Η «επόμενη ημέρα» της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας αποτελεί ένα μεγάλο ερώτημα ως προς τους στρατιωτικούς εξοπλισμούς της γείτονος. Η Άγκυρα είχε βασίσει το μέλλον της ΤΗΚ στο αμερικανικό stealth μαχητικό F-35, ωστόσο η «εκπαραθύρωσή» της από το πρόγραμμα άφησε την τουρκική αεροπορία «στον αέρα», δεδομένου και ότι ο στόλος των F-16 που αποτελεί τη ραχοκοκκαλιά της γηράσκει, και υπάρχουν ερωτήματα ως προς την πρόσβαση σε ανταλλακτικά, λόγω των κακών σχέσεων με τις ΗΠΑ. Επίσης, στη δική μας πλευρά του Αιγαίου, η ελληνική ΠΑ «αλλάζει σελίδα», με τα γαλλικά μαχητικά Rafale και τα αναβαθμισμένα F-16V, αποσκοπώντας κάποια στιγμή στο μέλλον στην προμήθεια των αμερικανικών μαχητικών 5ης γενεάς F-35.
Δεν φτάνουν οι S-400
Παρά την προμήθεια των ρωσικών S-400 και τα πολύ σημαντικά βήματα της Τουρκίας στον τομέα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών, το κενό που προκύπτει ως προς την αεράμυνα και τις επιχειρησιακές δυνατότητες εν γένει από την αδυναμία προμήθειας ενός σύγχρονου μαχητικού για το εγγύς μέλλον δεν μπορεί να καλυφθεί παρά μόνο με την προμήθεια ενός άλλου μαχητικού. Η επίσημη θέση της Τουρκίας είναι πως το κενό αυτό θα καλυφθεί από το δικό της, εγχώριας ανάπτυξης τουρκικό μαχητικό, TAI TF-X, στο ευρύτερο πλαίσιο των τουρκικών προσπαθειών για αυτάρκεια ως προς τις αμυντικές ανάγκες της χώρας.
Ωστόσο, παρά τις τουρκικές μεγαλοστομίες, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ένα αεροσκάφος 5ης γενεάς με stealth χαρακτηριστικά και άλλες προηγμένες τεχνολογίες αποτελεί πολύ δύσκολο εγχείρημα/ πρόκληση: Οι ΗΠΑ χρειάστηκαν δεκαετίες για την ανάπτυξη των μαχητικών F-22 και F-35, που θεωρούνται τα κορυφαία μαχητικά 5ης γενεάς στον πλανήτη, τη στιγμή που τα Su-57 και Chengdu J-20, της Ρωσίας και της Κίνας αντίστοιχα, αμφισβητείται από πολλούς κατά πόσον θα μπορούσαν ακόμη και να θεωρηθούν πραγματικά «καθαρόαιμα» μαχητικά 5ης γενεάς. Στην «αρένα» δραστηριοποιούνται και πολλές άλλες χώρες, οι περισσότερες εκ των οποίων έχουν πολύ μεγαλύτερη εμπειρία στον τομέα της αεροναυπηγικής από την Τουρκία. Ως εκ τούτου, γίνεται εύκολα αντιληπτό πως, εκτός κάποιας εξωπραγματικής και εντελώς απρόσμενης εξέλιξης, η εμφάνιση ενός «τουρκικού F-35» 5ης γενεάς στο προσεχές μέλλον που θα αντικαταστήσει τα γηράσκοντα τουρκικά F-16 είναι μάλλον στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας, ό,τι και αν επιθυμούν να δείχνουν προς τα έξω οι γείτονες (σημειώνεται πάντως πως οι τουρκικοί σχεδιασμοί εκ των πραγμάτων κάνουν λόγο για αντικατάσταση των F-16 κατά τη δεκαετία του 2030).
Από την Ρωσία με αγάπη...
Ως εκ τούτου, προκύπτει το θέμα μιας «ενδιάμεσης λύσης» για την τουρκική πολεμική αεροπορία: Κατά καιρούς έχουν λεχθεί πολλά για το συγκεκριμένο θέμα. Δεδομένης της ενίσχυσης των σχέσεων μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, η Μόσχα φαίνεται να προωθεί αεροσκάφη όπως το Su-57 και τα Su-35 ή Su-34, ενώ επίσης οι στενές σχέσεις της Τουρκίας με το Πακιστάν «δείχνουν» προς την κατεύθυνση του JF-17, που δεν είναι βεβαίως 5ης γενεάς, ωστόσο ίσως θα μπορούσε να βοηθήσει να καλυφθεί κάπως το κενό – ειδικά εάν μιλάμε για μια νέα έκδοση του μαχητικού. Ακόμη, κατά καιρούς έχουν κυκλοφορήσει φήμες περί ενδεχόμενης προμήθειας Eurofighter Typhoon από χώρες που τα αποσύρουν- ωστόσο γενικότερα η προμήθεια δυτικών μαχητικών από την Τουρκία αυτή τη στιγμή (ειδικά αμερικανικών) θεωρείται δύσκολη «εξίσωση» (αν και υπάρχουν σίγουρα χώρες οι οποίες θα ήταν πιο πρόθυμες από κάποιες άλλες να βοηθήσουν την Τουρκία να καλύψει το κενό).
