Κι αν πέφτατε εσείς μέσα στη λαγότρυπα; Αν μπορούσατε να δείτε όλα τα παράδοξα και θαυμαστά που έζησε η Αλίκη μέσα στη χώρα των θαυμάτων; Όλους τους δημοφιλείς ήρωες που εμπνεύστηκε ο Λιούις Κάρολ - τον Τρελοκαπελά, τη γάτα του Τσέσαιρ, τους δίδυμους Τσιριμπίμ και Τσιριμπόμ, το λευκό κουνέλι και φυσικά την ίδια την Αλίκη -, πρόκειται να συγκεντρώσει το Βικτώρια και Άλμπερτ Μουσείο σε μία έκθεση που φιλοδοξεί να οδηγήσει το κοινό σε ένα μαγικό ταξίδι κάτω από την τρύπα του κουνελιού, κάτω από το προφανές. Μία από τις πιο εμπνευσμένες και επιδραστικές ιστορίες θα πάρει σάρκα και οστά στο Νότιο Κένσινγκτον του Λονδίνου και στοιχηματίζουμε ότι θα είναι από τις πιο δημοφιλείς εκθέσεις του επόμενου καλοκαιριού.
Από την πρωτότυπη εικονογράφησή του Σερ Τζον Τένιελ ως την περίφημη ταινία του Ντίσνεϊ (1951) και από τα δώδεκα σχέδια που αφιέρωσε στην Αλίκη ο πολύς Νταλί ως την ταινία του Τιμ Μπάρτον (2010), οι επιμελητές έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα ευρύ φάσμα από εικόνες που ενέπνευσε η χώρα των θαυμάτων. Οι διασκευές της Αλίκης σε όλες τις μορφές της τέχνης είναι αμέτρητες. Αυτούσιο, το μυθιστόρημα έχει μεταφερθεί πάνω από 30 φορές στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, έχει γίνει κόμικ, έχει εμπνεύσει πίνακες ζωγραφικής και τραγούδια, έχει μεταφραστεί σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Το πολυαναμένομενο γεγονός πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Αυστραλιανό Κέντρο Κινούμενης Εικόνας, που διοργάνωσε το 2018 ένα ομόθεμο αφιέρωμα στη Μελβούρνη με τίτλο «Wonderland».
Ωστόσο, η έκθεση του V&A μουσείου υπόσχεται να μην περιοριστεί στις πολλές και διαφορετικές εκδοχές της εικονογράφησης της ιστορίας, αλλά να διερευνήσει τη διαρκή δημοτικότητα της Αλίκης, 150 και πλέον χρόνια αφότου έκανε την πρώτη της εμφάνιση. Μοιραία, λοιπόν, θα υποβληθεί σε εξονυχιστική μελέτη, θεωρητικά για να απαντηθεί το ερώτημα «τι είχε ο Λούις Κάρολ κατά νου», στην ουσία όμως, ως συνήθως, για να προβληθούν ερωτήματα και ειδικά ενδιαφέροντα του εκάστοτε μελετητή και της εποχής του. Έτσι, για παράδειγμα, στη δεκαετία του ’30, με τα πρώτα βήματα της ψυχανάλυσης, δημοσιεύθηκαν μελέτες που ερμήνευαν το έργο με βάση σεξουαλικούς συμβολισμούς (η αυξομείωση στο μέγεθος της Αλίκης, το επαναλαμβανόμενο μοτίβο της πόρτας και του κλειδιού, κ.ά.).
Αργότερα, στα ’70s και στην αυγή των gender studies, χαρακτηρίστηκε ως κατεξοχήν φεμινιστικό κείμενο (ένα κοριτσάκι που ανατρέπει όλους τους κανόνες της καταπιεστικής βικτωριανής κοινωνίας), ενώ δεν έλειψε και η μαρξιστική ερμηνεία, αφού στο κείμενο της «Αλίκης» οι φορείς της εξουσίας (π.χ., η Κόκκινη Βασίλισσα) παρωδούνται εξίσου άγρια όσο και οι συνήθειες της ανώτερης τάξης. Γνωστοί είναι επίσης οι συσχετισμοί με παραισθησιογόνες ουσίες, ενώ υπάρχει ακόμα και μια ερμηνεία που θέλει τον (σοβαρότατο μαθηματικό) Κάρολ να έχει γράψει το βιβλίο ως συγκεκαλυμμένη σάτιρα ορισμένων καινοφανών, τότε, εννοιών στην άλγεβρα.
Νομίζουμε πως η γυμνή αλήθεια είναι μία. Είναι όμως; «Εξαρτάται από το που θέλεις να πας» απαντά ο γάτος του Τσεσάιρ. Κι ο Πικάσο, έχοντας τα ίδια νύχια με τον γάτο, προσθέτει: «Αν υπήρχε μόνο μία αλήθεια, δε θα ήταν δυνατό να ζωγραφίσουμε εκατό πίνακες πάνω στο ίδιο θέμα».
Το βέβαιο είναι ότι ο Κάρολ έγραψε τα παραμύθια του έχοντας στο νου προσωπικές εμπειρίες και τρεχαλητά του νου του. Αυτό είναι αναμενόμενο. Εκείνο που απασχολεί τους μεγάλους (κι όχι τα πιτσιρίκια) είναι ότι πέρασε στη γλώσσα του παραμυθιού φιλοσοφικά θέματα και λογικά παιχνίδια.
Η γάτα του Τσεσάιρ είναι ένα λαμπρό παράδειγμα. Γάτα που χαμογελάει —κάτι προφανώς παράλογο—, είναι μια ιδέα που του ήλθε παρατηρώντας ένα ανάγλυφο στην εκκλησία του αγίου Νικολάου, στο Κράνλυ του Τσεσάιρ. Αλλά το να μένει το χαμόγελο της γάτας ενώ η γάτα χάνεται, είναι εικόνα πλατωνική. Το έργο του καθηγητή των μαθηματικών και διακόνου Τσάρλς Ντόγκσον που έγραψε με το ψευδώνυμο Λιούις Κάρολ, είναι γεμάτο κριτικές των φιλοσοφικών θεωριών της εποχής του. Γι αυτό και όταν ενθουσιασμένη με την Αλίκη η Βασίλισσα Βικτωρία του έγραψε ότι περιμένει με λαχτάρα το επόμενο βιβλίο του, εκείνος της έστειλε το επόμενό του: Αρχές της Συμβολικής Λογικής.!!
Η επιτυχία της έκθεσης θα κριθεί, όχι τόσο από τη φαντασμαγορία της εικόνας - αυτό απλώς θα τη μετέτρεπε σε «Ντίσνεϋλαντ» -, όσο από την ικανότητα των επιμελητών να θέσουν τα ερωτήματα σαν σκόρπιες ψηφίδες. Από κει και έπειτα είναι στην ευχέρεια του θεατή να σταθεί αφημένος στον κόσμο του βικτωριανού που παριστάνει τον παραμυθά, να απλώσει το χέρι και να τις μαζέψει.
«Alice in Wonderland» στο Μουσείο Victoria & Albert από τις 27 Ιουνίου 2020 έως 10 Ιανουαρίου 2021. Τα εισιτήρια θα κυκλοφορήσουν στην αγορά την ερχόμενη άνοιξη.