Η αναδρομική έκθεση του πρωτοπόρου ζωγράφου Γιάννη Μόραλη -η μεγαλύτερη που έχει διοργανωθεί ποτέ, καθώς συγκεντρώνει περί τα 200 έργα ζωγραφικής από δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, πολλά από τα οποία παρουσιάζονται πρώτη φορά στο κοινό- εγκαινιάζεται σήμερα, στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς.
Για την πραγματοποίηση της, καθώς η έκθεση παρουσιάζει συνολικά το έργο του, το οποίο παρακολουθεί από τη δεκαετία του 1930 μέχρι τη δεκαετία του 2000, συνέπραξαν το Μουσείο Μπενάκη, η Εθνική Πινακοθήκη - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας και η γκαλερί Ζουμπουλάκη.
Άλλωστε, η συνέντευξη Τύπου που δόθηκε σήμερα στο Μπενάκη για την έκθεση, είχε πριν από όλα το «χρώμα» που έδωσαν δύο κυρίες οι οποίες γνώριζαν καλά τόσο τον άνθρωπο Μόραλη, όσο και τον δημιουργό, η κ. Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης και η γκαλερίστα κ. Πέγκυ Ζουμπουλάκη.
Πέγκυ Ζουμπουλάκη: Κάποιος τον είχε πει ‘κοσμοκαλόγερο’ και του άρεσε...
«Πόσο γρήγορα πέρασαν δέκα ολόκληρα χρόνια από τον θάνατο του...» Αυτά τα λόγια διάλεξε αρχίζοντας να μιλά για τον Μόραλη η καλή του φίλη, γκαλερίστα, Πέγκυ Ζουμπουλάκη. «... Στο ατελιέ της Αίγινας, που τόσο σοφά σχεδίασε ο φίλος του αρχιτέκτονας Άρης Κωνσταντινίδης ο Μόραλης δούλευε πολύ [...] δουλειά πολύωρη και κουραστική. Ήταν τελειομανής, επίμονος... Μετά τη δουλειά πηγαίναμε στην αγαπημένη του ταβέρνα κι εκεί άλλαζε. Γινόταν χαλαρός, πνευματώδης, γοητευτικός [...] Ο Μόραλης ήταν στην πραγματικότητα μοναχικός, εσωστρεφής. Κάποιος τον είχε πει ‘κοσμοκαλόγερο’ και του άρεσε...» είπε μεταξύ άλλων η Πέγκυ Ζουμπουλάκη, σημειώνοντας ότι αν κάποιος του ζητούσε να μιλήσει για το έργο του, ο Μόραλης έλεγε «η δουλειά μου είναι αυτή που βλέπετε».
Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα: Ο έρωτας και ο θάνατος ήταν οι δύο άξονες της ζωής του
«... Δεν χρειάζεται να του στήσουμε κανένα βάθρο, το βάθρο του είχε στηθεί όσο ζούσε, πρώτα από τους πολυάριθμους μαθητές του -ήταν 31 ετών όταν εξελέγη καθηγητής στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών» σημείωσε η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης. «... Ο Μόραλης καλλιεργούσε τον μύθο του με το χιούμορ και τα πιπεράτα ανέκδοτα του [...] Η εικόνα οικιειότητας έκρυβε επιμελώς τον πραγματικό Μόραλη, τον μοναχικό και στοχαστικό [...] Ο Μόραλης ωρίμασε μέσα στην ατμόσφαιρα της Γενιάς του ’30... Ο έρωτας και ο θάνατος ήταν οι δύο άξονες της ζωής του. Τον έρωτα τον θεωρούσε ως αντίδοτο του θανάτου» υπογράμμισε μεταξύ άλλων, η Μαρίνα Λαμπράκη - Πλάκα, ανακαλώντας το «μακάριο πένθος» του Σικελιανού και κάνοντας ειδική αναφορά στον «κλασικό, όχι κλασικιστή Μόραλη», καθώς, όπως είπε, κατά τον Πρεβελάκη «ο κλασικός κινείται πάντα εντεύθεν των ορίων».
Η βιογραφική ροή και οι εκθέσεις μέσα στην έκθεση
Τη χρονολογική - βιογραφική ροή της έκθεσης «σπάνε», χωρίς όμως να τη διαταράσσουν, θεματικές ενότητες μικρότρου μεγέθους -εκθέσεις μέσα στην έκθεση- αφιερωμένες στο έργο του Σύνθεση Α, που αποτέλεσε κατάληξη και ολοκλήρωση δεκάδων σχεδίων, προσχεδίων και σπουδών, σε πορτρέτα φίλων και προσωπικοτήτων, στον συνθέτη Μάνο Χατζιδάκι, τον Γιώργο Σεφέρη και τον Οδυσσέα Ελύτη.
