Παραμύθια που μας διάβαζαν οι γονείς μας και με τη σειρά μας διαβάζουμε στα παιδιά μας, παραμύθια που άντεξαν στον χρόνο, διασκευάστηκαν, μεταφέρθηκαν στο σινεμά, έγιναν animation, όπερα, μπαλέτο, γνωρίζουν συνεχώς νέες αναγνώσεις, μεταφράσεις -ορισμένες εξαιρετικές- και ευφάνταστες εικονογραφήσεις.
Ιστορίες ταυτισμένες με το πνεύμα και την ουσία των Χριστουγέννων, άλλοτε χαρούμενες, άλλοτε λυπητερές, κάποιες με happy end και κάποιες όχι, όλες όμως με σημείο αναφοράς το θαύμα της καλοσύνης και της αλληλεγγύης.
Μια φορά και έναν καιρό…
«Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών» του Ε. Τ. Α. Χόφμαν
Παραμονή Χριστουγέννων, ο νονός Ντρόσελμάγερ εμφανίζεται με δώρα για τα μικρά βαφτιστήρια του: Κομψές μπαλαρίνες, ένα δέντρο, όμορφα βιβλία, ένα εντυπωσιακό κάστρο και μια ξύλινη κούκλα καρυοθραύστη.
Η Κλάρα ερωτεύεται τη παράξενη ξύλινη κούκλα, που έχει μορφή ανθρώπου. Όταν όμως το ρολόι σημαίνει μεσάνυχτα, το κορίτσι κοιμάται και μεταφέρεται σε έναν παραμυθένιο κόσμο, όπου το χριστουγεννιάτικο δέντρο μεγαλώνει και οι κούκλες ζωντανεύουν, η μια μετά την άλλη και ρίχνονται στη μάχη με τα μεγάλα ποντίκια που εισβάλλουν στο δωμάτιο. Το κορίτσι παρασύρεται σε ένα απίστευτο ταξίδι με τον Καρυοθραύστη, ο οποίος κερδίζει τη μάχη και μεταμορφώνεται σε πρίγκιπα. Η Κλάρα και ο πρίγκιπας - Καρυοθραύστης ξεκινούν για ένα μαγικό ταξίδι. Περνούν από την Βασίλισσα του Χιονιού αλλά και από την χώρα των Ζαχαρωτών με την νεράιδα Ζαχαρένια. Η Κλάρα δεν θέλει να αποχωριστεί τον Καρυοθραύστη της, όμως την ημέρα των Χριστουγέννων καθώς ξυπνά κοντά στην οικογένειά της, το μόνο που κρατά στα χέρια της είναι ο Καρυοθραύστης, η κούκλα που της είχε χαρίσει ο νονός της (εκδόσεις Άγκυρα, μετάφραση Νέστορας Χούνος, εικονογράφηση Gail de Marcken).
Το παραμύθι έγινε διάσημο μπαλέτο σε μουσική Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφκσι.
«Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Τσαρλς Ντίκενς
Ο τσιγκούνης Εμπενίζερ Σκρουτζ αδιαφορεί για τα Χριστούγεννα, όπως αδιαφορεί για την αφοσίωση του υπαλλήλου του και του ανιψιού του.
Μέχρι που τον επισκέπτονται το φάντασμα του παλιού συνεταίρου του και τα τρία πνεύματα των Χριστουγέννων. Και ο Σκουτζ αλλάζει για πάντα.
Πρόκειται για το διασημότερο χριστουγεννιάτικο παραμύθι και μάλιστα, ο Ντίκενς συνήθιζε να το διαβάζει ο ίδιος μπροστά σε κοινό σε δημόσιες αναγνώσεις. (εκδόσεις Μεταίχμιο, διασκευή Ελένη Κατσαμά, εικονογράφηση Βασίλης Γρίβας).
Το κλασικό αριστούργημα του Ντίκενς παρουσιάζεται σε μιούζικαλ από το Εθνικό Θέατρο (Ρεξ, Σκηνή «Μαρίκα Κοτοπούλη»), σε διασκευή Γιάννη Μόσχου, με ζωντανή μουσική. Τον Εμπενέζερ Σκρουτζ ενσαρκώνει ο Αλέξανδρος Μυλωνάς.
«Το κοριτσάκι με τα σπίρτα» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
«.... Σε κάποιο παράθυρο είδε ένα στολισμένο δωμάτιο και μία τρυφερή μανούλα να ταΐζει με στοργή και απέραντη αγάπη την κορούλα της. Τότε βούρκωσε. Αποκαμωμένη και μελαγχολική βρήκε καταφύγιο σε μια γωνιά και άναψε ένα σπίρτο για να ζεσταθεί. Στην λάμψη τους είδε αρκετά υπέροχα οράματα, συμπεριλαμβανομένων ενός χριστουγεννιάτικου δέντρου και γιορτινών διακοπών. Το κορίτσι κοίταξε προς τον ουρανό είδε ένα πεφταστέρι και θυμήθηκε την αποθανούσα γιαγιά της να λέει πως ένα τέτοιο αστέρι σημαίνει πως κάποιος πέθανε και πάει στον παράδεισο. Καθώς άναψε το επόμενο σπίρτο είδε ένα όραμα με την γιαγιά της, ο μόνος άνθρωπος που την αντιμετώπισε με καλοσύνη και αγάπη. Άναβε το ένα σπίρτο μετά το άλλο για να κρατήσει το όραμα της γιαγιάς κοντά της για όσο περισσότερο μπορούσε.