Το να κάνει η Τουρκία «στροφή» σε κάποια χώρα όπως η Ρωσία, η Κίνα θα την εξέθετε πιθανότατα σε μια ολοκαίνουρια, ενισχυμένη κρίση με τη Δύση τύπου S-400. Σε αυτό το πλαίσιο, αίσθηση προκάλεσε η πρόσφατη δήλωση του Τούρκου προέδρου Ερντογάν πως η χώρα του εξετάζει το ενδεχόμενο περαιτέρω κοινών βημάτων με τη Ρωσία στην αμυντική βιομηχανία, μεταξύ άλλων σε τομείς όπως τα μαχητικά αεροσκάφη και τα υποβρύχια. Σημειώνεται πως ο Ερντογάν μίλησε και για παραγωγή κινητήρων αεροσκαφών, κάτι που «δείχνει» προς την κατεύθυνση του προγράμματος του TF-X. Αξίζει να αναφερθεί πως η Ρωσία είχε εκφράσει και στο παρελθόν ενδιαφέρον για συμμετοχή στο πρόγραμμα του τουρκικού μαχητικού.
Ολα δείχνουν «Checkmate»
Εάν αυτά οδηγούν όντως προς κάποια κατεύθυνση, τότε αυτό θα σήμαινε πως το επόμενο τουρκικό μαχητικό (εάν δεν μεσολαβήσει κάποια ενδιάμεση λύση) θα έχει αρκετά έντονα «ρωσικά χαρακτηριστικά» - και, σε αυτό το πλαίσιο, ο γράφων θα τολμούσε να κάνει μια πρόβλεψη πως δεν θα μοιάζει τόσο με το Su-57, το οποίο η Ρωσία προσπαθεί να εξάγει αλλά χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία, όπως φαίνεται την παρούσα στιγμή, αλλά θα θυμίζει ένα άλλο αεροσκάφος που παρουσιάστηκε πρόσφατα και βρίσκεται επίσης σε πολύ αρχικό στάδιο: Το αποκαλούμενο Checkmate.
Το Checkmate της Sukhoi παρουσιάστηκε πριν από μερικούς μήνες στην αεροπορική έκθεση MAKS στη Ρωσία. Χωρίς να μπαίνουμε σε πολλές λεπτομέρειες, η Ρωσία προωθεί το Checkmate ως ένα μαχητικό- εναλλακτική στο F-35, με (υποτίθεται) αντίστοιχες, ή και μεγαλύτερες, δυνατότητες (μεταξύ των οποίων και stealth χαρακτηριστικά), και σε πολύ χαμηλότερη τιμή (περίπου στο 1/3 ). Ωστόσο, όπως δείχνουν τα πράγματα, για να αναπτυχθεί το συγκεκριμένο μαχητικό απαιτείται χρηματοδότηση, η οποία δεν φαίνεται να έχει εξασφαλιστεί: Αξίζει εδώ να σημειωθεί πως, γενικότερα μιλώντας, η ρωσική πολεμική αεροπορία (η οποία προφανώς θα αποτελούσε τον πιο άμεσα ενδιαφερόμενο πελάτη) φαίνεται να προτιμά τα δικινητήρια μαχητικά – οπότε και ο εξαγωγικός προσανατολισμός του Checkmate είναι κάτι παραπάνω από προφανής.
Οπότε, τα στοιχεία που παρατηρούνται εδώ είναι τα εξής: Ένα ρωσικό ελαφρύ μαχητικό εξαγωγικού προσανατολισμού, που προορίζεται ως «ανταγωνιστής» του F-35 (το οποίο ήταν να προμηθευτεί η Τουρκία), και χρειάζεται χρηματοδότηση για την ανάπτυξή του, μια Τουρκία η οποία δεν έχει φανεί να βρίσκει ακόμα λύση για το μέλλον της πολεμικής της αεροπορίας πέραν της όσο το δυνατόν πιο γρήγορης ανάπτυξης του εγχώριου μαχητικού TF-X, μια δήλωση Ερντογάν περί συνεργασίας στην ανάπτυξη μαχητικών με τη Ρωσία και τη γενικότερη επιδίωξη της Τουρκίας για απόκτηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερης τεχνογνωσίας από το εξωτερικό με σκοπό την επίτευξη αμυντικής αυτάρκειας. Σε αυτό το πλαίσιο, ίσως να μην ήταν πάρα πολύ τολμηρή η υπόθεση πως το TF-X θα μπορούσε να «μοιάζει» αρκετά με το υπό ανάπτυξη (και χωρίς σίγουρο μέλλον αυτή τη στιγμή) Checkmate – ειδικά εάν μέσω μιας τέτοιας οδού εκτιμηθεί πως θα μπορούσαν να «παρακαμφθούν» ή περιοριστούν πιθανές αντιδράσεις από τη Δύση τύπου S-400.
Σε κάθε περίπτωση, η συγκεκριμένη πρόβλεψη δεν αποτελεί τίποτα παραπάνω από μια εκτίμηση με βάση τα προαναφερθέντα δεδομένα και τίποτα παραπάνω, και είναι μάλλον πιθανότερο πως η Τουρκία θα στραφεί, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα/ μεσοπρόθεσμα προς μια κάπως πιο «συντηρητική» λύση όπως μια συνεργασία με το Πακιστάν στη «βάση» του JF-17. Ωστόσο, αξίζει να θυμηθεί κανείς την πορεία των εξελίξεων την τελευταία δεκαετία, τόσο από άποψης εξοπλισμών, όσο και στρατηγικής της γείτονος, για να συμπεράνει πως, κάποιες φορές, στην εποχή μας, ενδεχομένως που προηγουμένως φάνταζαν απίθανα, εν τέλει να είναι πιο πιθανά από ό,τι θα περίμενε κανείς.