Αποτελούσε «άπιαστο όνειρο» (και κάτι σαν ανέκδοτο) της πόλης για δεκαετίες. Το 2024 τέθηκε επιτέλους σε λειτουργία, ωστόσο εξακολουθεί να απασχολεί την επικαιρότητα λόγω «παιδικών ασθενειών»: Ο λόγος φυσικά για το Μετρό της Θεσσαλονίκης, που αλλάζει τα δεδομένα προς το καλύτερο (προφανώς) στις μεταφορές της πόλης, χωρίς όμως να λείπουν ορισμένα προβλήματα.
Η HuffPost Greece επισκέφθηκε την πόλη σε δύο φάσεις, μέσα στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου και μέσα στο πρώτο πενθήμερο του Ιανουαρίου, καταγράφοντας εντυπώσεις πολιτών που χρησιμοποίησαν το Μετρό, αλλά και συγκεντρώνοντας δεδομένα και αριθμούς σχετικά με τη λειτουργία του.
Λιγότερα αυτοκίνητα στο κέντρο της πόλης, περισσότερη κίνηση στην αγορά
Από μόνοι τους οι διαθέσιμοι αριθμοί δείχνουν πόσο συνέβαλε το Μετρό στη βελτίωση της κατάστασης όσον αφορά στις μεταφορές στην πόλη.
Βάσει στοιχείων που παρουσιάστηκαν σε σύσκεψη του Συντονιστικού Συμβουλίου Θεσσαλονίκης που συγκλήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου από τον υφυπουργό Εσωτερικών (Μακεδονίας-Θράκης) Κωνσταντίνο Γκιουλέκα, μέσα σε ένα μήνα (από τις 30 Νοεμβρίου ως τις 30 Δεκεμβρίου) πάνω από ένα εκατομμύριο Θεσσαλονικείς και επισκέπτες της πόλης είχαν επιβιβαστεί στο μετρό.
Για το ίδιο χρονικό διάστημα, εκπρόσωποι του εμπορικού κόσμου σημείωσαν ότι καταγράφηκε αύξηση 30% στους πολίτες που επισκέφθηκαν την αγορά της Θεσσαλονίκης, ενώ περίπου 15.000 λιγότερα Ι.Χ. είχαν κινηθεί στο κέντρο της πόλης.
Στην πλειονότητά τους οι επιβάτες του Μετρό είναι νέοι σε ηλικία, η κίνηση στους σταθμούς του Μετρό αυξάνεται σημαντικά από το μεσημέρι έως το τέλος των δρομολογίων, ενώ, όπως αναφέρθηκε, φαινόταν να έχει βελτιωθεί η κατάσταση όσον αφορά στην κίνηση των οχημάτων στην περιφερειακή οδό.
Σημαντικό ζήτημα που έχει προκύψει είναι η δημιουργία χώρων στάθμευσης γύρω από τις στάσεις του Μετρό, κάτι στο οποίο αναζητείται λύση μέσα από τη συνεργασία του αρμόδιου υπουργείου, των Δήμων και της διοίκησης της «Ελληνικό Μετρό». Παράλληλα ο κ. Γκιουλέκας κάλεσε τις δημοτικές αρχές να διαμορφώσουν χώρους πρόσκαιρης στάθμευσης στα διοικητικά όριά τους, οι οποίοι θα εξυπηρετούνται από λεωφορειακές γραμμές του ΟΑΣΘ για να μεταφέρουν τους πολίτες στους σταθμούς του Μετρό.
Σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΕΤΑ/ΙΜΕΤ και του Ζωντανού Εργαστηρίου Έξυπνης Κινητικότητας της Θεσσαλονίκης πάνω στις επιπτώσεις του Μετρό στο σύστημα μεταφορών της πόλης, η οποία κάλυπτε μια εβδομάδα πριν την έναρξη λειτουργίας του και τις δύο πρώτες εβδομάδες (25 Νοεμβρίου- 15 Δεκεμβρίου), ο ημερήσιος αριθμός των οχημάτων που εισέρχονταν στο κέντρο της πόλης μειώθηκε μεσοσταθμικά κατά 10% (περίπου 12.400 οχήματα) μετά την πρώτη εβδομάδα έναρξης της λειτουργίας, ανεξαρτήτως της υποχρέωσης της επικύρωσης εισιτηρίου.
