Ιστορίες με αντικείμενα φερμένα από την Κίνα, βιβλία δεμένα με άνθη, γυναίκες που προβάλλουν ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα και σκυλιά που αποζητούν το χάδι, συνθέτουν τον κόσμο ομορφιάς που προτείνει η Μαρία Γιαννακάκη. Η ζωγράφος τον μοιράζεται γράφοντας πράγματα δικά της, αντικείμενα που την περιβάλλουν στον χώρο της και συνιστούν ενθυμήματα από τόπους αγαπημένους, προσωπικά σημεία αναφοράς.
Το νήμα στις περισσότερες από τις συνθέσεις της κρατά διακριτικά, χωρίς ποτέ να επιβάλλεται, η «κυρία της αυτοκρατορικής αυλής», ένα γυναικείο διακοσμητικό αγαλματάκι αγορασμένο στο Σιάν, γνωστό από τη μακραίωνη ιστορία του στην Κίνα. Μικρό σε μέγεθος μοιάζει με «σφραγιδάκι», σήμα κατατεθέν με το οποίο υπογράφουν τα έργα τους οι Ασιάτες καλλιτέχνες, αν δεν είναι κρυπτικό αυτοπορτρέτο της δημιουργού.
Η Μαρία Γιαννακάκη έχει μια σπουδή που λίγοι από τους ζωγράφους της γενιάς της, όχι μόνο εδώ σε μας, αλλά παντού στην Ευρώπη, μπορούν να περηφανεύονται. Μαθήτρια του Παναγιώτη Τέτση, ταξίδεψε με υποτροφία στην Κίνα το 1983, μόλις εφτά χρόνια από τον θάνατο του Μάο, όταν η χώρα άνοιγε δειλά τις πύλες της στη Δύση.
Διαβάστε επίσης:
Η Κίνα που έζησα: Η Μαρία Γιαννακάκη σε ένα οδοιπορικό 30 χρόνων στον μακρινό κόσμο της Ασίας
Αρχικά έμεινε στο Πεκίνο προκειμένου να μάθει τη γλώσσα και στη συνέχεια, έφυγε για σπουδές στη Σχολή Καλών Τεχνών της Χαντζό, πόλη κοντά στη Σαγκάη. Εκτός από καλλιγραφία, διδάχθηκε το τοπίο και τη φιγούρα από Κινέζους δασκάλους με τους οποίους κράτησε σχέσεις ζωής. Στην Αθήνα γύρισε το 1986, αλλά δεν έχασε την επαφή της με τον τόπο και τους ανθρώπους του. Για περισσότερα από τριάντα χρόνια, η ζωγράφος την επισκέπτεται τακτικά, έχοντας πραγματοποιήσει είκοσι ταξίδια σε μεγάλες κι επαρχιακές πόλεις.
Μια «προίκα» από πορσελάνινα σκεύη που ταξίδεψαν με τη ζωγράφο στην Ελλάδα - βάζα, ποτηράκια τσαγιού, κούκλες - συνθέτουν μια ενότητα τεσσάρων έργων που έχουν τη διάταξη φρίζας. Είναι σαν ειλητάρια, στημένα στον τοίχο, ξεδιπλωμένα για χάρη όσων θα περάσουν το κατώφλι της γκαλερί Σκουφά. Σε αυτά η Γιαννακάκη δημιουργεί «βιτρίνες» από «μικροπράγματα», διανθισμένα με άνθη, κυρίως χρυσάνθεμα ή παιωνίες, οι οποίες στην Κινεζική φιλοσοφία συμβολίζουν την ομορφιά και την ευημερία.
Έργα πυκνογραμμένα με μελάνι και παστέλ όπου τα πρόσωπα δεν κυριαρχούν, αλλά εκπτύσσονται από τα σκεύη σε μία σχέση μεθεκτική. Σαν η πρώτη ύλη, η πορσελάνη, το κεραμικό, το χαρτί και το χρώμα που η ζωγράφος έφερε από την Κίνα, δύναται να σαρκώσει τη μορφή. Εδώ, τα αντικείμενα ορίζουν το περιβάλλον που μας περιέχει, δίνουν σχήμα υπάρξεως, υπόσταση.
