Asana, Hatha, Pranayama, Namaste, Dosha, Ayurveda. Εάν λέξεις όπως αυτές δεν σας λένε τίποτα ή γνωρίζετε αόριστα πως μάλλον έχουν να κάνουν με τη γιόγκα, την Ινδία, τον Ινδουισμό - τότε μέχρι πριν από λίγο καιρό είχαμε πολλά κοινά.
Έχοντας κάνει γιόγκα ελάχιστες φορές- και για να είμαι ειλικρινής απορώντας με το θράσος μου- αποφάσισα να πάω σε ένα Yoga Retreat στη Μάνη. Για ένα τριήμερο θα έκανα γιόγκα, θα χαλάρωνα, θα απολάμβανα τη φύση γύρω μου και φυσικά θα ξέφευγα από την καθημερινότητά μου. Όσο βέβαια οι μέρες πλησίαζαν και αφού είχα διαβάσει το ενημερωτικό σημείωμα σχετικά με τους στόχους του retreat, ένιωσα κάπως πελαγωμένη . «Είσαι σίγουρη πως είναι και για μένα; Είμαι αρχάρια. Τελείως αρχάρια...Θα τα καταφέρω;» ήταν η ερώτησή μου στη Μαρία Χρυσοχεράκη* (πιστοποιημένη δασκάλα Iyengar Yoga ) που μου είχε κάνει την πρόταση να συμμετάσχω και διοργάνωσε αυτή την απόδραση. «Ναι καλέ, μην ανησυχείς. Στα retreat έρχονται και αρχάριοι και άνθρωποι που κάνουν γιόγκα για χρόνια. Ο καθένας παίρνει κάτι διαφορετικό. Θα δεις».
«Ok, πόσο χάλια μπορεί να τα πήγαινα; Κάνω και pilates τόσα χρόνια, θα τα καταφέρω. Και σε κάθε περίπτωση καλά θα περάσω».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
-Επτά απορίες για τη γιόγκα που αξίζει να λύσετε πριν την απορρίψετε (ή την ξεκινήσετε)
Μάθημα γιόγκα για μια αρχάρια
Η άφιξη στο ξενοδοχείο PETRA & FOS Βoutique and Spa Hotel στο Οίτυλο, η θέα του βουνού και της θάλασσας από το δωμάτιο μου με κυρίαρχο στοιχείο την πέτρα και τον ήλιο να πέφτει στο αφράτο, ολόλευκό πάπλωμα ενός διπλού κρεββατίου (που ήταν όλο δικό μου!), με έπεισε πως είχα πάρει τη σωστή απόφαση. «Εξάλλου συχνά ο παράδεισος είναι απλά η απουσία των άλλων μαζί με τις μικρές πολυτέλειες που επιτρέπουμε στον εαυτό μας».
Λίγες ώρες αργότερα, γύρω στις 17:30 βρέθηκα με το yoga mat και την, απαραίτητη για το μάθημα, κουβερτούλα μου υπομάλης στον χώρο εστίασης του ξενοδοχείου. Μαζί με άλλες 20 γυναίκες που, απ’ όσο μπορούσα να ακούσω τις συζητήσεις τους, αρκετές ήξεραν πολύ καλά τι είχαν έρθει να κάνουν.
Αφού ήπιαμε λίγο τσάι matcha (μάτσα) ήρθε η ώρα για το πρώτο μάθημα που έγινε σε εσωτερικό χώρο αφού είχε ήδη χαθεί το φως της μέρας και η θερμοκρασία είχε αρχίσει να πέφτει.
Χαμηλός φωτισμός, αρωματικά κεριά, ησυχία και όλες οκλαδόν με τα χέρια ενωμένα μπροστά στο στήθος δηλαδή την πιο κλασική στάση που σίγουρα έχετε δει σε πολλές φωτογραφίες και αμέσως σκεφτήκατε «γιόγκα!». Όπως και όλες τις άλλες (αλλά λίγες) φορές που είχα κάνει γιόγκα αισθάνθηκα κάπως αμήχανα. Σαν να «κοροϊδεύω» λίγο τον εαυτό μου κάνοντας κάτι που δεν νιώθω πραγματικά.
