«Η ακατανίκητη μου δίψα να δραπετεύσω απ’ την πραγματικότητα, έβρισκε διέξοδο σε λαθραίες σκέψεις, σε μία ακόρεστη λαιμαργία για μυθιστορήματα και πάνω απ’ όλα στο να υποδύομαι τα σκαρώματα της φαντασίας μου μπροστά σε όποιον είχε τη διάθεση να τα δει… Είχα πραγματικά ευτυχισμένα παιδικά χρόνια. Είχα δύο υπέροχους γονείς, τρία αδέλφια που ήμασταν πολύ δεμένα. Τους καταδυνάστευα όλους από μικρός, διότι ανέβαζα έργα στην ταράτσα του σπιτιού και καλούσαμε και γειτόνους και τους ανάγκαζα να πάρουν μέρος χωρίς να έχουν καμία διάθεση σε έργα που έφτιαχνα εγώ τα θέματα. Σε Δράματα… Είναι πιο εύκολο το δράμα από την κωμωδία».
Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης γιορτάζει φέτος τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Μιχάλη Κακογιάννη, με μία μεγάλη έκθεση που επιμελείται ο εικαστικός και σκηνογράφος Κωνσταντίνος Ζαμάνης, με τη συμβολή- συμβουλή του μοναδικού Διονύση Φωτόπουλου.
Κοστούμια, σκηνικά, φωτογραφίες από γυρίσματα, η «Στέλλα», το «Κορίτσι με τα Μαύρα», η «Ιφιγένεια», η «Ηλέκτρα», ο «Ζορμπάς» βρίσκονται στον χώρο και συντροφεύουν τους επισκέπτες. Το γραφείο του, ο χώρος δημιουργίας, διαφωνιών, συναντήσεων καλωσορίζει τους θεατές .
«Ο Κόσμος του Μιχάλη Κακογιάννη» μέσα από τον Κινηματογράφο, το Θέατρο, τη ζωγραφική, τα κείμενα του και φυσικά τη καθημερινότητα του, ξεδιπλώνεται σε όλους τους χώρους.
Κωνσταντίνος Ζαμάνης: Το έργο ενός άνδρα πολυσχιδούς, εμπνευσμένου και ακούραστου
Η έκθεση για τον Μιχάλη Κακογιάννη - για το έργο του για να είμαστε πιο ακριβείς - προσπαθεί με έναν απλό τρόπο να καταδείξει το εύρος σε χρόνο και θεματικές των αναζητήσεών του. Προσπαθώντας να συνενώσουμε τις εξαιρετικά επεξεργασμένες φωτογραφίες από τις ταινίες του, την παρέμβαση στο κτήριο του Ιδρύματος από τον Jim Gogswell, μικρά τεκμήρια / υλικά από τα γυρίσματα, τους στίχους του και την παρουσίαση όλου του Αρχείου του Μιχάλη Κακογιάννη, θελήσαμε να δώσουμε στον επισκέπτη το έναυσμα να αναστοχαστεί, να ξανα-γνωρίσει και να εμπνευστεί από το έργο ενός άνδρα πολυσχιδούς, εμπνευσμένου και ακούραστου.
Ήμουν δύσκολος στις επιλογές. Δεν μπορούσα να υποταχθώ σε μια κατάσταση. Τέλος πάντων, τελειώσαμε…
Δοσμένος ολοκληρωτικά στην Τέχνη
Ο Μιχάλης Κακογιάννης ήταν δοσμένος ολοκληρωτικά στην Τέχνη. Σκηνοθετούσε, έγραφε, ζωγράφιζε. Μέσα από αυτή εκφραζόταν για κοινωνικά θέματα, για τη θέση της γυναίκας , όμως και τα πολιτικά θέματα απασχόλησαν το έργο του, ο Μιχάλης Κακογιάννης έφυγε από το Εδιμβούργο όπου σκηνοθετούσε Οιδίποδα για να πάει στην πατρίδα του την Κύπρο και να γυρίσει το ντοκιμαντέρ «Αττίλας ΄74», να καταγραφεί η αλήθεια, όπως έλεγε. «Όταν τα ψάρια βγήκαν στη στεριά» προέβαλλε τους προφητικούς του φόβους για τις συνέπειες της πυρηνικής δραστηριότητας, επίφοβο εγχείρημα για τότε, ήξερε ότι θα ενοχλούσε πολλούς, κάτι που όμως δεν τον έκανε να σταματήσει.
