια στην κιθάρα” (στόχος) αντί για ”Θέλω να εξασκούμαι στο παίξιμο κιθάρας καθε μέρα για μισή ώρα” (σύστημα)
- ″Θέλω να μάθω να διαβάζω με ταχύτητα χιλίων πεντακοσίων λέξεων το λεπτό” (στόχος) αντί για ”Θέλω να κάνω εξάσκηση στο Speed Reading κάθε μέρα για είκοσι λεπτά” (σύστημα)
Στην περίπτωση των στόχων έχουμε κάτι που, ειδικά στην αρχή, μας φαίνεται ακόμα και άπιαστο και μας αποθαρρύνει, ενώ στη δεύτερη περίπτωση έχουμε διαρκώς την αίσθηση πως κάνουμε πρόοδο και χτίζουμε παράλληλα τη δεξιότητα με σταθερό ρυθμό, που από ένα σημείο και μετά θα αυξάνεται γεωμετρικά.
Καλλιέργεια περισσότερων της μίας δεξιοτήτων και το Σημείο Τομής τους
Ας πούμε πως καλλιεργείτε πέντε διαφορετικές δεξιότητες και ας πάρουμε για παράδειγμα τη ζωγραφική, το μάρκετινγκ, τη, συγγραφή, την επικοινωνία και την διδασκαλία. Ίσως να μην αφιερώσετε σε κανένα από αυτά τις 10 000 ώρες που θεωρητικά απαιτούνται για να διαπρέψετε. Ίσως απλά αφιερώσεις σε άλλες δεξιότητες 1000 ώρες και σε άλλες 150.
Εκείνο που θα σας διαχωρήσει από τους υπόλοιπους είναι ο συνδυασμός αυτών και το γεγονός πως, μέσα από τις γνώσεις που θα έχετε αποκομίσει, θα μπορείτε να κάνετε συνδέσεις και να ανακαλύπτετε πράγματα που άλλοι πιο εξειδικευμένοι σε ένα ή δύο μόνο πράγματα δε θα μπορούσαν να δουν. Το ίδιο το γεγονός πως έχετε ερεθίσματα από τόσα διαφορετικά μεταξύ τους αντικείμενα σας καθιστά πολύ πιο δημιουργικό και σας φέρνει στην προνομιούχο θέση να μπορείτε να κάνετε πράγματα που άλλοι δίχως τις δικές σας συνολικές γνώσεις δε θα μπορούσαν να κάνουν.
Έτσι θα μπορείτε να ξεχωρήσετε στο σημείο τομής όλων αυτών των γνώσεων που δε θα συνδυάζει κανένας άλλος εκτός από εσάς.
Με λίγα λόγια, το να καλλιεργήσετε πολλές διαφορετικές δεξιότητες αντί να εστιάσετε μόνο σε μία είναι πολύ πιο χρήσιμο σε μια εποχή όπου τα πράγματα εξελίσσονται ταχύτατα. Το να βρίσκεστε στο σημείο τομής αυτών των δεξιοτήτων και να διευρύνετε διαρκώς τους ορίζοντές σας είναι εκείνο που πλέον σας καθιστά ανταγωνιστικό.
Σε μια εποχή όπου τα πραγματα κινούνται με απίστευτη ταχύτητα φαίνεται πολυτέλεια το να αφιερώνει κανείς χρόνια ολόκληρα μόνο σε ένα πράγμα της στιγμή που μέσω της Meta-Μάθησης μπορεί να καλλιεργήσει οποιαδήποτε δεξιότητα σε μόλις έναν μήνα και να πάει παρακάτω.
Τα Λάθη ως σύστημα μάθησης
Το μήνυμα εδώ είναι απλό: Ποτέ μην απορρίπτετε μια καλή αποτυχία πριν μάθετε όσο περισσότερα μπορείτε από αυτήν.
Έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε τα λάθη και την αποτυχία ως κάτι πολύ αρνητικό και τα αποφεύγουμε με κάθε κόστος, αλλά μέσα από αυτά είναι που εξελισσόμαστε, βρίσκουμε δημιουργικές λύσεις και προχωράμε για να οδηγηθούμε στο σωστό.
Στην πραγματικότητα αρκεί να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τα λάθη και την αποτυχία για να αρχίσουμε να μαθαίνουμε πραγματικά από αυτά, αντί να τα σπρώχνουμε κάτω από το χαλί με αποτέλεσμα να τα επαναλαμβάνουμε. Ο Thomas Edison το είχε πει πολύ σοφά:
Δεν απέτυχα. Βρήκα 10 000 τρόπους που δε λειτουργούσαν.
Επέλεξε να μάθει από κάθε ένα λάθος, για να φτάσουμε εμείς σήμερα στο σημείο να έχουμε φως παντού. Αν δεν επέμενε, όμως, ίσως αυτό καθυστερούσε την ανακάλυψη του λαμπτήρα και πιθανώς πολλών ακόμα εφευρέσεων που πήγαν την ανθρωπότητα ένα βήμα μπροστά. Ένας απλός επαναπροσδιορισμός του τι σημαίνει λάθος μας κάνει αμέσως να αισθανθούμε καλύτερα, γιατί καταλαβαίνουμε πως μέσα από αυτό βρισκόμαστε άλλο ένα βήμα πιο κοντά σε εκείνο που θέλουμε να φτάσουμε.
Τα λάθη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Meta-Μάθησης, γιατί τα χρησιμοποιούμε σε κάθε φάση για να βελτιωθούμε. Δε μπορoύμε λόγου χάρη να μάθουμε μια ξένη γλώσσα δίχως να κάνουμε πολλά λάθη στην αρχή. Με τον καιρό, όμως, θα έχουμε καταλάβει τα μοτίβα, καθώς θα επικεντρωνόμαστε στο σωστό έναντι του λάθους, και θα βελτιωνόμαστε διαρκώς. Μπορούμε έτσι να καλλιεργήσουμε ακόμα και καλύτερη συγκέντρωση μέσα σε λίγες μόνο μέρες.
Δεν υπάρχει τίποτα που να μη μπορείτε να καταφέρετε αν το βάλετε στόχο και δουλέψετε γι’αυτό με τον κατάλληλο τρόπο. Μια δοκιμή θα σας πείσει.