Όταν ξεκινήσαμε τις asanas (μεταφράζεται ως «άνετη και σταθερή θέση») -που οι μη μυημένοι θα λέγαμε απλά «ασκήσεις»- αισθάνθηκα περισσότερο στα νερά μου. Κάποιες ασκήσεις έμοιαζαν άλλωστε αρκετά με του pilates.
Όσο για τα σανκριστικά, εάν είστε και εσείς- όπως εγώ- από εκείνους που δεν συγκρατείτε με τίποτα τις ονομασίες των ασκήσεων, δεν υπάρχει κανένα άγχος. Η εκφώνηση ήταν κατανοητή, πάντα με σχετική περιγραφή που συχνά συνοδευόταν από επίδειξη της asana και ακολουθούσαν οι απαραίτητες παρατηρήσεις-διορθώσεις της δασκάλας.
Έτσι για να πάρετε πάντως μια ιδέα όμως, του τι μπορεί να ακούσετε αυτές είναι μερικές από τις ονομασίες συνηθισμένων asanas σε ένα μάθημα γιόγκα: Uttanasana (μπροστά κάμψη), Αdho Μukha Svanasana (σκύλος που κοιτάει κάτω), Virabhadrasana (στάση του πολεμιστή), Bhujangasana (στάση της κόμπρας) και πολλές ακόμη.
Και όχι δεν τις θυμάμαι απ’ έξω απλά θυμόμουν τη στάση και την μετάφραση στα ελληνικά και για τα υπόλοιπα βοήθησε η Μαρία και το διαδίκτυο!
Εξάλλου το σημαντικό, όπως επαναλαμβάνει και η ίδια συχνά, είναι να μπεις, να μείνεις και να βγεις σωστά από την asana, όχι να μάθεις σανσκριτικά. Πόσα βέβαια από αυτά που έκανα πραγματικά σωστά, δεν τόλμησα καν να ρωτήσω.
Βαθιά χαλάρωση, ο εφιάλτης μιας Αθηναίας
Το μάθημα τελειώνει με βαθιά χαλάρωση. Και με βρίσκει ξαπλωμένη ανάσκελα, με τα χέρια στο πλάι, το σώμα χαλαρό, τα μάτια κλειστά και τη Μαρία να μας προτρέπει να χαλαρώσουμε, να εστιάσουμε στον τρόπο που αναπνέουμε και να έρθουμε σε επαφή με τα συναισθήματά μας.
Και πάλι δεν τα κατάφερα. Αν και αισθανόμουν μια ηρεμία όσο περνούσαν τα λεπτά, το μυαλό μου δεν έμπαινε σε φάση «ανάπαυσης». Σκεφτόμουν ό,τι μπορεί να φανταστεί κανείς. «Πότε θα τελειώσω εκείνη την εργασία που παραδίδω σε λίγες μέρες; Α! Να κλείσω τα εισιτήρια για να πάω να δω την Ελένη στο νησί. Πώς να ξεκινήσω άραγε το θέμα για το retreat;» και πολλά ακόμη στα οποία καλύτερα για όλους μας να μην επεκταθώ. Και μέσα σε όλα αυτά αναρωτιόμουν τι έκαναν οι διπλανές μου. «Όλες οι άλλες δηλαδή, που ήταν προχωρημένες μπορούσαν με ευκολία να χαλαρώσουν και να αδειάσουν το μυαλό τους. Και εάν όχι τι σκέψεις μπορεί να έκαναν;». Σκέψεις δηλαδή που κάνω και στην Αθήνα όταν βγαίνω μπαλκόνι και και κοιτάω την άγνωστη κυρία που απέναντι που απλώνει τη μπουγάδα και αναρωτιέμαι πώς να ήταν η μέρα της σήμερα.
Μιλώντας με τη Μαρία λίγο αργότερα, κατάλαβα πάντως όμως πως μάλλον το πρόβλημα δεν είναι μόνο δικό μου. «Πολλές φορές με τις υποχρεώσεις της καθημερινότητας, που τρέχεις όλη μέρα για να προλάβεις να φέρεις σε πέρας τη μία ή την άλλη υποχρέωση καταλήγεις να προσπαθείς να “στριμώξεις’’ κάπου και τη γιόγκα. Και καταλήγεις να σκέφτεσαι τι πρέπει να πάρεις από το super market. Συμβαίνει. Ένας από τους στόχους άλλωστε του retreat είναι ακριβώς αυτός. Να καταφέρετε όλες οι συμμετέχουσες να χαλαρώσετε, να αποσκοπείτε για λίγο από την καθημερινότητα και να φτάσετε στη βαθιά χαλάρωση».
