Υπάρχουν φυσικά πάρα πολλά πράγματα που δεν γνωρίζουμε και πολλά από όσα νομίζουμε ότι γνωρίζουμε, δεν είναι πολύς καιρός που τα γνωρίζουμε -ή, νομίζουμε ότι τα γνωρίζουμε. Ακόμα και η έννοια της Μεγάλης Έκρηξης είναι σχετικά πρόσφατη.
Από τη δική μας οπτική, το εκπληκτικό είναι πόσο καλά εξελίχθηκαν τα πράγματα για την ανθρωπότητα. Αν το σύμπαν είχε δημιουργηθεί έστω και ελάχιστα διαφορετικό -αν η βαρύτητα ήταν κατά ένα κλάσμα ισχυρότερη ή ασθενέστερη, αν η διαστολή είχε λάβει χώρα ελάχιστα πιο αργά ή πιο γρήγορα-, τότε ενδεχομένως να μην είχαν παραχθεί αρκετά ευσταθή στοιχεία, ικανά να συνθέσουν εμάς και το έδαφος πάνω στο οποίο πατάμε.
Η «Μικρή ιστορία περί των πάντων (σχεδόν)» του Μπιλ Μπράισον (εκδόσεις Μεταίχμιο, μετάφραση Ανδρέας Μιχαηλίδης, προλογικό σημείωμα Τεύκρος Μιχαηλίδης) μας δείχνει τον κόσμο όπως οι περισσότεροι από εμάς δεν τον έχουμε δει ποτέ πριν.
Στο κλασικό αυτό έργο εκλαϊκευμένης επιστήμης (632 σελίδες), ο Μπιλ Μπράισον παρουσιάζει τις σύγχρονες θεωρίες της επιστήμης με προσιτό και διασκεδαστικό τρόπο.
Με χιούμορ αλλά και αξιοσημείωτη σαφήνεια, καταγράφει το ταξίδι από τη γέννηση και την εξέλιξη του σύμπαντος μέχρι τη δημιουργία του πολιτισμού και τις νεότερες ανακαλύψεις.
Και αφού, χάρη στις παρομοιώσεις, τις ιστορικές και προσωπικές αναφορές, διαφωτίζει τον αναγνώστη ακόμα και για δύσκολα θέματα της αστρονομίας, της φυσικής, της χημείας και των άλλων θετικών επιστημών, δεν σταματά να υπενθυμίζει ότι, παρά τη ραγδαία επιστημονική εξέλιξη, είναι πολλά τα ερωτήματα που παραμένουν αναπάντητα.
Στοιχειώδη ζητήματα
Μόλις το 1846 βρήκε κάποιος μια πιο πρακτική χρήση για το οξείδιο του αζώτου, ως αναισθητικό. Ένας θεός ξέρει πόσες δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι υπέφεραν άδικα από το χειρουργικό νυστέρι, επειδή κανείς δεν σκέφτηκε την πιο προφανή πρακτική εφαρμογή του αερίου.
Το Σύμπαν του Αϊνστάιν
Μεταξύ άλλων, η Θεωρία του Αϊνστάιν εξηγεί πώς λειτουργεί η ακτινοβολία: πώς ένας σβόλος ουρανίου μπορούσε να εκπέμπει σταθερές ποσότητες ενέργειας υψηλού επιπέδου δίχως να λιώνει σαν παγάκι. (Μπορούσε να το κάνει μετατρέποντας μάζα σε ενέργεια με τρομακτική απόδοση, κατά το Ε=mc2).
Εξήγησε πώς τα άστρα μπορούν να καίνε επί εκατομμύρια χρόνια χωρίς να εξαντλούν σύντομα το καύσιμο τους. (Ομοίως με πριν).
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι ζούμε σε ένα σύμπαν του οποίου την ηλικία δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε με ακρίβεια, περιστοιχισμένοι από άστρα των οποίων τις αποστάσεις δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια, γεμάτοι ύλη την οποία δεν μπορούμε να ταυτοποιήσουμε, λειτουργώντας σύμφωνα με κάποιους φυσικούς νόμους των οποίων τις ιδιότητες δεν κατανοούμε πραγματικά.
Επικίνδυνος πλανήτης
Φανταστείτε την τροχιά της Γης σαν έναν αυτοκινητόδρομο πάνω στον οποίο εμείς είμαστε το μοναδικό όχημα, αλλά τον διασχίζουν συχνά πεζοί που δεν έχουν μάθει να ελέγχουν πριν εγκαταλείψουν το πεζοδρόμιο. Τουλάχιστον το 90% αυτών των πεζών μας είναι άγνωστοι. Δεν ξέρουμε πού κατοικούν, ποιά είναι τα ωράρια τους, πόσο συχνά βγαίνουν στον δρόμο μας.
Μικρός που είναι ο κόσμος
Μάλλον δεν είναι πολύ καλή ιδέα να επιδεικνύει κανείς έντονο ενδιαφέρον για τα μικρόβια του. Ο Λουί Παστέρ, ο διάσημος Γάλλος χημικός και βακτηριολόγος, έφτασε να ενδιαφέρεται τόσο πολύ για τα δικά του, ώστε απέκτησε τη συνήθεια νε εξετάζει λεπτομερώς με έναν μεγεθυντικό φακό κάθε πιάτο που τοποθετούνταν μπροστά του: όπως ήταν αναμενόμενο, η συνήθειά του αυτή σύντομα άρχισε να αποτρέπει τον κόσμο από το να τον καλεί συχνά σε δείπνο.
Και η ζωή συνεχίζεται
Δεν είναι εύκολο να γίνει κανείς απολίθωμα. Η μοίρα των περισσότερων ζωντανών οργανισμών -πάνω από το 99,9%- είναι να εξαϋλωθούν πλήρως.