Δηλαδή, ενώ πριν την έναρξη λειτουργίας του Μετρό κυκλοφορούσαν κατά μέσο όρο 122.800 οχήματα ανά ημέρα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, με το Μετρό στις ράγες κυκλοφορούν πλέον 110.400 οχήματα ανά ημέρα.
Νέοι προορισμοί οι σταθμοί του Μετρό
Ακόμη, παρατηρήθηκε μέγιστη μείωση της τάξης του 14% στον ημερήσιο αριθμό των οχημάτων που εισέρχονταν στο κέντρο από τους δυτικούς δήμους της πόλης μέσω των οδών Μοναστηρίου, Παλαιού Σταθμού και 26ης Οκτωβρίου (πριν από τη λειτουργία του Μετρό διέρχονταν 33.900 οχήματα ανά ημέρα, ενώ μετά τη λειτουργία 29.100 οχήματα, δηλαδή 4.800 λιγότερα οχήματα).
Η μείωση αυτή, σύμφωνα με την έρευνα, εξηγείται από τη δυνατότητα στάθμευσης και μετεπιβίβασης στην περιοχή του σιδηροδρομικού σταθμού.
Το ποσοστό της μείωσης στον ημερήσιο αριθμό των οχημάτων που εισέρχονται στο κέντρο της Θεσσαλονίκης από την ανατολική πλευρά τη πόλης και των όμορων δήμων πόλης διασχίζοντας τις οδούς Αγ. Δημητρίου, Εγνατία, Λ.Στρατού, και Β.Όλγας ανέρχεται σε 6% (πριν τη λειτουργία του Μετρό διέρχονταν 87.870 οχήματα ανά ημέρα, ενώ μετά τη λειτουργία 82.550 οχήματα, δηλαδή 5.320 λιγότερα οχήματα).
Σημειώνεται πως τα παραπάνω ποσοστά αφορούν τις ημέρες που η επικύρωση εισιτηρίου είχε καταστεί υποχρεωτική: «Η πληρωμή του εισιτηρίου επηρέασε το αποτέλεσμα στην κυκλοφορία (όπως γίνεται στην αρχή χρήση των νέων μέσων) αλλά αυτή η διαφοροποίηση αναμένεται να ”κανονικοποιηθεί” στο αμέσως επόμενο διάστημα λειτουργίας, στα επίπεδα της μείωσης των ημερών με την δωρεάν χρήση» αναφερόταν στην έρευνα.
Μέγιστη μείωση στον αριθμό των οχημάτων που εισέρχονται συνολικά στο κέντρο της Θεσσαλονίκης τόσο από τους δυτικούς όσο και από τους ανατολικούς δήμους της πόλης παρατηρείται κατά την πρωινή ώρα αιχμής (08:00 – 09:00).
Αντιθέτως, παρατηρήθηκε αύξηση της τάξης του 10% στον αριθμό των οχημάτων που εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη από ανατολικά δίχως να καταλήγουν απαραίτητα στο κέντρο.
Δηλαδή, ενώ πριν από την έναρξη λειτουργίας του Μετρό εισέρχονταν κατά μέσο όρο 48.800 οχήματα ανά ημέρα στη Θεσσαλονίκη από ανατολικά, εισέρχονται πλέον 53.700 οχήματα.
Η αύξηση αυτή, σύμφωνα πάντα με την έρευνα, εξηγείται και από χρήστες του Μετρό που μπαίνουν από ανατολικά με ΙΧ και ψάχνουν στάθμευση και επιβίβαση στους πρώτους 3-4 ανατολικούς σταθμούς- κάτι που υποδεικνύει περαιτέρω την ανάγκη για ικανοποιητική καθοδήγηση των χρηστών και παροχή υποδομών «park & ride».
