«Αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος που έχουμε καταφέρει μέσα από την αντίδραση σε αυτή την κρίση να αλλάξουμε την εικόνα της χώρας», ανέφερε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την εισαγωγική τοποθέτησή του σε συζήτηση που διοργάνωσαν, μέσω τηλεδιάσκεψης, το Miller Center του Πανεπιστημίου της Virginia και το Ινστιτούτο Brookings για την επιτυχία της Ελλάδας στην αντιμετώπιση της πανδημίας και για τις προκλήσεις που έπονται.
Ο Πρωθυπουργός, μεταξύ άλλων, αναφέρθηκε στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευρωπαϊκή οικονομία. «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε σήμερα ένα πολύ φιλόδοξο πρόγραμμα το οποίο αποκαλούμε Ταμείο Ανάκαμψης» ανέφερε. «Η Ελλάδα θα είναι μία από τις χώρες που θα ωφεληθούν σημαντικά από αυτό» πρόσθεσε.
«Αυτό που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν είναι απλά θετικό για την Ελλάδα, αλλά για το Ευρωπαϊκό εγχείρημα στο σύνολό του. Γνωρίζετε, ότι η ΕΕ δεν έχει προχωρήσει ποτέ προς τα εμπρός με απολύτως γραμμικό τρόπο, υπάρχουν περίοδοι παράλυσης που ακολουθούνται από μεγάλα άλματα, ίσως αυτό να είναι μία ευκαιρία. Ελπίζω ότι είναι ευκαιρία να κάνουμε κάτι πραγματικά τολμηρό, το οποίο κατά κάποιο τρόπο αναζωογονεί το Ευρωπαϊκό εγχείρημα», σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Αυτή δεν είναι μια κρίση την οποία μπορούμε να ξεπεράσουμε χωρίς ένα μεγάλο υπερόπλο και θεωρώ ότι αυτό που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι μεγάλο, αυτό που έχει κάνει η ΕΚΤ είναι, επίσης, μεγάλο και συνδυάζοντας αυτά τα δύο, κι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση οδηγηθεί τελικά σε κοινή έκδοση χρέους (ακόμη και στο επίπεδο της Κομισιόν) για να χρηματοδοτήσει ένα πρόγραμμα το οποίο επικεντρώνεται σε επιχειρήσεις και όχι δάνεια, αυτό θα είναι ένα τεράστιο βήμα για την ΕΕ. Για την επίδειξη αλληλεγγύης με χειροπιαστό τρόπο βοηθώντας όλες τις χώρες να απορροφήσουν την κρίση» υπογράμμισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Πρόσθεσε δε, ότι ακόμη και οι χώρες που ειναι επιφυλακτικές ως προς την υιοθέτηση αυτού του δρόμου, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ενιαία αγορά ίσως περισσότερο από την Ελλάδα και τυχόν κατάρρευση της ενιαίας αγοράς, θα συνεπαγόταν γι’ αυτές μεγάλο κόστος.
«Ηρωική ηγεσία»
Τον Κυριάκο Μητσοτάκη προλόγισε ο Πρόεδρος του Brookings, Στρατηγός John R. Allen, ο οποίος έκανε λόγο για «ηρωική ηγεσία». Ο κ. Allen μίλησε «για τις γενναίες και έγκαιρες αποφάσεις» του Πρωθυπουργού της Ελλάδας στην κρίση του κορονοϊού, σημειώνοντας ότι «συγκεντρώνουν μεγάλο θαυμασμό στις ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο».
«Μέσα σε 10 μήνες από την εκλογή του ως Πρωθυπουργού κατάφερε να φέρει την Ελλάδα στο προσκήνιο της αποτελεσματικής και αποφασιστικής ηγεσίας και διακυβέρνησης και να κρατήσει άγνωστο πόσες χιλιάδες ανθρώπους ασφαλείς και υγιείς» ανέφερε ο Στρατηγός Allen. «Και πραγματικά καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλά ακόμη έθνη σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν τη μάχη τους με τον Covid-19 στρεφόμαστε στην Ελλάδα για τις βέλτιστες πρακτικές και έμπνευση» πρόσθεσε.