Και πάνω που ετοιμαζόμουν να αφεθώ ήρθε η ώρα να σηκωθούμε.
«Namaste» (χαιρετισμός που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «Το θείο μέσα μου υποκλίνεται στο θείο μέσα σου») ακούστηκε από τα χείλη όλων μέσα στην αίθουσα. Εκτός από τα δικά μου. Χωρίς καμία διάθεση ασέβειας ή πρόθεση να προσβάλλω κανέναν, απλά δεν μου βγήκε. Και, για να είμαι ειλικρινής, εάν το είχα κάνει θα αισθανόμουν σαν να υποκρίνομαι αφού η λέξη αυτή μοιάζει να είναι φορτισμένη με ένα νόημα που εγώ δεν μπορούσα ούτε να συλλάβω ακόμη, ούτε να επικοινωνήσω.
Εσείς τι γνωρίζετε για τη Dosha σας
Αμέσως μετά ήταν ώρα για το ελαφρύ δείπνο με το προσαρμοσμένο, όπως μάθαμε μενού. Σαλάτες με όσπρια (μαυρομάτικα φασόλια ή φακές), ποικιλία βραστά λαχανικά, σπανακόπιτα σουφλέ με τυρί, ριζότο και ελαφρύ γλυκό και τα δύο βράδια με μικρές παραλλαγές.
Και κάπως έτσι αρχίζουμε η συζήτηση για την επιλογή των φαγητών και νέες άγνωστες λέξεις μπαίνουν στο λεξιλόγιο μου: Ayurveda (Aγιουρβέδα) και dosha (ντόσα).
Η Ayurveda είναι η αρχαία (εναλλακτική θα λέγαμε σήμερα) ιατρική των Ινδών. Είναι μια σύνθεση των λέξεων Ayu āyus δηλαδή ζωή και veda που σημαίνει ιερό και βασίζεται στη ισορροπία του οργανισμού στη βάση της σωστής διατροφής, της χρήσης βοτάνων και τις αναπνοές της γιόγκα. Ρυθμιστές των πάντων είναι ιδιοσυγκρασίες του κάθε ανθρώπου, όπως μού εξήγησε η Μαρία. Ο λόγος για τις doshas που είναι οι: pitta (φωτιά), vata (αέρας) και kapha (νερό) ενώ και υπάρχει και η πολύ σπάνια tridosha, δηλαδή στοιχεία και από τις τρεις.
Τα τρία αυτά στοιχεία, όπως θα λέγαμε πιο απλά, επηρεάζουν την συναισθηματική, νοητική και φυσική κατάστασή μας και επίσης επηρεάζονται από τις εποχές. «Μια ανισορροπία της dosha εκφράζεται με συγκεκριμένους τρόπους σωματικά, συναισθηματικά κλπ και με την κατάλληλη διατροφή, την προσήλωση σε μια καθημερινή ρουτίνα επιτυγχάνουμε την αποκατάσταση της ισορροπίας», όπως λέει η Μαρία.
«Ωραία, αλλά πώς την βρίσκω τη dosha μου;». Η αλήθεια είναι πως εάν googlαρετε θα βρείτε άπειρα τεστ εκεί έξω που υπόσχονται να εντοπίσουν την dosha σας. Κατά πόσο βέβαια πρέπει και να τα εμπιστευτείτε, αυτό είναι κάτι που θα το αφήσω στη δική σας κρίση. Η εναλλακτική, για όσους πραγματικά ενδιαφέρονται να πειραματιστούν ή να ασχοληθούν σοβαρά είναι να απευθυνθούν σε ένα αγιουρβεδικό θεραπευτή (και ναι υπάρχουν και στην Ελλάδα).
Τι σχέση όμως έχουν όλα αυτά με το μενού και το retreat, θα μου πείτε. Οι δραστηριότητες στο retreat σχεδιάστηκαν πάνω σε αυτή τη φιλοσοφία δηλαδή της Ayurveda και την προσαρμογή όσων συμμετείχαν στις συνθήκες του φθινοπώρου. Ο αέρας είναι το κυρίαρχο στοιχείο της εποχής και μας προκαλεί μια αναστάτωση. «Μέσα λοιπόν από μια ρουτίνα όπως να κοιμόμαστε νωρίς, να μην κουραζόμαστε πολύ, να διατηρούμαστε ζεστοί, να καταναλώνουμε πιο λιπαρές τροφές, να αποφεύγουμε τα κρύα, τα άψητα φαγητά κ.λπ μπορούμε να εξισορροπήσουμε το στοιχείο του αέρα και να νιώσουμε καλύτερα».