Ως προς την επίδραση στον περιφερειακό, στην προαναφερθείσα σύσκεψη είχε γίνει λόγος για βελτίωση της κατάστασης, ωστόσο στην εν λόγω έρευνα (η οποία ωστόσο δεν αφορούσε το ίδιο χρονικό διάστημα) αναφερόταν πως η έναρξη της λειτουργίας του Μετρό δεν επηρέασε τις συνθήκες, καθώς οι χρόνοι μετακίνησης και στις δύο κατευθύνσεις του περιφερειακού παρέμεναν αμετάβλητοι για την πρωινή, τη μεσημεριανή και την απογευματινή αιχμή.
Οι συνθήκες κυκλοφορίας μεταβλήθηκαν στον οδικό άξονα Κ. Καραμανλή – Εγνατία μόνο στην κατεύθυνση από δυτικά προς ανατολικά. Στον οδικό άξονα Β. Όλγας – Τσιμισκή οι κυκλοφοριακές συνθήκες φαίνονται να βελτιώθηκαν σημαντικά κατά τη διάρκεια όλων των περιόδων αιχμής (από 5%-12%). Βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών παρατηρήθηκε για όλες τις περιόδους αιχμής και στον οδικό άξονα της Παραλιακής Λεωφόρου (από 6%-11%).
Τα γενικά συμπεράσματα της έρευνας είναι πως η έναρξη λειτουργίας του Μετρό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των οχημάτων που εισέρχονται στο κέντρο της πόλης της Θεσσαλονίκης σε ημερήσια βάση, ενώ παράλληλα η μείωση του αριθμού των οχημάτων που εισέρχονται ανά ημέρα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης τόσο από δυτικά, όσο και από ανατολικά είναι ίδια σε απόλυτους αριθμούς, αλλά ποσοστιαία είναι μεγαλύτερη για την κυκλοφορία που προέρχεται από τους δυτικούς δήμους και εισέρχεται στο κέντρο της πόλης. Επίσης οι κυκλοφοριακές συνθήκες σε κύριους οδικούς άξονες του δικτύου της πόλης βελτιώθηκαν.
Μιλώντας στο ERTNews στις 20 Δεκεμβρίου, η Γεωργία Αϋφαντοπούλου, διευθύντρια ερευνών του ΙΜΕΤ, έκανε λόγο για ενθαρρυντικά μηνύματα, σχολιάζοντας πως «έχουμε σημαντική μείωση και στον αριθμό των αυτοκινήτων που μπαίνουν μέσα στην πόλη, έχουμε σώσει περίπου γύρω στις 12.000 αυτοκίνητα. Στους χρόνους αιχμής έχουμε μείωση, στους χρόνους διαδρομής των μεγάλων αξόνων, γύρω στα 4 λεπτά. Βλέπουμε και τα προβλήματα και τις δυσκολίες που έχουμε και που πρέπει να βελτιώσουμε, ανατολικά μπαίνουν 3.000-3.500 αυτοκίνητα περισσότερα στην πρώτη εβδομάδα λειτουργίας του μετρό, από ανατολικά, από τη Βούλγαρη, ψάχνοντας να βρούνε που να παρκάρουν. Από δυτικά είναι περισσότερα τα αυτοκίνητα που μειώθηκαν και αυτό συμβαίνει γιατί η απόσταση των δήμων από το σιδηροδρομικό σταθμό είναι μικρή, σε σχέση με τους ανατολικούς δήμους να φτάσουν στη Νέα Ελβετία κι επίσης εκεί οι άνθρωποι έχουν χώρο να σταθμεύσουν. Ενώ ανατολικά έχουμε αυτό το πρόβλημα, πρέπει γρήγορα να κάνουμε μια κίνηση για να δώσουμε χώρους στάθμευσης εδώ ανατολικά».
Για την επέκταση του μετρό στην Καλαμαριά, σημείωσε πως «προβλέπεται 40.000 με 50.000 αυτοκίνητα να μειωθούν από την κεντρική περιοχή της Θεσσαλονίκης, όταν θα έχουμε και την επέκταση στην Καλαμαριά».
