Ο εορτασμός των εθνικών επετείων συχνά χαρακτηρίζεται από εκδηλώσεις ασφαλούς επανάληψης, αποστραγγισμένες από κάθε φαντασία. Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο – μια κιβωτός μοναδικών θησαυρών – στο μέγαρο της Παλιάς Βουλής, οργανώνει μια ξεχωριστή έκθεση για τον Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον, τον «λόρδο Βύρωνα» που σφράγισε με τη ζωή και τον θάνατό του, τη μοίρα της νεότερης Ελλάδας. Κοντά στα σημαντικά εκθέματα που κατέχει το μουσείο, όπως το πορτρέτο του έφηβου αγοριού και το αγγλικό κράνος – περικεφαλαία του νεαρού άνδρα, μια σειρά από φωτογραφίες της Μαρίας Στέφωση επιχειρούν να καλύψουν ευφάνταστα όσα δε λένε τα ιστορικά κειμήλια.
Ο Βύρωνας «αποκαλύπτεται» μέσα από τις περιπλανήσεις και τους κρυμμένους πόθους του σε φωτογραφίες που λειτουργούν ημερολογιακά, διατηρώντας την εικαστική τους αυτοτέλεια. Γράφει η Στέφωση: «Ο Μπάιρον, τη στιγμή που βρέθηκε στο Μεσολόγγι, προσπάθησε με το κύρος του να φέρει μια ισορροπία στις σχέσεις των Ελλήνων, που ήταν διασπασμένοι σε δυο αντίπαλες φατρίες εν μέσω πολεμικής αποδιοργάνωσης.
Το ημερολόγιο που κρατούσε καταστράφηκε μετά τον θάνατό του. Έτσι, ήμουν ελεύθερη να επινοήσω ένα: ξεκινάω από τη ζωή του στα σαλόνια της λονδρέζικης αριστοκρατίας, ακολουθεί η φυγή του στην Ευρώπη και η παραμονή του στην Ιταλία, το ταξίδι του στην Κεφαλλονιά, πριν το πέρασμα στην Ελλάδα, η άφιξη στο Μεσολόγγι και η προσπάθειά του να φανεί χρήσιμος στην υπόθεση του αγώνα ως τον θάνατό του».
Η Στέφωση καταγράφει στο φακό της μια πορεία εσωτερικής ωρίμανσης ενός ρομαντικού, ενός μαχόμενου στοχαστή που αναζητά υπαρξιακά τον ηρωισμό, την υπέρβαση και τη θυσία. Λέει η ίδια χαρακτηριστικά: «Οι σελίδες δεν αφορούν το ποιητικό έργο του Βύρωνα, αλλά τις σημαντικές στιγμές της ζωής του. Ο Μπάιρον τα παράτησε όλα για μια ιδέα. Θέλησε να βοηθήσει και, μέσα στο μεγάλο κύμα του φιλελληνισμού, υπήρξε ο κορυφαίος όλων. Πίστευε στο όραμά του να φανεί χρήσιμος στον αγώνα των Ελλήνων και θυσιάστηκε γι′ αυτό».
Συνοδοιπόρος της φωτογράφου, η Ιωάννα Σπηλιοπούλου, μια από τις πιο παραγωγικές μοντέζ του ελληνικού κινηματογράφου, που έχει συνδέσει το όνομα της με τις πιο αξιόλογες ταινίες γνωστών δημιουργών. Μετά το επιτυχημένο video art για τον Κόντογλου στην Πινακοθήκη Ν. Χατζηκυριάκου-Γκίκα (2015), η Σπηλιοπούλου επανέρχεται με ένα βίντεο για «το Μεσολόγγι του ποιητή». Εκεί, συλλαμβάνει μοναδικά τη «βυρωνική» αίσθηση ελευθερίας όπου ο τόπος και ο ανθρώπινος τρόπος γίνονται ένα και υπερβαίνουν το συμβατικό και το δεδομένο. Τα στοιχεία της φύσης, η λίμνη και ο ουρανός, συνωμοτούν για να σε αιφνιδιάσουν ισορροπώντας ανάμεσα στη γαλήνη και την εσωτερική ταραχή. Είναι αυτό το τοπίο της «ιεράς πόλεως» που σου υποβάλει μια θερμή συνηγορία υπέρ των πρωτογενών ανθρώπινων αξιών, που σε οδηγεί να σταθείς ενάντια σε κάθε τι που περιορίζει την ελευθερία.
«Για τους Έλληνες δεν θα ειπώ τίποτε, έως ότου μπορέσω να πω κάτι καλύτερο», έγραψε ο Μπάιρον που με τον ηρωικό επίλογο της ζωής του, άνοιξε το δρόμο στην κινητοποίηση της Ευρώπης υπέρ του ελληνικού αγώνα. Η καρδιά του ενταφιάστηκε στο Μεσολόγγι και προς εκδήλωση του πένθους ρίχτηκαν 37 κανονιοβολισμοί από την ανατολή του ηλίου, μία κάθε λεπτό, αφού ήταν τότε μόνο 37 ετών. Και καθώς έγραψε ο Παλαμάς «Κι αν έζησες Διόνυσος, ξεψύχησες Μεσσίας».
Εγκαίνια: Σάββατο 24 Μαρτίου, ώρα 14:00. Μέγαρο Παλαιάς Βουλής Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13. Έως 31 Μαΐου, Τρίτη-Κυριακή 9:00-14:30.