Ο Πρωθυπουργός απέδωσε την επιτυχία της Ελλάδας σε τέσσερα κρίσιμα στοιχεία: Την ταχύτητα στη λήψη δύσκολων αποφάσεων, την ειλικρινή επικοινωνία με τους πολίτες, την οποία ανέλαβαν οι ειδικοί, την άμεση ενίσχυση του συστήματος υγείας και την προστασία των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων, η οποία είχε ως αποτέλεσμα να προφυλαχθούν και οι δομές φροντίδας ηλικιωμένων από τον κορονοϊό.
Ο κ. Μητσοτάκης τόνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση έδρασε γρήγορα, λαμβάνοντας πολύ νωρίς αποφάσεις, ειδικά για την αποτροπή της διασποράς του κορονοϊού. Έδωσε ως παράδειγμα την απόφαση της κυβέρνησης για αναστολή του καρναβαλιού της Πάτρας, η οποία ελήφθη πριν καταγραφεί το πρώτο κρούσμα στη χώρα, παρά την κριτική που ασκήθηκε τότε.
Επισήμανε ότι μετά από τις συζητήσεις με ειδικούς της Δημόσιας Υγείας ήταν προφανές ότι η Ελλάδα θα όδευε προς κάποιας μορφής lockdown. «Έλαβα την απόφαση να το κάνουμε νωρίς παρά αργά και νομίζω ότι ξεκάθαρα ήταν η σωστή απόφαση. Τα μοντέλα μας λένε ότι εάν είχαμε καθυστερήσει έστω κατά μία ή δύο εβδομάδες η πορεία της επιδημίας θα ήταν τελείως διαφορετική», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
«Ο λόγος δόθηκε στους ειδικούς»
Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε πως η κυβέρνηση φρόντισε να επικοινωνήσει το μήνυμά της προς τους πολίτες προτρέποντάς τους να παραμείνουν σπίτι και να ακολουθήσουν τους βασικούς κανόνες των κοινωνικών αποστάσεων συμπληρώνοντας πως ήταν ξεκάθαρος στόχος η ανάκτηση της σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Για τον λόγο αυτό, όπως ανέφερε, ανατέθηκε στους ειδικούς η καθημερινή ενημέρωση των πολιτών.
«Προστατεύσαμε και ενισχύσαμε το Εθνικό Σύστημα Υγείας»
Ο Πρωθυπουργός περιέγραψε και τις γρήγορες κινήσεις που δρομολογήθηκαν για την ενίσχυση του Εθνικού Συστήματος Υγείας με τον διπλασιασμό των δυνατοτήτων των Μονάδων Εντατικής Θεραπείας σε διάστημα λίγων εβδομάδων. Τόνισε δε ότι το υγειονομικό προσωπικό έκανε εξαιρετική δουλειά, τονίζοντας πως δεν σημειώθηκε καμία απώλεια εργαζομένου στην Υγεία από τον Covid-19.
«Το δύσκολο έργο βρίσκεται μπροστά μας»
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι είναι πολύ καλό να απολαμβάνεις διεθνή αναγνώριση για τη διαχείρισης της κρίσης, προσθέτοντας, ωστόσο, πως τα δύσκολα εξακολουθούν να βρίσκονται μπροστά μας, όπως και η πιο πολύπλοκη πρόκληση του ανοίγματος αφορά το πώς γίνεται το άνοιγμα προς τους ταξιδιώτες από το εξωτερικό.
Αναφορικά με την Τουρκία, ο Πρωθυπουργός σημείωσε ότι στις αρχές Μαρτίου η Τουρκία αποπειράθηκε να εκβιάσει την Ευρώπη, στέλνοντας χιλιάδες απεγνωσμένους ανθρώπους προς τα ελληνοτουρκικά σύνορα. «Είπαμε όχι, αυτό δεν θα γίνει. Προστατεύσαμε τα σύνορά μας με απόλυτο σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή», ανέφερε. Πρόσθεσε ότι η Ελλάδα θέλει ανοιχτή και εποικοδομητική σχέση, με ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, που θα διασφαλίζουν τουλάχιστον την αποκλιμάκωση των εντάσεων. Σημείωσε ότι ο ίδιος σταθερά επιθυμεί έναν εποικοδομητικό διάλογο με την Άγκυρα εφόσον όμως συνθήκες το επιτρέπουν.