Οδοιπορικό στο μετρό- τι λένε πολίτες
Οι αριθμοί δίνουν μια θετική εικόνα, η οποία ήταν σε μεγάλο βαθμό αναμενόμενη, δεδομένου ότι, σε όλους όσους έχουν ζήσει στη Θεσσαλονίκη, είναι γνωστή η έκταση του προβλήματος στην κυκλοφορία και τα μέσα μαζικής μεταφοράς- οπότε η είσοδος του Μετρό στην «εξίσωση» προφανώς βελτιώνει τα πράγματα. Ωστόσο, μια σειρά από «αναποδιές», πολλές εκ των οποίων κυκλοφόρησαν ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φαίνεται να επηρεάζει τη δημόσια εικόνα του Μετρό.
Στην περίπτωση της ακινητοποίησης συρμού και εκκένωσης επιβατών στις 14 Δεκεμβρίου διετάχθη επείγουσα εισαγγελική έρευνα, με τον υφυπουργό Υποδομών και Μεταφορών Νίκο Ταχιάο να διαβεβαιώνει πως οφειλόταν σε διακοπή ηλεκτροδότησης σε τμήμα του συρμού, τονίζοντας πως επρόκειτο για θέμα καθαρά τεχνικής φύσης και ότι έχουν γίνει όσα απαιτούνται για να είναι ασφαλές το Μετρό. Σχετικές ανακοινώσεις είχε βγάλει και η εταιρεία Λειτουργίας και Συντήρησης του Μετρό Θεσσαλονίκης THEMA, διαβεβαιώνοντας πως όλα έγιναν με απόλυτη ασφάλεια και ότι οι διαδικασίες που ακολουθήθηκαν ήταν οι προβλεπόμενες από τα πρωτόκολλα- συμπληρώνοντας πως «τα συστήματα ασφαλείας στο αυτόματο μετρό Θεσσαλονίκης, πληρούν τις υψηλότερες απαιτήσεις ασφαλείας διεθνώς και η ακινητοποίηση συρμού, όπως και η εκκένωση σε περίπτωση συμβάντος, εξυπηρετούν κατά απόλυτο τρόπο την ασφάλεια των επιβατών....στο συμβάν οι εφεδρείες ασφαλείας του συστήματος λειτούργησαν με απόλυτη επιτυχία και ακολούθως, η διαδικασία για την ασφαλή απομάκρυνση των επιβατών τηρήθηκε ως προβλεπόταν». Όπως αναφέρθηκε, το πρόβλημα εκδηλώθηκε στις 17.59 και στις 20.45 επανήλθε η κανονική λειτουργία, ενώ ανακοινώθηκε πως θα διεξαγόταν περαιτέρω έρευνα στον συρμό και στους τροφοδότες των υποσταθμών.
Μεταξύ των προβλημάτων που έχουν αναφερθεί είναι αρκετά συχνές δυσλειτουργίες στα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων, οι οποίες συχνά έχουν ως αποτέλεσμα να δημιουργούνται ουρές- συν τη δυσαρέσκεια που είχε προκαλέσει η αδυναμία αγοράς με κάρτα αντί μετρητών. Επίσης, αίσθηση είχαν προκαλέσει οι εικόνες με νερά σε σταθμούς από το κύμα κακοκαιρίας Bora κατά την «πρεμιέρα», στα τέλη του Νοεμβρίου (αν και πρακτικά δεν δημιουργήθηκαν σημαντικά προβλήματα).
Aυτοψία της HuffPost: Όμορφοι σταθμοί, καθαριότητα και ακρίβεια στα δρομολόγια
Κατά το οδοιπορικό της HuffPost Greece στις αρχές του Δεκεμβρίου ιδιαίτερα θετική εντύπωση προκάλεσαν οι ίδιοι οι σταθμοί του μετρό- πεντακάθαροι και σε κάποιες περιπτώσεις πραγματικά αξιοθέατα της πόλης, αναδεικνύοντας τα αρχαία και την κληρονομιά της.