Στις μεγαλύτερες σε διάσταση συνθέσεις πρωταγωνιστεί η γυναίκα ως σύμβολο, φύλο, ενέργεια, θηλυκότητα. Ένα σύνθετο ον όπου στο σώμα-καμβά, η Γιαννακάκη εγγράφει λουλούδια, βιβλία, σκυλιά, προσωπικά αντικείμενα, σαν προέκταση του δέρματος.
Η μία φιγούρα χωνεύεται μέσα στην άλλη, με το εύρος μιας καλειδοσκοπικής ματιάς. Εδώ η ζωγράφος υιοθετεί ένα ύφος αέρινο και ταυτόχρονα απολύτως γήινο. Χρησιμοποιεί στοιχεία της καλλιγραφίας δουλεύοντας με μεγάλα πινέλα, αφήνοντας μεγάλες κηλίδες και αξιοποιώντας το κενό στη σύνθεση. Αυτό που μοιάζει ημιτελές, έχει εξίσου την ίδια βαρύτητα καθώς ισορροπεί με τη ζωγραφισμένη επιφάνεια. Πρόκειται για κινεζικό δίδαγμα που οι συνάδελφοί της ονομάζουν «κομπάι», που σημαίνει κενό – μη κενό.
Η γυναικεία φιγούρα στη ζωγραφική της Γιαννακάκη μοιάζει να ατενίζει τον κόσμο μέσα από τα μάτια της διαίσθησης. Όμως, αρθρώνεται από αντικείμενα που είναι πέρα για πέρα αληθινά. «Έτσι αντιλαμβάνομαι την ομορφιά, έτσι θέλω να τη ζω, όχι με την έννοια της γλυκερής όψης, αλλά με μια διάσταση πιο βαθιά. Ό,τι αναφέρεται σε αυτά, είναι δικά μου, βιωμένα πράγματα» ομολογεί.
Ακόμη και τα βιβλία που μοιράζεται στη ζωγραφική της δεν είναι φανταστικά∙ είναι «δάνεια» από ράφια της βιβλιοθήκης που μεταφέρει στο τελάρο εξυπηρετώντας την καθετότητα, ισορροπώντας τη σύνθεση, και, με τις διαφορετικές τους ράχες, προσδίδοντας στο έργο χρωματικότητα.
Κομμάτια που βοηθούν στο χτίσιμο της σύνθεσης, αλλά και ταξιδεύουν τον νου σε κάτι που δεν ορίζεται καθαρά. Η σύνδεση με τον κόσμο των βιβλίων, με τα ζώα και τα άνθη που μας κρατούν συντροφιά, με τα πολύτιμα αντικείμενα που σώζουμε σαν «φυλαχτό», ορίζουν αντιθέτως ξεκάθαρα αυτό που η ζωγράφος εννοεί «ομορφιά».
Αμέτρητα τα έργα που στηρίχθηκαν επάνω στη περίφημη φράση του πρίγκηπα Μίσκιν «Η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Κάθε εποχή, ακόμη και μέσα στις σπηλιές, χαρακτηρίζεται από το κυνήγι της ομορφιάς. Μόνο που στην αναζήτηση αυτή μπήκε στον χορό μια σειρά από επιστήμες. Ο άνθρωπος σήμερα πιστεύει ότι μπορεί να αναζητήσει το ωραίο, στηριζόμενος στην εξωτερική εικόνα, αφήνοντας τη διάσταση που έδωσε ο Ντοστογιέφσκι στη φράση του. Η ομορφιά έγινε συνώνυμο ενός εγκλωβισμού, όχι μιας ελευθερίας. Δεν γνωρίζουμε πού να την αναζητήσουμε. Η Μαρία Γιαννακάκη μας μεταφέρει από το εργαστήρι της μιαν αίσθηση που έχει νιώσει στο βαθύ ψυχικό της δέρμα: αυτή την άφατη χαρά της κραυγής, όμοιας με λύκαινα, κάθε φορά που δίνεται ψυχή τε και σώματι στη σχέση της με τα έμψυχα όντα και με τα αντικείμενα που έχουν μέσα τους ζωή.
H τρίτη ατομική έκθεση της Μαρίας Γιαννακάκη στην γκαλερί Σκουφά εγκαινιάζεται την Πέμπτη 17 Οκτωβρίου. Διάρκεια έως 9 Νοεμβρίου.