Κατά την εισαγωγική του τοποθέτηση ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέφερε:
«Θα αρχίσω με ένα σχόλιο του στρατηγού Allen ότι οι ΗΠΑ στρέφονται στην Ελλάδα για “βέλτιστες πρακτικές και έμπνευση”. Σκεφτείτε το αυτό και, στο πλαίσιο του τι συνέβη στην Ελλάδα τα προηγούμενα 10 χρόνια, πόσο πιθανό θα ήταν να χρησιμοποιήσετε αυτή την φράση για την Ελλάδα πριν έξι ή 12 μήνες, δύο ή τρία χρόνια.
Αισθάνομαι ιδιαίτερα περήφανος που έχουμε καταφέρει μέσα από (την αντίδραση σε) αυτή την κρίση να αλλάξουμε την εικόνα της χώρας. Πράγματι ήταν, κατά πάσα πιθανότητα, απροσδόκητο για πολλούς ότι θα είχαμε καλή επίδοση στην αντιμετώπιση του Covid, για προφανείς λόγους: Πρόκειται για μία χώρα που μόλις έβγαινε από μία 10ετή κρίση, με ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας που είχε υποστεί μεγάλη πίεση, με έναν ηλικιωμένο πληθυσμό. Μία χώρα που δεν θεωρούνταν ιδιαίτερα ικανή στο να θέτει μεγάλους στόχους και να τους πετυχαίνει.
Αλλά έχουμε καταφέρει να αποδώσουμε αρκετά καλά συνολικά. Κάθε θάνατος αποτελεί τραγωδία, μόνον 173 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στην Ελλάδα από την επιδημία. Τις τελευταίες δύο εβδομάδες είχαμε μικρό αριθμό νέων κρουσμάτων ανά ημέρα, έχουμε καταφέρει ουσιαστικά να εξουδετερώσουμε τη διασπορά στην κοινότητα, έχουμε λιγότερους από 20 ασθενείς σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Θεωρούμε ότι καταφέραμε να καταφέραμε να αποφύγουμε τη σφαίρα και να περιορίσουμε το πρώτο κύμα της πανδημίας.
Πώς τα καταφέραμε; Τέσσερα σημεία. Εκ των υστέρων ίσως φαντάζουν κάπως προφανή, πιστέψτε με, δεν ίσχυε αυτό όταν λάβαμε αυτές τις αποφάσεις.
Η πρώτη: Πάρε τις αποφάσεις πολύ νωρίς. Ήταν προφανές σε εμένα, μετά τις επικοινωνίες μου με τους ειδικούς δημόσιας υγείας, ότι θα πηγαίναμε σε κάποιας μορφής lockdown. Αυτό ήταν αναπόφευκτο στο μυαλό μου. Κι έλαβα την απόφαση να το κάνουμε νωρίς παρά αργά και νομίζω ότι ξεκάθαρα ήταν η σωστή απόφαση. Τα μοντέλα μας λένε ότι εάν είχαμε καθυστερήσει έστω κατά μία ή δύο εβδομάδες η πορεία της επιδημίας θα ήταν τελείως διαφορετική.