Το κοριτσάκι πέθανε και η γιαγιά της μετέφερε το πνεύμα της στον παράδεισο. Το επόμενο πρωί περαστικοί βρήκαν το νεκρό παιδί στην γωνιά, τριγυρισμένο από αναρίθμητα καμένα σπίρτα...»
Τα παραμύθια του Άντερσεν, όπως εύστοχα αναφέρεται στον πρόλογο της έκδοσης, δεν είναι απλώς ιστορίες με λογική ανέλιξη, δηλαδή αρχή, μέση και τέλος· είναι λογοτεχνήματα που απευθύνονται τόσο στα παιδιά όσο και στους ενήλικες της εποχής του, επομένως μέσα απ′ αυτά έχουμε την ευκαιρία να κατανοήσουμε το κοινωνικό, πολιτικό και κυρίως το θρησκευτικό πλαίσιο της Ευρώπης του δέκατου ένατου αιώνα, αφού τα έργα του γρήγορα ξεπέρασαν τα σύνορα της μικρής Δανίας και αγαπήθηκαν απ′ όλους τους Ευρωπαίους (εκδόσεις Ωκεανίδα, Ιστορίες και Παραμύθια, μετάφραση Ερρίκος Μπελιές).
«Η βασίλισσα του χιονιού» του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν
Από τα πιο αγαπημένα βιβλία του διάσημου συγγραφέα, δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στις 21 Δεκεμβρίου του 1844 στα Νέα Παραμύθια και είναι ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση παραμύθια του.
Η ιστορία ακολουθεί το μοτίβο της πάλης του καλού και του κακού και αφηγείται τη συγκινητική περιπέτεια δύο αγαπημένων φίλων, της Γκέρντα και του Κάι.
Σε έναν κόσμο φανταστικό, παγωμένο και απόμακρο, κυριαρχεί η γοητευτική Βασίλισσα του Χιονιού που σαγηνεύει τους ανθρώπους με την ομορφιά της, έχοντας για όπλο ένα μαγικό καθρέφτη. Όποιος τον κοιτά χάνει τα καλά του συναισθήματα και ξεχνάει τους φίλους του.
Ο καθρέφτης συνεχώς μεγαλώνει και ανεβαίνει πολύ ψηλά σκεπάζοντας τη γη, ώσπου μια μέρα ξεφεύγει από τα χέρια των κακών καλικαντζάρων, πέφτει με δύναμη στο χώμα και σπάει σε χιλιάδες μικροσκοπικά κομμάτια που σκορπίζουν παντού. Τα μικρά γυαλάκια σφηνώνονται στα μάτια του Κάι και παγώνουν την καρδιά του. Η Βασίλισσα του Χιονιού εμφανίζεται με το ασημένιο άρμα της, τυλιγμένη σε ένα σύννεφο από νιφάδες χιονιού και αρπάζει τον Κάι για να τον οδηγήσει στο γυάλινο παλάτι... φιλοδοξεί να γίνει ο Πρίγκιπας της παγωμένης ζωής της.
Πώς θα βρει η Γκέρντα τον αγαπημένο της φίλο που έπεσε στα δίχτυα της διαβόητης Βασίλισσας και χάθηκε από τη ζωή της; Με ποιο τρόπο θα τον αφυπνίσει και θα ζεστάνει ξανά την παγωμένη του καρδιά; (εκδόσεις Άγκυρα, μετάφραση Μάνος Κοντολέων. H εξαιρετική, βραβευμένη με το Grand Prix στον διαγωνισμό για το Βιβλίο της Χρονιάς 2000, εικονογράφηση είναι του Ουκρανού Vladyslav Yerko).
«Φρικαντέλα: Η Μάγισσα που μισούσε τα κάλαντα» του Ευγένιου Τριβιζά
Η µάγισσα Φρικαντέλα µισεί αφάνταστα όλα τα καλά. Δε χορεύει καλαµατιανό. Χορεύει µόνο κακαµατιανό. Δεν τρώει ποτέ της καλαµαράκια. Τρώει µόνο κακαµαράκια. Δεν πίνει πορτοκαλάδα, µόνο πορτοκακάδα. Αλλά, πάνω απ′ όλα, µισεί τα κάλαντα. Όταν, λοιπόν, παραµονές πρωτοχρονιάς ακούει τα παιδιά της γειτονιάς να τραγουδάνε τα κάλαντα, γίνεται έξω φρενών, τους κλέβει τις φωνές τους και τις φυλακίζει σε µπαλόνια. Η απολαυστική περιπέτεια συνεχίζεται στους χιονισµένους δρόµους της πόλης και στο κάστρο της µάγισσας, στα µαγικά δωµάτια του οποίου, τα παιδιά µε επικεφαλής τον τετραπέρατο Σεβαστιανό Μπισµπικούκη αναζητούν τα µπαλόνια µε τις κλεµµένες φωνές τους.
Το βιβλίο συνοδεύεται από παράρτημα με κάλαντα από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Πολυαγαπημένο, κυκλοφόρησε πριν από δεκαπέντε χρόνια και λατρεύτηκε από τα παιδιά (εκδόσεις Καλέντης, εικονογράφηση Μιχάλης Κουντούρης).