Τα έργα συμπληρώνονται και αναδεικνύονται από σχέδια, χαρακτικά, εικονογραφήσεις βιβλίων, συνθέσεις σε κεραμικά πλακίδια, μεγάλου μεγέθους γλυπτά και μικρογλυπτά, κοστούμια και μακέτες σκηνικών από θεατρικές παραστάσεις, πρωτότυπα αρχειακά έγγραφα και φωτογραφίες, συνολικά 400 εκθέματα.
Ο επισκέπτης της έκθεσης παρακολουθεί εξελικτικά το ταξίδι της ζωής του: Τα φοιτητικά του χρόνια ως ταλαντούχο φοιτητή στη Σχολή Καλών Τεχνών, τις σχέσεις του με το δάσκαλό του Γιάννη Κεφαλληνό και τη μαθητεία του στο εργαστήριο χαρακτικής, τη συνέχιση των σπουδών του στη Ρώμη και το Παρίσι μαζί με τον επιστήθιο φίλο του Νίκο Νικολάου, τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, την αρχική αναγνώριση από το κοινό, την εκλογή του ως καθηγητή στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, τη σκηνογράφηση παραστάσεων του Ελληνικού Χοροδράματος, του Θεάτρου Τέχνης, του Εθνικού Θεάτρου και τη συνεργασία του με την Ραλλού Μάνου, τον Μάνο Χατζιδάκι, τον Κάρολο Κουν, τη συμμετοχή του στη Biennale Βενετίας του 1958, τη φιλοτέχνηση των όψεων του ξενοδοχείου Hilton, την επίπονη γέννηση των μνημειακών Επιτυμβίων Συνθέσεων του 1958-1962, την έναρξη της συνεργασίας του με την κεραμίστα Ελένη Βερναδάκη με τη δημιουργία συνθέσεων σε κεραμικά πλακίδια για έργα σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους, την εικονογράφηση των Ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη και τη δημιουργία εξωφύλλων για τις εκδόσεις Ίκαρος και, τέλος, τη στενή του συνεργασία με τη Γκαλερί Ζουμπουλάκη και την είσοδό του στην ώριμη περίοδο της λεγόμενης αφαίρεσης-απλοποίησης των μορφών.
Σημειώνεται ότι, η έκθεση συνεχίζει και επεκτείνει την πρώτη μεγάλη αναδρομική του Γιάννη Μόραλη στην Εθνική Πινακοθήκη το 1988, προσθέτοντας όλη τη δημιουργική του δράση έως τον θάνατό του και παρουσιάζοντας για πρώτη φορά αυθεντικά κοστούμια από τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και του Ελληνικού Χοροδράματος, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του αρχείου του που δώρισε στο Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης.
Για τους επισκέπτες θα είναι σύντομα διαθέσιμη σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά) ηχητική ξενάγηση, βασισμένη σε 23 επιλεγμένα έργα του Γιάννη Μόραλη. Τη δυνατότητα αυτής της ξενάγησης θα μπορούν να απολαύσουν οι επισκέπτες με τη βοήθεια των φορητών συσκευών τους (κινητά τηλέφωνα και tablet), χάρη στη δωρεάν ασύρματη πρόσβαση στο διαδίκτυο που προσφέρεται από τη Nova, μεγάλου χορηγού WiFi πρόσβασης στο διαδίκτυο σε όλα τα κτήρια του Μουσείου Μπενάκη.
Επιμέλεια έκθεσης: Νίκος Παΐσιος
Συντονισμός: Μαρία Σαρρή
Σχεδιασμός έκθεσης: Παύλος Θανόπουλος
Γραφιστικές εφαρμογές: Ντόρα Πικιώνη
Δυστυχώς, η σημαντική αυτή έκθεση εγκαινιάζεται χωρίς κατάλογο, ο οποίος και θα κυκλοφορήσει από το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τραπέζης τον Νοέμβριο.
Ξεναγήσεις και εκπαιδευτικά προγράμματα
Στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν από το Τμήμα Εκπαίδευσης του Μουσείου Μπενάκη εικαστικά εργαστήρια για παιδιά 6-10 χρονών, τα οποία αντλούν την έμπνευσή τους από τη ζωγραφική του Γιάννη Μόραλη.
Καθ΄ όλη τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιούνται ξεναγήσεις από ξεχωριστούς καλεσμένους, τα ονόματα των οποίων, καθώς και οι ημερομηνίες διεξαγωγής, θα ανακοινωθούν σύντομα.