Σύμφωνα με δημοσιεύματα, η βρετανική εταιρεία BAE Systems, συμπαραγωγός του αεροσκάφους Eurofighter, απέστειλε την προσφορά της για την πώληση 40 μαχητικών αεροσκαφών του συγκεκριμένου τύπου στην Τουρκική Δημοκρατία. Στον απόηχο της επικείμενης συμφωνίας εγγράφεται η ελληνική δυσφορία, η οποία έγκειται στην ταυτόχρονη πώληση των τεχνολογικά προηγμένων πυραύλων εναέριας μάχης Meteor. Το διπλωματικό και αμυντικό ρεπορτάζ μας πληροφορεί ότι η ελληνική πλευρά ‒μέσω κυρίως του Υπουργείου Άμυνας‒ επιδίωξε να αποτρέψει την απόκτηση των συγκεκριμένων πυραύλων από την Τουρκία.
Η ελληνική δυσαρέσκεια εκφράστηκε κυρίως προς τη γαλλική πλευρά, η οποία συνηγορεί στην πώληση των πυραύλων και δεν άσκησε veto στο πλαίσιο της κοινοπραξίας που κατασκευάζει τον Meteor· πέραν της μειοψηφικής γαλλικής συμμετοχής στο κοινοπρακτικό σχήμα συμπράττουν εταιρείες από το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Σουηδία.
Εφ’ όσον όλες οι άλλες συμπαραγωγές χώρες, πλην του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι εταίροι μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ανακύπτουν ‒τόσο για την περίοδο πριν τη λήψη της συγκεκριμένης απόφασης, όσο και μετά‒ τα εξής ερωτήματα:
- Πόσο συνάδει με την περιλάλητη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη η πώληση προηγμένων όπλων σε χώρα που κατέχει το 38% του εδάφους ενός κράτους-μέλους της ΕΕ και απειλεί με πόλεμο ένα άλλο μέλος της, στην περίπτωση που αυτό ασκήσει τα δικαιώματα που του παρέχει το δίκαιο της θάλασσας και το οποίο συνιστά μέρος του ευρωπαϊκού κεκτημένου;
- Όταν επανεκκινήσαμε τον ελληνοτουρκικό διάλογο, μάλλον βιαστικά και πρόχειρα και υπογράψαμε μετά βαΐων και κλάδων την Διακήρυξη των Αθηνών ‒αποσυνδέοντας εν πολλοίς τον τουρκικό αναθεωρητισμό από τις ελληνοτουρκικές και ευρωτουρκικές σχέσεις‒ προσμετρήσαμε άραγε πιθανές δυσμενείς εξελίξεις όπως η παρούσα;
- Θέσαμε το ζήτημα της στρατιωτικής ενίσχυσης της Τουρκίας από τα κράτη-μέλη της ΕΕ εγκαίρως και αποφασιστικά σε επίπεδο Ευρωπαϊκού Συμβουλίου;
- Μόνον η Γαλλία οφείλει να εξηγήσει τη στάση της ή και τα άλλα κράτη-μέλη της ΕΕ;
- Μήπως θα πρέπει να ζητήσουμε ανταλλάγματα, ειδικά τώρα που διαφαίνεται πως ανοίγει η ευρωπαϊκή στρόφιγγα χρηματοδότησης στον τομέα της άμυνας;
Όσον αφορά τη συγκεκριμένη απόφαση της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας να προχωρήσει στην προμήθεια των αεροσκαφών Eurofighter, αυτή εδράζεται στην αποπομπή της από το πρόγραμμα συμπαραγωγής του αμερικανικού αεροσκάφους F35, η οποία ελήφθη την περίοδο της πρώτης θητείας Τραμπ, δεν ανεκλήθη κατά την τετραετή διακυβέρνηση του Μπάιντεν και κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνει εν ισχύι και στη δεύτερη προεδρία Τραμπ. Ας θυμηθούμε ότι η τουρκική πρόθεση αγοράς νέων F16 και o εκσυγχρονισμός ορισμένων από τα υπάρχοντα της τουρκικής αεροπορίας κατέστη εφικτή μέσω πολύ απαιτητικών διαπραγματεύσεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Τουρκίας με επίδικο την είσοδο της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ και οριστικοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2024.