Οι εναλλακτικές μορφές θεραπείες και διατροφής γενικότερα ήταν μάλιστα από τα ζωηρά θέματα συζήτησης στο βραδινό τραπέζι με άλλες συμμετέχουσες και μάλιστα σε μια ευρεία γκάμα που εκτείνεται από τη ομοιοπαθητική και τον βελονισμό έως τη νηστειολογία.
Iyengar ο πατέρας της δυτικής γιόγκα
Στο πλαίσιο πάντως εξισορρόπησης της dosha εντάσσονται και επιλεγμένες ασκήσεις γιόγκα στα συνολικά τέσσερα μαθήματα του τριημέρου.
Η Ιyengar Yoga ήταν ιδανική για ένα φθινοπωρινό retreat. Σε γενικές γραμμές, όπως υποστηρίζει η Μαρία, «μπορούμε να πούμε ότι εάν κάποιος ξεκινάει τώρα τη γιόγκα, γενικά δεν γυμνάζεται, ή ίσως έχει κάποια θέματα όπως πχ με τη μέση ή τον αυχένα, ίσως είναι καλύτερα να ξεκινήσει με Iyengar».
Τι είναι όμως αυτή η Iyengar στην οποία έχει αφιερωθεί η Μαρία από το 2006 και την συστήνει ανεπιφύλακτα λέγοντας πως κατά την άποψή της είναι «πιο κοντά στην αυθεντική γιόγκα»;
Ουσιαστικά πρόκειται για Hatha Yoga (που είναι και η ομπρέλα για τα περισσότερα «είδη» που είναι γνωστά στη Δύση). Ο εμπνευστής της, B. K. S. Iyengar ήταν μαθητής του Tirumalai Krishnamacharya και θεωρείται από τους μεγαλύτερους δασκάλους της σύγχρονης γιόγκα και αυτός που την έκανε τόσο δημοφιλή στη Δύση και έγραψε αρκετά βιβλία τα οποία είναι στη λίστα των πιο ευπώλητων.
Ήταν αυτός που συστηματοποίησε τις οδηγίες στη Hatha Yoga. «Πριν από αυτόν δεν είχαμε τόσες αναλυτικές οδηγίες για το πώς θα μπούμε σε μια asana, τι θα κάνουμε μέσα σε αυτή και πώς θα βγούμε». Επίσης όμως έδωσε μεγάλη βαρύτητα στην ευθυγράμμιση του σώματος. «Δεν ήθελε απλά να μπαίνουμε επικουρούμενοι από την ευλυγισία μας αλλά να έχουμε πλήρη μυϊκό έλεγχο σε κάθε τι που κάνουμε. Αυτά τα δύο στοιχεία, ευθυγράμμιση και έλεγχος δίνει μια διαφορετική αίσθηση στην asana. Και, επίσης πολύ βασικό, δημιούργησε όλα τα βοηθήματα (props)». Τότε βέβαια εκείνος χρησιμοποιούσε πχ τούβλα για να βοηθήσει τους μαθητές του, μετά τα έφτιαξε ξύλινα και τώρα πια έχουμε foam. «Ο ρόλος τους είναι σημαντικός γιατί για τους αρχάριους χρησιμοποιούνται για να τους βοηθηθούν και για τους προχωρημένους είναι για να κάνουν την asana πιο δύσκολη, δηλαδή να μπει ο μαθητής βαθύτερα στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να δουλέψει το σώμα του».
Πόση γιόγκα αντέχεις;
Το ερώτημα βέβαια που μου τριβέλιζε στο μυαλό μου, καθώς βρισκόμουν σε ένα ξενοδοχείο με όλες τις σύγχρονες ανέσεις και αφού είχα τελειώσει από την περιποίηση σώματος – που ήταν στις παροχές του retreat- και πλέον βρισκόμουν στο χαλαρωτικό τζακούζι, ήταν: «Είναι αυτό η πραγματική γιόγκα; Μήπως θα έπρεπε να είμαι σε κάποιο σπαρτιάτικο άσραμ; Και τι τελικά αποκομίζω όταν από ένα ολόκληρο σύστημα εγώ παίρνω μόνο μερικά κομμάτια που με βολεύουν και ταιριάζουν στον τρόπο ζωής μου;».
