Στις 17 Νοεμβρίου 1973, στα γεγονότα του Πολυτεχνείου ήμουν 9 ετών. Τα θυμάμαι όλα πρωτότυπα, μέσω της τηλεοπτικής εικόνας• των γονιών και συγγενών μου, κυρίως όμως μέσα από την αναμετάδοση του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, που ακούγαμε με τους γονείς μου σ′ ένα μαύρο τρανζιστοράκι που είχαμε στο σπίτι.
Σε πορεία στο Πολυτεχνείο πρωτοπήγαμε μαθητές Γυμνασίου μόλις το 1979 (15 ετών) χάρις στον συμμαθητή μου Τ.Σ , που ήταν πολιτικοποιημένος και με γνώση. Οι παλαιοί θυμόσαστε και ξέρετε τι έγινε και γινόταν μπροστά στα μάτια σας στο διάστημα 1973 - 1981 (και αργότερα). Τα βιώματα εκείνα δεν μεταφέρονται με απλές αφηγήσεις, ούτε με απλή ανάγνωση αρχείων ή προβολή βίντεο. Το πρόβλημα της ιστορίας γενικά, είναι η μεταφορά του γεγονότος, η μαρτυρία και η στρέβλωση που ωραιοποιεί, καθαγιάζει, ή αποδομεί το γεγονός και τα πρόσωπα.
Αποφεύγω να σχολιάζω δημόσια, θέματα ιστορικής μας διχόνοιας, από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας. Όχι γιατί δεν τα ξέρω ή φοβάμαι να πάρω θέση, αλλά γιατί με θλίβουν βαθιά και δεν θέλω άλλο πόνο στη ζωή μου ή αντιδικίες. Μου αρκούν αυτά που έχω.
Όπως όλα στην ιστορία μας, εξωτερικά γεγονότα, 1821, 1917-22, 1940, 1974 , εσωτερικά γεγονότα εμφυλίων και χούντας, κόμματα, μας δίχαζαν και μας διχάζουν (άλλο κριτική και διάλογος και άλλο ο εμφύλιος διχασμός) . Και ναι υπήρχαν χουντικοί πολίτες, και μη χουντικοί και τα παιδιά του Πολυτεχνείου ήταν από το λαό και ποικίλες ιδεολογίες. Ομοίως και οι στρατιώτες, οι αστυνομικοί , που άλλοι το ήθελαν αυτό που γινόταν και άλλοι απλά συμμετείχαν αναγκαστικά, αλλά με ανοχή. Σύνηθες φαινόμενο στην ιστορία.
Σημειωτέον πως στα μεταπολιτευτικά χρόνια το μισό μου σόι ήταν ΠΑΣΟΚ και το άλλο μισό ΝΔ και προηγουμένως είχαμε και έναν ”ατίθασο” αδερφό του εκ μητρός παππού μου, εξόριστο του εμφυλίου.
Τα χρόνια των μνημονίων οι μισοί συγγενείς μου αντιμνημονιακοί και οι άλλοι μισοί μνημονιακοί, ψηφίζοντας ποικίλα κόμματα.
Νομίζω οι περισσότεροι έχετε παρόμοια οικογενειακά παραδείγματα.
Για το θέμα των γεγονότων, υπάρχουν δύο κεντρικές ιστοριογραφικές εκδοχές.
Η ”εκδοχή των νικητών” και η ”εκδοχή των ηττημένων”.
Μετά τη λήξη του εμφυλίου, επικράτησε η εκδοχή των νικητών, μη κομμουνιστών, σύμφωνα με την οποία το ΕΑΜ ήταν απλώς ένα προκάλυμμα / μανδύας των κομμουνιστών (ΚΚΕ) για να καταλάβουν βιαίως την εξουσία το Δεκέμβριο του1944, με την υποστήριξη της τότε Σοβιετικής Ένωσης, γεγονός που τελικά οδήγησε στον Εμφύλιο (συμμοριτοπόλεμο - sic).
Aπό την άλλη, οι πρώτες αριστερές ιστορικές ερμηνείες του Εμφυλίου άρχισαν να εμφανίζονται στη δεκαετία του 1960, αφού μέχρι τότε πολλοί αριστεροί, είτε ήταν εξόριστοι, είτε στο ”σιδηρούν παραπέτασμα” (sic) και επομένως δεν είχαν δημόσιο βήμα έκφρασης .
H βασική γραμμή της αριστερής ιστοριογραφίας αναφέρει πως το ΕΑΜ ήταν μη-κομμουνιστική οργάνωση, με ευρεία λαϊκή βάση, που ζητούσε την απελευθέρωση της χώρας από ξένες δυνάμεις, αλλά και κοινωνική δικαιοσύνη, όπως οι αγωνιστές του ’21 κατά των Βαυαρών την εποχή που ήταν φυλακή ο Θ. Κολοκοτρώνης , ο Πλαπούτας, ο Νικηταράς κ.ά , ενώ εκτελέστηκε ο Γκρίτζαλης.
Η αριστερή οπτική λοιπόν, ανέφερε πως το ΕΑΜ θα ερχόταν στην εξουσία με ειρηνικά μέσα, αν δεν επενέβαιναν οι Βρετανικές δυνάμεις, που υποστηρίζονταν από την τοπική ολιγαρχία ( ελίτ).
Από την μεταπολίτευση (1974) και μετά, η αριστερή ιστοριογραφία σιγά σιγά, σχεδόν ακύρωσε τις δεξιές ερμηνείες, κυρίως στη σπουδάζουσα νεολαία, με βασικό πυλώνα την 17 Νοεμβρίου 1973, δηλ. το Πολυτεχνείο.