Η τουρκική απόφαση να αποκτήσει νεότευκτα και να εκσυγχρονίσει συνολικά 120 F16 στο ίδιο επίπεδο με τα εκσυγχρονιζόμενα ελληνικά F16 αναβαθμίζει καταφανώς τις δυνατότητές της για αεροπορικές στρατιωτικές επιχειρήσεις. Ωστόσο δεν καλύπτει σε καμία περίπτωση το χάσμα της αεροπορικής ισχύος το οποίο σταδιακά διαμορφώνεται υπέρ της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας. Υπό αυτό το πρίσμα, η Τουρκία αποφάσισε να προμηθευτεί το ευρωπαϊκό μαχητικό αεροσκάφος σε αναγκαίους αριθμούς και με τον κατάλληλο εξοπλισμό, ώστε να αναιρέσει το επιχειρησιακό πλεονέκτημα που απέκτησε η ελληνική Πολεμική Αεροπορία με την αγορά των γαλλικών αεροσκαφών Rafale και των πυραύλων Meteor.
Το δε επιχειρησιακό πλεονέκτημα που θα προκύψει από την ένταξη στην ελληνική αεροπορία των αεροσκαφών F35, η Τουρκία ευελπιστεί να το καλύψει με την παραγωγή ενός εγχώριου μαχητικού αεροσκάφους 5ης γενιάς (KAAN). Η εν λόγω απόφαση της τουρκικής πλευράς είναι ορθολογική, στον βαθμό που προσπαθεί να αναιρέσει το αεροπορικό πλεονέκτημα της Ελλάδας με τον εκσυγχρονισμό των F16, την απόκτηση των γαλλικών Rafale και τη μελλοντική ένταξη των αμερικανικών F35. Στην περίπτωση της αγοράς και του εκσυγχρονισμού των τουρκικών F16, η Τουρκία κατόρθωσε να παρακάμψει τις ήπιες ελληνικές αντιρρήσεις οι οποίες εκφράστηκαν ανεπιτυχώς στα νομοθετικά σώματα και προς την εκτελεστική εξουσία των Ηνωμένων Πολιτειών μέσω της αμερικανοτουρκικής συμφωνίας για την ένταξη της Σουηδίας και της Φιλανδίας στο ΝΑΤΟ. Προφανώς και στην περίπτωση του συναφούς ζητήματος της προμήθειας του Eurofighter η Τουρκία αδρανοποίησε την όποια ελληνική διπλωματική αντίδραση, θέτοντας ως προϋπόθεση για την αγορά του και την προμήθεια των πυραύλων Meteor.
Κοντολογίς παρατηρείται το εξής και εν πολλοίς παράδοξο φαινόμενο, οι Ηνωμένες Πολιτείες να είναι πιο φειδωλές στην παροχή σύγχρονου στρατιωτικού εξοπλισμού προς την Τουρκία και πιο ευαισθητοποιημένες στη διατήρηση του ισοζυγίου στρατιωτικής ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας εν σχέσει με τους εταίρους μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Είναι γεγονός ότι η ελληνική πλευρά λίγα πράγματα μπορεί να κάνει για την ακύρωση της ειλημμένης απόφασης πώλησης των πυραύλων Meteor στην Τουρκία. Η προσμονή ότι η Γαλλία θα το πράξει την ύστατη στιγμή πάσχει λογικά. Αν η Γαλλία ασκήσει veto, τότε πολύ πιθανόν οι συνεταίροι της στην κοινοπραξία που κατασκευάζει τον Meteor να πράξουν παρομοίως σε μια μελλοντική γαλλική πώληση των πυραύλων, ίσως και στην περίπτωση μιας νέας προμήθειας Meteor από την ελληνική Πολεμική Αεροπορία. Η χειρότερη όμως εξέλιξη θα είναι η ελληνική πλευρά να υποβαθμίσει την πολύ σημαντική ελληνογαλλική αμυντική συμφωνία για συγκυριακούς και επικοινωνιακούς λόγους.
Ας προσπαθήσουμε να εκμεταλλευτούμε τη δυσμενή εξέλιξη, ζητώντας ανταλλάγματα και θέτοντας ξεκάθαρους και αδιαπραγμάτευτους όρους και εγγυήσεις στην εκκολαπτόμενη συμμετοχή της Τουρκίας στην υπό διαμόρφωση νέα πολιτική για την Ευρωπαϊκή Άμυνα και Ασφάλεια. Ας λειτουργήσουμε ‒επιτέλους‒ ως οι φρόνιμες κι όχι ως οι μωρές «Παρθένες», τώρα που ο «Νυμφίος» της κοινής ευρωπαϊκής άμυνας φαίνεται πως καταφθάνει._