Εξάλλου γιόγκα, δεν είναι μόνο ένα σύστημα φυσικών ασκήσεων. Εστιάζει σε μια σειρά πνευματικών πρακτικών, στον διαλογισμό – με τον οποίο έχει συνδεθεί ευρέως στο μυαλό των περισσότερων εξ′ υμών. Yoga σημαίνει εξάλλου «ένωση» και η ένωση αναφέρεται στην ένωση της ατομικής ψυχής με το πνεύμα και αποτελεί μια μόνο από τις έξι ορθόδοξες σχολές της Ινδουιστικής Φιλοσοφίας.
Κατ′ ουσίαν, όπως καταλήξαμε λίγο αργότερα συζητώντας με τη Μαρία, «εμείς κάνουμε μια ‘’δυτικοποιημένη’’ εκδοχή της yoga που αφήνει απ’ έξω το πνευματικό κομμάτι και σίγουρα δεν εστιάζει στο όλο φιλοσοφικό σύστημα». Βέβαια, όπως λέει, μπορείς να βρει κανείς δασκάλους που ασχολούνται και με αυτό αλλά το μονοπάτι αυτό είναι μακρύ, δύσκολο και όχι για όλους.
Και μαζί φυσικά με αυτή την δυτικοποίηση έρχεται και μια ολόκληρη βιομηχανία. Ειδικός ρουχισμός και εξοπλισμός βιβλία, αξεσουάρ και από κοντά επωφελείται και μια βιομηχανία που ασχολείται με φυσικά προϊόντα περιποίησης σώματος και προσώπου και αλλαγές στη διατροφή που συχνά οδηγεί στην αναζήτηση προϊόντων μη μαζικής κατανάλωσης κ.ο.κ.
Συνειδητά όμως το επόμενο πρωί που είχαμε το πρωινό μάθημα σε εξωτερικό χώρο του ξενοδοχείο και με μια ονειρεμένη θέα, επέλεξα να βάλω στην άκρη αυτές τις σκέψεις. «Εντάξει τι να κάνουμε...Ίσως να μην είμαστε όλοι φτιαγμένοι για να εντρυφήσουμε τόσο βαθιά στη γιόγκα, τις ηθικές αρχές, τη φιλοσοφία, τον διαλογισμό. Ίσως πάλι, να μην μας ταιριάζει όσο σε ανθρώπους της Ανατολής και αυτό που παίρνουμε να είναι αυτό που χρειαζόμαστε. Μια προσπάθεια για νιώσομε καλύτερα μέσα στο σώμα μας».
Εν τέλει δεν ξέρω να σας πω εάν η dosha μου εξισορρόπησε, εάν μπήκα, έμεινα και βγήκε σωστά από τις asanas...Αλλά η εμπειρία να κάνεις γιόγκα στις 8 το πρωί, μετά από έναν ωραίο 8ωρο ύπνο, με τον αέρα και τον ήλιο να χαϊδεύει το πρόσωπο είναι κάτι που αξίζει να δοκιμάσει κανείς.
Και τα υπόλοιπα, εάν και στο βαθμό που του ταιριάζουν, θα τα βρει ο καθένας μας στην πορεία.
Namaste!
* H M.Χρυσοχεράκη Γεννήθηκε στο Darwin της Αυστραλίας. Έκανε τα πρώτα της βήματα στη γιόγκα το 1986 και από τότε εξερεύνησε μερικά από τα πιο γνωστά συστήματα όπως: Sivananda, Satyananda, και Yoga Works. Το 2002 ξεκίνησε Iyengar γιόγκα και συνεχίζει να μαθητεύει μέχρι και σήμερα. Πλέον είναι πιστοποιημένη δασκάλα Iyengar γιόγκα (Intermediate Junior 3). Tο 2010 άνοιξε τη δική της σχολή. Για πολλά χρόνια ήταν η ιδρύτρια του yogaonline.gr, του πρώτου διαδικτυακού περιοδικού γιόγκα στην Ελλάδα.
Διαβάστε τα blogs που έχει γράψει για την HuffPost Greece.