Η κρυμμένη υποθαλάσσια ήπειρος «Ζηλάντια» (Zealandia) πέρασε μια σημαντική περίοδο αναταραχής κατά την περίοδο της δημιουργίας του «Δακτυλίου της Φωτιάς» στον Ειρηνικό, σύμφωνα με νέα έρευνα.
Όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα του Live Science, η Ζηλάντια είναι ένας ηπειρωτικός όγκος δίπλα στην Αυστραλία, που βρίσκεται σχεδόν εξολοκλήρου κάτω από τα κύματα, με την εξαίρεση κάποιων «προεξοχών» σαν τη Νέα Ζηλανδία και τη Νέα Καληδονία. Ωστόσο δεν αποτελείται από ωκεανικό φλοιό πλούσιο σε μαγνήσιο και σίδηρο, αλλά από λιγότερο πυκνό ηπειρωτικό φλοιό.
Αυτά τα περίεργα χαρακτηριστικά ήταν γνωστά από τη δεκαετία του 1970, αλλά μόλις πρόσφατα εξερευνήθηκε περαιτέρω η Ζηλάντια: Το 2017 γεωεπιστήμονες ανέφεραν στο GSA Today πως η Ζηλάντια αποτελεί η ίδια μια ήπειρο, χάρη στη δομή της και τον ξεκάθαρο διαχωρισμό της από την ήπειρο της Αυστραλίας.
Μια νέα ανάλυση σε τμήματα της Ζηλάντια που αποσπάστηκε από τον βυθό του ωκεανού του 2017 αποκαλύπτει ότι η ήπειρος βίωσε έναν «παροξυσμό» αλλαγών 35-50 εκατομμύρια χρόνια. Καθώς η διαδικασία ηπειρωτικής σύγκρουσης άρχιζε στον δυτικό Ειρηνικό, και άλλα τμήματα ανυψώνονταν ενώ άλλα κατέβαιναν πιο κάτω.
«Αυτές οι δραματικές αλλαγές στη βόρεια Ζηλάντια, μια περιοχή στο μέγεθος περίπου της Ινδίας, συνέπεσαν με την κάμψη υποθαλάσσιων ηφαιστείων στον δυτικό Ειρηνικό» αναφέρουν οι Ρούπερτ Σάδερλαντ και Τζέραλντ Ντίκενς, συντελεστές της έρευνας, σε δημοσίευμα στο The Conversation. Εν ολίγοι, επρόκειτο για τη δημιουργία του «Δακτυλίου της Φωτιάς» στον Ειρηνικό, η τεκτονική δραστηριότητα του οποίου συνοδεύεται από συχνούς σεισμούς και ηφαιστειακή δραστηριότητα.
«Ένα από τα εντυπωσιακά ευρήματα ως προς τις παρατηρήσεις μας είναι πως αποκαλύπτουν ότι οι πρώιμες ενδείξεις του Δακτυλίου της Φωτιάς ήταν σχεδόν ταυτόχρονες στον δυτικό Ειρηνικό» ανέφερε ο Σάδερλαντ σε σχετική ανακοίνωση.
Η Ζηλάντια χωρίστηκε από την υπερ-ήπειρο Γκοντβάνα περίπου 85 εκατομμύρια χρόνια πριν. Δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά σχετικά με τη γεωλογική της δραστηριότητα, οπότε το 2017, στο πλαίσιο του International Ocean Discovery Program Expedition 371 απεστάλησαν ερευνητικά σκάφη για γεωτρήσεις στον πυθμένα της Θάλασσας της Τασμανίας.
Χρησιμοποιώντας μικροσκοπικά απολιθώματα που βρέθηκαν στα ιζήματα, οι ερευνητές ήταν σε θέση να διαπιστώσουν την ανύψωση των ιζημάτων την περίοδο που εναποτέθηκαν. Όπως ανακάλυψαν, σε τρεις περιοχές στη βόρεια Ζηλάντια τα ιζήματα από 35-50 εκατομμύρια χρόνια πριν περιείχαν απολιθώματα που υποδείκνυαν οικοσυστήματα ρηχών υφάλων. Αυτές οι περιοχές τώρα βρίσκονται στη μέση της Θάλασσας της Τασμανίας, κοντά σε μια περιοχή ονόματι Lord Howe Rise. Πιο κοντά στο Βανουάτου από τη λεκάνη της Νέας Καληδονίας (New Caledonia Trough) οι ερευνητές βρήκαν μονοκύτταρα είδη πλαγκτόν που ζουν σε βαθύτερα ύδατα, υποδεικνύοντας ότι η ανύψωση της Ζηλάντια μειώθηκε στο ίδιο χρονικό πλαίσιο. Μετά την άνοδο της βόρειας Ζηλάντια και την υποχώρηση της περιοχής της λεκάνης της Νέας Καληδονίας, ολόκληρη η ήπειρος βυθίστηκε άλλο ένα χλμ κάτω από τη θάλασσα.
Ο Σάδερλαντ και οι συνάδελφοί του τώρα θεωρούν ότι οι αλλαγές στη Ζηλάντια κατά την περίοδο εκείνη εντάσσονταν στο πλαίσιο μιας ευρύτερης αναταραχής που οδήγησε στον σχηματισμό των ζωνών του Δακτυλίου της Φωτιάς γύρω από τον δυτικό Ειρηνικό.
«Δεν ξέρουμε πού ή γιατί» ανέφερε ο Σάδερλαντ, «αλλά κάτι συνέβη που προκάλεσε τοπικά κίνηση, και όταν το ρήγμα άρχισε να ξεφεύγει, όπως σε έναν σεισμό, η κίνηση εξαπλώθηκε γρήγορα προς τα πλάγια σε διπλανά τμήματα και μετά γύρω από τον δυτικό Ειρηνικό».
Η διαδικασία αυτή θα κράτησε πάνω από ένα εκατομμύριο χρόνια, αλλά θα αποτέλεσε μια δραματική μεταβολή της γεωλογίας στον δυτικό Ειρηνικό.
«Ποιες ήταν οι συνέπειες αυτών των γεωγραφικών αλλαγών για φυτά, ζώα και το τοπικό κλίμα; Μπορούμε να φτιάξουμε ένα μοντέλο υπολογιστή των γεωλογικών διαδικασιών που έλαβαν χώρα σε βάθος; Τα ψάχνουμε ακόμα αυτά, αλλά ξέρουμε ότι το γεγονός άλλαξε την κατεύθυνση και την ταχύτητα της κίνησης στις περισσότερες τεκτονικές πλάκες στη Γη» έγραψαν οι Σάδερλαντ και Ντίκενς στο The Conversation. «Ήταν ένα γεγονός πραγματικά παγκόσμιας σημασίας- και πλέον έχουμε πραγματικά καλές παρατηρήσεις και ιδέες για να μας βοηθήσουν να βρούμε τι ακριβώς συνέβη και γιατί».