Άρα, λάβαμε αποφάσεις πολύ νωρίς. Παραδείγματος χάρη, αποφασίσαμε να μην λάβουν χώρα οι ετήσιες καρναβαλικές εκδηλώσεις στην τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ελλάδας, την Πάτρα, πριν καν καταγραφεί το πρώτο κρούσμα Covid στην Ελλάδα. Παρακολουθούσαμε τι συνέβαινε στην Ιταλία εκείνη την περίοδο. Πολλοί μας επέκριναν όταν λάβαμε τις αποφάσεις, επικαλούμενοι τις δραματικές οικονομικές επιπτώσεις, αλλά ήταν προφανές σε εμένα τότε -κάτι που είναι ακόμα πιο προφανές τώρα- ότι δεν υπάρχει αντίστροφη σχέση ανάμεσα στη λήψη δραστικών μέτρων και μία βαθιά ύφεση. Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ότι οι χώρες που είχαν καλύτερη επίδοση στον περιορισμό της επιδημίας, και πρόκειται για τις χώρες που έλαβαν μέτρα νωρίτερα, μπορεί να βρίσκονται σε καλύτερη θέση για ταχεία ανάκαμψη. Δεν υπάρχουν οριστικά συμπεράσματα για αυτό, όμως αυτό είναι η προσδοκία μου.
Το δεύτερο σημείο είναι ότι επικοινωνήσαμε πολύ ξεκάθαρα και προσπαθήσαμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη με τον ελληνικό πληθυσμό. Δεν ανέλαβα οποιαδήποτε καθημερινή ενημέρωση, ανέθεσα το έργο της επικοινωνίας στον κορυφαίο επιδημιολόγο μας και στον επικεφαλής της Πολιτικής Προστασίας. Ουσιαστικά προσπαθήσαμε να πείσουμε τους πολίτες ότι το σωστό ήταν να μείνουν σπίτι και να ακολουθήσουν τους βασικούς κανόνες κοινωνικών αποστάσεων. Οι Έλληνες ακολούθησαν τις συμβουλές μας. Φυσικά υπήρξαν πρόστιμα για άτομα που παραβίασαν το lockdown, ωστόσο αυτό δεν ήταν άσκηση επιβολής αλλά άσκηση συλλογικής συμπεριφοράς για το κοινό καλό.
Και εξέπληξε πολλούς ότι οι Έλληνες -που θεωρούνται από πολλούς μάλλον “ανεξάρτητοι” και όχι τόσο προσηλωμένοι στην τήρηση των κανόνων- ακολούθησαν τις βασικές οδηγίες. Πρόκειται για συλλογική επιτυχία και είμαι ευγνώμων προς τους Έλληνες, διότι έκαναν αυτό που οι ειδικοί τους είπαν ότι θα ήταν καλό για τους ίδιους και εν τέλει για όλους μας.
Το τρίτο πράγμα που κάναμε ήταν να ενισχύσουμε πολύ γρήγορα το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Αλλάξαμε τη χρήση κλινών στα νοσοκομεία, ουσιαστικά διπλασιάσαμε τον αριθμό των ΜΕΘ εντός εβδομάδων. Κατορθώσαμε να προμηθευτούμε επαρκή εξοπλισμό ατομικής προστασίας για την κάλυψη όλων των υγειονομικών αναγκών μας. Και αυτό έδωσε στο υγειονομικό προσωπικό μας την επιπρόσθετη ασφάλεια ότι τους προσέχουν, και έκαναν καταπληκτική δουλειά. Δεν χάσαμε ούτε έναν εργαζόμενο στην υγεία από τον Covid και είχαμε πολύ λίγες λοιμώξεις στα νοσοκομεία μας. Καταφέραμε να προστατεύσουμε με αποτελεσματικό τρόπο το Εθνικό Σύστημα Υγείας.
Και το τελευταίο που κάναμε πολύ καλά ήταν να προστατεύσουμε τους πιο ευάλωτους. Από την πρώτη ημέρα είπαμε ότι πρέπει να προστατεύσουμε τους ηλικιωμένους. Στην Ελλάδα έχουμε οικογένειες που συχνά ζουν μαζί σε βάθος τριών γενεών. Είχαμε πολύ σαφή επιχειρήματα, ώστε να διασφαλίσουμε ότι το μήνυμά μας επικοινωνήθηκε ξεκάθαρα στους πιο ευάλωτους, άτομα με υποκείμενα νοσήματα αλλά ειδικά τους πρεσβύτερους.