«Στην Ελλάδα πήρα σημαντικά δώρα μόνο απ′ τον κόσμο. Μια αυθεντική αγάπη, ένα ευχαριστώ, το εισπράττω κάθε μέρα και φυσικά από κάποιους πνευματικούς ανθρώπους».
Όπως είπε μεταξύ άλλων η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη κατά τον χαιρετισμό της στα εγκαίνια της έκθεσης -η οποία πραγματοποιείται με την υποστήριξη του ΥΠΠΟΑ και του Υπουργείου Τουρισμού- «Ο Κακογιάννης υπήρξε διεθνής Ελληνας, φύσει Κύπριος, κατ΄ επιλογήν και Ελλαδίτης. Σφράγισε την εικόνα της χώρας με την συνεχή καλλιτεχνική πρεσβεία και μεσιτεία του ανά τον κόσμο.
Ολο του το έργο έχει τη σφραγίδα της ελληνικής κουλτούρας και, κινηματογραφικά, συνοψίζει την εικόνα της ελληνικότητας. Ένα πολύ μεγάλο μέρος του έργου του, κυρίως της φιλμογραφίας του, είναι ένας ύμνος στην Ελλάδα. Από τις ανηφοριές της Νεάπολης στο «Κυριακάτικο Ξύπνημα», στα Εξάρχεια της «Στέλλας», την Υδρα του «Κοριτσιού με τα Μαύρα», την Κρήτη του «Ζορμπά», ο Κακογιάννης κινηματογράφησε τους ήρωές του, απόλυτα συνδεδεμένους με χώρο, ριζωμένους στο ελληνικό τοπίο.
Και αργότερα, όταν έγινε ο βασικός διασκευαστής του αρχαίου ελληνικού δράματος στον κινηματογράφο με την τριλογία του, την «Ηλέκτρα», τις «Τρωάδες» και την «Ιφιγένεια» -αν και είχε προηγηθεί ο Γιώργος Τζαβέλας με την «Αντιγόνη»- έσπασε τα όρια της ορχήστρας του αρχαίου θεάτρου. Τη μετέτρεψε σε κινηματογραφική οθόνη, αγγίζοντας αμέτρητους θεατές σε όλο τον κόσμο, με ένα διαφορετικό μέσο, αλλά με απόλυτο σεβασμό στην πρωτότυπη πηγή, στο πνεύμα του ποιητή, στο ήθος του δράματος...»
[...] Ο Μιχάλης Κακογιάννης ήταν αγαπημένος φίλος μου. Ολοι όσοι ο Μιχάλης τίμησε με την φιλία του γινόμαστε πλουσιότεροι κάθε φορά που μιλούσαμε μαζί του. Θυμάμαι τις μακρές συζητήσεις για τον φωτισμό των μνημείων της Αθήνας. Την αγάπη και το πάθος που αφιέρωσε στον φωτισμό του βράχου της Ακρόπολης. Την αγάπη, το πάθος, το όραμα με το οποίο έκανε πράξη την δημιουργία του Ιδρύματος, αλλά και την απελπισία, την θλίψη, την οργή για τις στείρες διοικητικές διαδικασίες. Οι παρεμβάσεις του καίριες, λιτές, κριτικές, ακριβόλογες. Δεν χαρίστηκε σε κανέναν, δεν υποχώρησε πουθενά και για τίποτε. Είμαι ευγνώμων που μου εμπιστεύθηκε τις σκέψεις του, που με έκανε κοινωνό των οραμάτων του».