Η νίκη του ΠΑΣΟΚ, στις εκλογές του 1981, ”αποκατέστησε” την αριστερή ιστοριογραφική εκδοχή σε ισχυρό επίπεδο, όπως αντίστοιχα είχε γίνει με τη δεξιά ιστοριογραφία, στη δεκαετία του 1950.
Η γενιά μου, (φοιτητής τη δεκαετία του ’80) βίωσε την αριστερή άποψη για τον εμφύλιο ως κυρίαρχη στο δημόσιο διάλογο και την αριστερό- αγιοποίηση του Πολυτεχνείου, χωρίς το Πολυτεχνείο αυτό καθ‘αυτό, να ήταν τέτοιο, τουλάχιστον για όσους το βιώσαμε και είχαμε μεγαλύτερους σε ηλικία συγγενείς και φίλους μέσα σ’ αυτό. Εξάλλου αμέσως μετά ήρθε η Χούντα του Δ. Ιωαννίδη , το ξεπούλημα της Κύπρου (1974), η δε Χούντα είχε ρίζες βαθιές ακόμα σε δομές της χώρας• γι αυτό φώναζε ο Κεντρώος ( ΕΔΗΚ ) Αλέκος Παναγούλης μέχρι τον ύποπτο θάνατό του την 1η Μαΐου 1976 σε τροχαίο, ο σακατεμένος από το ξύλο Κεντρώος αξ/κος Σπ.Μουστακλής, οι αξ/κοί του Π.Ν που είχαν κάνει το κίνημα του Ναυτικού ( 23.05.1973) αλλά και ο Α. Παπανδρέου .
Μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου (09.11.1989) κυκλοφόρησαν πολλά ιστορικά βιβλία με συμπάθεια προς την Αριστερά (περίοδος: 1945 - 1973). Στον αντίποδα (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) οι δεξιές ερμηνείες ήταν στα όρια του γραφικού μονοσήμαντου, ενίοτε ακροδεξιού, που έβλαψαν απολύτως τις νηφάλιες δεξιές απόψεις για την ίδια 30ετία.
Όμως, είναι γνωστό στους αντικειμενικούς ερευνητές, πως σοβαρή ιστορική έρευνα δεν έγινε, λόγω της κακής κατάστασης των Κρατικών αρχείων, τη μη διαθεσιμότητα των αρχείων του ΚΚΕ και τη μαζική καύση των ατομικών φακέλων (1989) που τηρούσε η Αστυνομία, σε υλοποίηση της εξαγγελίας του Ανδ. Παπανδρέου, πως θα καταστραφούν οι φάκελλοι κοινωνικών φρονημάτων. Το δε Πολυτεχνείο, ακόμα παραμένει θολό απόλυτης αντικειμενικής έρευνας, έχει μονοπωληθεί από συγκεκριμένους κύκλους, απαξιώθηκε από άλλους και για μένα όσα γίνονται πλέον, μόνο αρνητικό πρόσημο προσθέτουν ετησίως στη μνήμη γεγονότων και ανθρώπων και μάλιστα αδίκως.
Εν τούτοις, αρκετοί ερευνητές της γενιάς μου, με ιστορικοκοινωνιολογικές, νομικές, μέχρι λαογραφικές και θρησκευτικές γνώσεις λαμβάνουν πλέον, πρωτίστως υπόψιν τους, κοινωνικούς και οικονομικούς παράγοντες για την αξιολόγηση των ιστορικών γεγονότων. Επικεντρώνονται στην ανθρωποκεντρική οπτική, του ατόμου μάρτυρα, με έντονη τάση βιωματικής εστίασης και όχι στην ιδεολογική / κομματική οπτική, τοποθετώντας συνάμα την ελληνική ιστορία σε μια ευρύτερη συγκριτική θέαση (και των διεθνών συγκυριών) που στηρίζεται στην προφορική ιστορία και τις προσωπικές μνήμες, προς αναπλήρωση της έλλειψης αρχειακού υλικού.
Ας ελπίσουμε αυτή η αξιολόγηση της ιστορίας μας, να φανεί περισσότερο ωφέλιμη και χρήσιμη, από την μέχρι σήμερα διπολική και κυρίως να ομονοήσουμε, χωρίς να διακοπεί ο διάλογος στην εξεύρεση της αληθείας αναφορικά με όλες τις παθογένειές μας, που καλό θα ήταν να μην επαναλάβουμε.
Για το Πολυτεχνείο έχω προσωπικό βίωμα (ήμουν 9 ετών και στο σπίτι, αλλά καταλάβαινα τι γινόταν), έχω μαρτυρίες φίλων μου που ήταν μέσα στο Πολυτεχνείο ως φοιτητές 19 ετών και σήμερα 69-70άρηδες, που ουδέποτε εξαργύρωσαν κάπου / κάπως την εκεί παρουσία τους.
Αυτά μου αρκούν. Από το 1979 δεν ξαναπήγα σε πορεία. Το σήμερά του, δεν με εκφράζει.
Εγώ κρατώ τις προσωπικές μου μνήμες που είναι η Ελληνική σημαία παντού στο Πολυτεχνείο. Το υπερκομματικό διαχρονικό σύνθημα ”Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία”. Τη φωνή των φοιτητών στα πλάνα του Νίκου Πατσαβού στην ασπρόμαυρη τηλεόραση , και τις φωνές στο τρανζίστορ. Τους αδίκως σκοτωμένους και τραυματισμένους.
Όμως αυτό το σημαντικό λαϊκό αυθόρμητο σημαντικό ιστορικό γεγονός, δεν είναι 25η Μαρτίου, δεν είναι 28η Οκτωβρίου•
Και η στρεβλή αλλοιωμένη μονοπώλησή του τα τελευταία 30 χρόνια, δεν εκφράζει την πλειοψηφία όσων το έζησαν ενεργά ή ως μάρτυρες.