Ένα νέο μουσείο και κέντρο διατήρησης αφιερωμένο στην άκρως απειλούμενη με εξαφάνιση σαλαμάνδρα αξολότλ του Μεξικού αναδεικνύει την αξιοσημείωτη ιστορία αυτού του αμφιβίου που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον επιστημόνων και κοινού.
Διαθέτοντας μια μοναδική ικανότητα αυτοΐασης, οι σαλαμάνδρες αξολότλ παρουσιάζονται στην έκθεση, η οποία άνοιξε τις πύλες της το Σάββατο, στον ζωολογικό κήπο Τσαπουλτεπέκ της Πόλης του Μεξικού.
Το κέντρο στοχεύει να ευαισθητοποιήσει και να ενημερώσει το κοινό για το εκπληκτικό αυτό ζώο που ζει μόνο στο Μεξικό και το οποίο κινδυνεύει με εξαφάνιση λόγω τρομερών απειλών για το φυσικό του περιβάλλον.
Για δεκαετίες, οι ερευνητές θαυμάζουν και μελετούν πώς το αξολότλ μπορεί να αναπλάσει ακρωτηριασμένα άκρα του και τον κατεστραμμένο σωματικό ιστό του, ακόμη και ζωτικά όργανα όπως η καρδιά και ο εγκέφαλός του. Οι επιστήμονες τεκμηρίωσαν επίσης την ικανότητά του να αναπνέει τόσο με πνεύμονες όσο και με βράγχια, καθώς και να απορροφά οξυγόνο μέσω του δέρματός του, καθιστώντας το ιδιαίτερα ευάλωτο στο μολυσμένο νερό.
«Είναι ένα από τα λίγα ζώα που μπορούν να αναγεννήσουν το δέρμα, τους μύες, τα οστά, τα αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα, την καρδιά, τον εγκέφαλό τους», δήλωσε ο Φερνάνδο Γουάλ, επικεφαλής της προστασίας της άγριας πανίδας στο ζωολογικό κήπο.
«Ένα εξαιρετικά σημαντικό μέρος αυτού του χώρου είναι η περιβαλλοντική εκπαίδευση», πρόσθεσε ο Γουάλ για τα εκθέματα, και τα εργαστήρια του νέου μουσείου.
Στη μυθολογία των Αζτέκων, ο θεός της φωτιάς και των επαναστατών Σόλοτλ μεταμορφώθηκε σε αξολότλ για να κρυφτεί και να αποφύγει να θυσιαστεί από τους άλλους θεούς. Ωστόσο εκείνοι τον ανακάλυψαν, τον συνέλαβαν και τον σκότωσαν. Αποτελούσαν επίσης βασικό εδέασμα στα τραπέζια των συμποσίων των Αζτέκων βασιλιάδων.
Ενώ το αξολότλ που είναι γηγενές στη νότια συνοικία Ξοτσιμίλκο της Πόλης του Μεξικού είναι ιδιαίτερα γνωστό, ο Γουάλ επισημαίνει άλλα 16 είδη αξολότλ που επίσης ζουν μονάχα στο Μεξικό, το καθένα «σαν πρεσβευτής διαφορετικών υγροτόπων».
Τα χαριτωμένα αυτά ζωάκια κάποτε ευδοκιμούσαν στα λασπωμένα κανάλια του Ξοτσιμίλκο, το μόνο εναπομείναν τμήμα ενός άλλοτε εκτεταμένου συστήματος πλωτών οδών που μοιάζουν με τη Βενετία που χρονολογούνται από την εποχή των Αζτέκων. Ωστόσο, η αστική εξάπλωση, το μολυσμένο νερό και τα μη ενδημικά ψάρια που τρέφονταν με νεαρά αξολότλ, οδήγησαν στη σχεδόν ολική εξαφάνιση της σαλαμάνδρας, σύμφωνα με έρευνες.
Ακόμα κι έτσι, το Ξοτσιμίλκο εξακολουθεί να φιοξενεί σχεδόν το 11% της βιοποικιλότητας του Μεξικού, σύμφωνα με τον Γουάλ, με τα 370 είδη αμφιβίων της χώρας να την κατατάσσουν στο Νο. 5 παγκοσμίως.
Καθώς το μουσείο άνοιξε τις πόρτες του στους πρώτους επισκέπτες του, η δημοφιλία του αξολότλ ήταν πασιφανής.
«Η αλήθεια είναι ότι είμαι πολύ, πολύ, πολύ, πολύ, πολύ ενθουσιασμένος που μπορώ να δω πώς τρώνε, πώς ζουν, πώς ακριβώς είναι», είπε ένας επισκέπτης που αρνήθηκε να μοιραστεί το επώνυμό του, όχι όμως και να επιδείξει ένα μικρό τατουάζ ενός αξολότλ στο μπράτσο του.
«Είμαι σεσημασμένος για μια ζωή».