Κατορθώσαμε επίσης να προστατεύσουμε τα γηροκομεία μας. Δεν καταγράφηκε ούτε ένας θάνατος σε δημόσιες δομές φροντίδας για ηλικιωμένους στη χώρα, άρα πετύχαμε να προστατεύσαμε τους ηλικιωμένους.
Φυσικά είναι πολύ καλό να έχεις διεθνή αναγνώριση για τη διαχείριση της κρίσης αλλά γνωρίζουμε ότι το δύσκολο έργο εξακολουθεί να βρίσκεται μπροστά μας. Το άνοιγμα της οικονομίας -όπως είπαμε από την αρχή- είναι πολύ πιο πολύπλοκο από το κλείσιμό της. Έχουμε αρχίσει το άνοιγμα της οικονομίας από τις 4 Μαΐου, όταν ήραμε το οριζόντιο lockdown. Το κάνουμε σταδιακά. Παρακολουθούμε τα νέα κρούσματα πολύ στενά. Δεν έχουμε δει οιαδήποτε έξαρση κρουσμάτων από τότε που αρχίσαμε την επαναλειτουργία της οικονομίας. Φυσικά ο καιρός μας βοηθά, καθώς βρισκόμαστε κυρίως σε εξωτερικούς χώρους, επομένως ενθαρρύνουμε τους πολίτες να κινούνται σε εξωτερικούς χώρους και τους ζητάμε να είναι σε επιφυλακή όταν βρίσκονται σε κλειστούς χώρους.
Έχουμε κάνει υποχρεωτικές τις μάσκες στα μέσα μαζικής μεταφοράς, στη φιλοξενία και στη διαχείριση τροφίμων -για τους εργαζόμενους σε αυτές τις επιχειρήσεις. Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι βασικοί κανόνες που έχουμε θέσει σε ισχύ για κοινωνικές αποστάσεις, προσωπική υγιεινή και μάσκες, όποτε είναι απαραίτητες, τηρούνται από τους πολίτες.
Ένα ρίσκο που βλέπω είναι να γίνουμε θύματα της επιτυχίας μας, με την έννοια ότι οι άνθρωποι πράγματι εφησυχάζουν. Είναι φυσικό μετά από δυόμισι μήνες να είναι χαρούμενοι με την επιτυχία μας και τείνουν να ξεχνούν τους βασικούς κανόνες των κοινωνικών αποστάσεων. Επομένως, πρέπει να τους υπενθυμίζουμε διαρκώς ότι δεν έχουμε εξαφανίσει τον ιό, ο οποίος είναι ακόμα εδώ. Αναμένουμε ότι ο ρυθμός μετάδοσης θα είναι πολύ μικρότερος κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, αλλά οι πολίτες πρέπει να είναι σε εγρήγορση και να προσέχουν.
Φυσικά, η πιο δύσκολη και πολύπλοκη πρόκληση του ανοίγματος αφορά το πώς γίνεται το άνοιγμα προς ταξιδιώτες από το εξωτερικό, πώς ανοίγεις σταδιακά τον κλάδο του τουρισμού, πώς διασφαλίζουμε ότι θα σωθεί ένα μέρος της τουριστικής περιόδου, διότι η Ελλάδα βασίζεται στον τουρισμό, για σχεδόν το 20% της οικονομίας της. Και πώς εξασφαλίζουμε ότι όσοι επισκέπτονται την Ελλάδα ταξιδεύουν ασφαλώς, έχουν μία εξαιρετική εμπειρία και δεν συμβάλλουν σε νέα έξαρση του ιού.
Πρόκειται για περίπλοκη άσκηση. Με χαρά θα μιλήσω για αυτό πιο λεπτομερώς όταν θα γίνουν οι ερωτήσεις, αλλά νομίζω το έχουμε σκεφτεί διεξοδικά και πράγματι προσδοκώ ότι θα μπορούμε να καλωσορίσουμε τουρίστες από την 1η Ιουλίου στην Ελλάδα, πάντοτε στη βάση των κανόνων που θα θέσουμε για τις χώρες προς τις οποίες θα ανοίξουμε αρχικά».