Επίσης, η συχνότητα, ταχύτητα και ακρίβεια των συρμών του μετρό εκτιμώνται ιδιαίτερα από όσους έχουν ζήσει πολλά χρόνια στην πόλη και γνωρίζουν τι σημαίνει να βρίσκεσαι μέσα σε δευτερόλεπτα από το ένα σημείο του κέντρου στο άλλο, καλύπτοντας αποστάσεις που μπορεί να είναι σχετικά «μικρές» για τα δεδομένα ενός μέσου μεταφοράς, ωστόσο «μεγάλες» όταν κάποιος πρέπει να τις διασχίσει σε ώρα αιχμής με πόδια/ λεωφορείο/ αυτοκίνητο.
Σημαντικό πλεονέκτημα αποτελεί η δυνατότητα μετάβασης στον σιδηροδρομικό σταθμό μέσα σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, ακόμα και ξεκινώντας από το άλλο άκρο (Νέα Ελβετία), ειδικά για όσους έχουν μείνει/ μένουν ή εργάζονται στην ανατολικότερη πλευρά της πόλης.
Από εκεί και πέρα, έγινε αντιληπτό κάτι που θα μπορούσε να εκληφθεί ως αίσθηση «αμηχανίας» από πλευράς πολλών πολιτών που χρησιμοποιούσαν το Μετρό, κυρίως όσον αφορά στο πώς αγόραζαν εισιτήρια και εισέρχονταν στο δίκτυο, με εργαζομένους.
Mέλη προσωπικού ασφαλείας βρίσκονται σχεδόν παντού, προκειμένου να εξυπηρετούν και να καθοδηγούν και η παρουσία τους είναι χρήσιμη, δεδομένου ότι «πονοκέφαλοι» με μηχανήματα παρουσιάζονται σε ορισμένους σταθμούς.
Αυτό, όμως, δεν επηρεάζει τον αριθμό των πολιτών που επιλέγουν το Μετρό για τις μετακινήσεις τους.
Έναν μήνα αργότερα, στις αρχές του Ιανουαρίου, διαπιστώσαμε ότι η «αμηχανία» αυτή ήταν αισθητά μειωμένη, καθώς οι πολίτες φαίνονται να έχουν εξοικειωθεί σε μεγάλο βαθμό με το μετρό, ενώ ήδη είναι πάρα πολλοί εκείνοι που διαπιστώνουν την ανάγκη να σχεδιαστούν και να κατασκευαστούν γρήγορα περισσότερες γραμμές
″Οι γραμμές των λεωφορείων να ανταποκρίνονται στα δεδομένα του Μετρό”
Στην παρούσα φάση, οι περισσότεροι κάτοικοι των δυτικών και ανατολικών συνοικιών αναγνωρίζουν τη σημασία και συμβολή του έργου στις μετακινήσεις στο κέντρο, επισημαίνουν ότι, στην παρούσα φάση, δεν εξυπηρετούνται όπως θα επιθυμούσαν, ενώ πολλοί εξ αυτών επισημαίνουν ότι οι αναδρομολογήσεις που έγιναν στις διαδρομές των λεωφορείων ώστε να «τροφοδοτούνται» οι σταθμοί του Μετρό έχουν ως αποτέλεσμα να είναι ιδιαίτερα προβληματική η κατάσταση στις μετακινήσεις με τα λεωφορεία, τόσο από όσο και προς τους σταθμούς.
Ενδεικτικά, η Άννα Σ., 42 ετών, εκπαιδευτικός, αναφέρεται ιδιαίτερα στον συνωστισμό σε λεωφορεία και συρμούς του Μετρό, σχολιάζοντας πως «είναι ένα μέσο που έπρεπε να έχεις 20 χρόνια πριν και να το αναπτύξεις...επίσης δεν είναι ορθό σκεπτικό να αποφορτίσεις λεωφορεία και να “φουσκώσεις” ακόμα περισσότερο το Μετρό! Σε ένα σημείο καταλαβαίνω την ταχύτητα, σε ένα άλλο όμως δεν μπορείς να φορτώσεις τον όγκο των λεωφορείων σε ένα άλλο μέσο έτσι». Στο ίδιο πλαίσιο, τονίζει πως η έναρξη της λειτουργίας του Μετρό υπογραμμίζει σε μεγάλο βαθμό την έκταση του προβλήματος που υπήρχε και υπάρχει με τα μέσα μεταφοράς στην πόλη: «Αυτές οι στάσεις του Μετρό έπρεπε να έχουν γίνει 20 χρόνια πριν και τώρα να εξυπηρετείται σωστά ο κόσμος...τώρα το Μετρό εξυπηρέτησε τόσο που καταλάβαμε καλύτερα τι παθογένειες ζούσαμε και κάποιες περιοχές ζουν ακόμα».
