Μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του καγκελάριου της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς και στον απόηχο της προσεχούς συμφωνίας μεταξύ της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ και του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα σχετικά με τους μετανάστες τίθεται ξανά στο προσκήνιο το θέμα της ασφάλειας της χώρας.
Τελευταία η έννοια της ασφάλειας αλλάζει · αφενός διευρύνεται ενσωματώνοντας νέες μορφές απειλών, όπως είναι για παράδειγμα οι μεταναστευτικές ροές, και αφετέρου εμβαθύνεται ενσωματώνοντας ιδιώτες και μη κρατικούς δρώντες, όπως επί παραδείγματι οι ΜΚΟ.
Η Ελλάδα και η Ευρώπη ξαφνικά ήρθαν αντιμέτωπες με κύματα προσφυγικών ροών, εν μέσω κρίσης, με ελλιπείς – αν όχι ανύπαρκτες- υποδομές και προσωπικό, όπου ήταν σχεδόν αδύνατο να ελεγχθούν όλα τα άτομα τα οποία είχαν εισέλθει στη χώρα. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Υπηρεσίας Ασύλου του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής οι αιτήσεις ασύλου που πραγματοποιήθηκαν στο διάστημα 7/6/2013 έως 30/6/2018 ανέρχονται στις 167.322 . Στην Ελλάδα υπάρχουν πλέον περίπου 600.000 νόμιμοι μετανάστες και περίπου άλλοι τόσοι παράνομοι, οι οποίοι είναι άγνωστο αν παρακολουθούνται οι δραστηριότητές τους.
Η Ευρώπη στην προσπάθεια ενίσχυσης των συστημάτων ελέγχου των συνόρων της δημιούργησε μια διπλωματική γέφυρα με χώρα εκτός ΕΕ, την Τουρκία, προκειμένου να αντιμετωπίσουν από κοινού το ζήτημα των προσφύγων. Εν συντομία το χρονικό του κοινού σχεδίου δράσης έχει ως εξής. Η Τουρκία και η ΕΕ επιβεβαιώνουν τη δέσμευση για την εφαρμογή κοινού σχεδίου δράσης αντιμετώπισης των μεταναστευτικών ροών με ημερομηνία ενεργοποίησης την 29η Νοεμβρίου 2015. Στο επόμενο διάστημα γίνεται εκταμίευση 3 δις ευρώ προκειμένου να διευκολυνθούν τα σχέδια για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Προκειμένου να ενισχυθούν τα μέτρα κατά των διακινητών στις 8 Φεβρουαρίου 2016, Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρκία, ζητούν τη βοήθεια του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, το οποίο θα έχει ως στόχο την ανάσχεση των δικτύων λαθρεμπορίας ανθρώπων και την παρακολούθηση των μεταναστευτικών ροών. Κατά την ομιλία της στο οικονομικό Φόρουμ των Δελφών η αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Rose Gottemoeller, επισήμανε πως οι περιπολίες του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, σε συνεργασία με τη FRONTEX, την Ελλάδα και την Τουρκία συνέβαλαν στον περιορισμό των προσφυγικών ροών.
Δυστυχώς όμως πριν ένα μήνα η Τουρκία χρησιμοποίησε τη συμφωνία αυτή και κυρίως την διακοπή της ως μέσο πίεσης πρωτίστως προς την Ελλάδα - και μετέπειτα στην Ευρωπαϊκή Ένωση- για την μη έκδοση των οχτώ Τούρκων στρατιωτικών. Οι χώρες που αρνούνται να υποδεχθούν τους πρόσφυγες ολοένα και αυξάνονται και τα κέντρα υποδοχής στην Ελλάδα δηλώνουν πως αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τους ήδη υπάρχοντες. Δεν είναι λίγες οι φορές όπου έχει γίνει λόγος περί εκμετάλλευσης της κατάστασης στα κέντρα υποδοχής προσφύγων και θεωρώντας αυτά ως πρόσφορο έδαφος δράσης παράνομων δραστηριοτήτων, όπως επί παραδείγματι δουλέμποροι αναμειγμένοι με πρόσφυγες ή ακόμα και αναφορές σχετικές με περιστατικά παράνομης διακίνησης ανθρώπων (trafficking).
Στην Ελλάδα παρατηρείται μια παρερμηνεία της ασφάλειας όσον αφορά τη μετανάστευση, καθώς – ηθελημένα;- εξισώνονταν τα ανθρώπινα δικαιώματα με την ασφάλεια της χώρας. Η παρουσία μεταναστών σε μία χώρα και δη σε μεγάλο αριθμό, με διαφορετική κουλτούρα και θρήσκευμα δύναται να προκαλέσει εθνολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συγκρούσεις με τον γηγενή πληθυσμό, να επηρεάσει την οικονομία της και κυρίως την κοινωνική και εθνική της συνοχή, σε βαθμό που να εκλαμβάνεται ως μία καθαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια.
Μετά την 11η Σεπτεμβρίου αλλά και των πρόσφατων τρομοκρατικών χτυπημάτων σε ευρωπαϊκές χώρες ο φόβος επόμενης επίθεσης έχει αναδείξει το μεταναστευτικό ως μια από τις σημαντικότερες απειλές των δυτικών κοινωνιών. Μάλιστα μετά από απειλές του ISIS περί αύξησης των τρομοκρατικών χτυπημάτων αυξάνεται η ανασφάλεια σχετικά με τους πρόσφυγες, καθώς θεωρείται πως θα τους χρησιμοποιήσουν ως δούρειο ίππο ούτως ώστε να φτάσουν στην Ευρώπη χωρίς τους απαιτούμενους ελέγχους.
Συνεπώς, η επιστροφή αριθμού προσφύγων στη χώρα μας όχι μόνο τους εγκλωβίζει στην Ελλάδα αλλά αυξάνεται και η απειλή προς την ασφάλεια της χώρας. Δεν είναι λίγες οι αναφορές πως ανάμεσα στους οικονομικούς πρόσφυγες έχουν παρεισφρήσει παραβατικά στοιχεία έχοντας ως αποτέλεσμα να σημειώνονται εντάσεις, καταστροφές και παράνομες δραστηριότητες και να τίθεται εν αμφιβόλω η ασφάλεια τόσο των υπολοίπων προσφύγων αλλά και των κατοίκων των νησιών.
Δεδομένης της ρευστής γεωπολιτικής κατάστασης στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική αλλά και την έξαρση της τρομοκρατίας φαίνεται πως η διατήρηση της εθνικής και μετέπειτα της ευρωπαϊκής ασφάλειας είναι αναγκαία. Είναι υψίστης σημασίας η θέσπιση και λήψη μέτρων τα οποία αφενός θα λειτουργούν αποτρεπτικά και αμυντικά για την αναχαίτιση απειλών όπως η λαθρεμπορία, το εμπόριο όπλων και η τρομοκρατία αλλά ταυτόχρονα δεν θα υποσκάπτει τις βασικές ευρωπαϊκές αρχές της δικαιοσύνης και ανθρωπισμού.