Σε παρόμοιο πλαίσιο κινείται και η Ζωή Π., 40 ετών, κάτοικος Νεάπολης (δυτικά), η οποία επισημαίνει πως για να μιλάμε για ουσιαστική βελτίωση θα πρέπει οι γραμμές των λεωφορείων να ανταποκρίνονται στα δεδομένα του μετρό, αλλιώς πρόκειται για «δώρο- άδωρο»- κοινώς, ένας κάτοικος πχ των δυτικών συνοικιών όταν βγαίνει από το Μετρό θα πρέπει να μπορεί να εξυπηρετείται αποτελεσματικά από τα λεωφορεία για να μιλάμε για πραγματική βελτίωση στις μεταφορές της Θεσσαλονίκης. Παράλληλα, υπογραμμίζει τον τεράστιο συνωστισμό και τις μεγάλες καθυστερήσεις στα λεωφορεία, που αποτελεί χρόνιο πρόβλημα στις μαζικές μεταφορές της πόλης.
Το ίδιο πρόβλημα υποδεικνύει και η Ιωάννα Μ., 35 ετών, γεωπόνος και κάτοικος Καλαμαριάς (ανατολικά), που σημειώνει ότι αν δεν βελτιωθεί η κατάσταση με τα λεωφορεία (μεγάλος συνωστισμός, συχνά μεγάλος χρόνος αναμονής στις στάσεις), δεν μπορούμε πρακτικά να μιλάμε για συνολική βελτίωση για τους Θεσσαλονικείς που εδρεύουν εκτός της περιοχής του κέντρου (έστω της ευρύτερης).
Ανάλογη είναι η άποψη του Νίκου Τ., 41 ετών, developer και κατοίκου Πυλαίας, ο οποίος θεωρεί ότι όπως έχει τώρα η κατάσταση, το Μετρό είναι ένα μέσο που βοηθά πολύ στο κέντρο, αλλά οι αλλαγές που έχουν γίνει στα λεωφορεία δεν εξυπηρετούν επαρκώς τις περιφερειακές περιοχές.
Η Βασιλική Κ. 70 ετών, συνταξιούχος και κάτοικος ανατολικής Θεσσαλονίκης, έχει παρατηρήσει συχνό το φαινόμενο του συνωστισμού στους συρμούς, εκτιμώντας ωστόσο ότι αργά ή γρήγορα θα αλλάξει αυτό που χαρακτηρίζει ως «κουλτούρα εισερχόμενων και εξερχόμενων» στην πόλη- αν και ιδιαίτερα θετική εντύπωση της προκάλεσε το ότι, όπως είπε, οι πολίτες «δείχνουν να το σέβονται».
Ο Γιώργος Κ, 41 ετών, δικηγόρος, επιβεβαιώνει πως έχει επηρεαστεί (θετικά) η κίνηση στο κέντρο, ενώ ο Γιάννης Θ., 40 ετών, πωλητής, έχει την αίσθηση ότι στο κέντρο βρίσκει κανείς πλέον ευκολότερα πάρκινγκ με το αυτοκίνητο- και επίσης σχολιάζει ως θετικό το ότι φαίνονται να χρησιμοποιούν το Μετρό και άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας, που θα περίμενε κανείς να μην είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένοι. «Δυστυχώς οι συρμοί είναι κάπως μικροί στο μέγεθος, οπότε στις ώρες αιχμής δυσκολεύονται να καλύψουν την κίνηση του κόσμου...είναι ακόμα περίοδος προσαρμογής, όταν βρούμε κι εμείς τους ρυθμούς μας θα είναι πιο ομαλή η κατάσταση» προσθέτει.
