Με την πυρκαγιά στον Έβρο να χαρακτηρίζεται πλέον ως μια από τις χειρότερες στην ιστορία της Ευρώπης και τις φωτιές να φαίνεται να χειροτερεύουν κάθε χρόνο, οι προβληματισμοί που προκύπτουν για το πού οδεύει η κατάσταση.
Το φαινόμενο αυτό αποδίδεται ως επί το πλείστον στην κλιματική αλλαγή, με τις εκκλήσεις για επείγουσα δράση και λύσεις πιο καλά προσαρμοσμένες στα νυν δεδομένα να πληθαίνουν- ωστόσο, όπως υπογραμμίζει o Dr. Χέιμις Κλαρκ, ερευνητής πάνω στον μελλοντικό κίνδυνο πυρκαγιών (Future Fire Risk) του Πανεπιστημίου του Μελβούρνης (Αυστραλία), πέρα από οτιδήποτε άλλο, το πρώτο και κύριο που πρέπει να γίνει είναι η άμεση και αποτελεσματική δράση απέναντι στην κλιματική αλλαγή- δεδομένου και ότι τα πράγματα πιθανώς θα γίνουν ακόμα πιο δύσκολα.
Ο κ. Κλαρκ, ο οποίος ειδικεύεται στον τομέα του κινδύνου πυρκαγιών (bushfire risk), τη διαχείριση πυρκαγιών και την κλιματική αλλαγή, μιλά στη HuffPost Greece για το «τι μέλλει γενέσθαι» όσον αφορά στις πυρκαγιές με ματιά από την Αυστραλία- μια χώρα στην άλλη άκρη του κόσμου, η οποία μαστίζεται από τα αποκαλούμενα «bushfires», με την Ανατολική Αυστραλία να είναι μια από τις πιο επιρρεπείς σε πυρκαγιές περιοχές στον κόσμο.
Όπως υπογραμμίζει, δεν υπάρχει κάποια «μαγική λύση» και ο μόνος δρόμος είναι η αναγνώριση της ρίζας του προβλήματος και η συνεργασία μεταξύ διαφορετικών κλάδων, ενώ παράλληλα σχολιάζει και την πολυσυζητημένη επιλογή πλέον της προδιαγεγραμμένης καύσης για την πρόληψη πυρκαγιών.
Στην Ελλάδα βιώνουμε όλο και πιο δύσκολες πυρκαγιές- αυτή στον Έβρο έχει χαρακτηριστεί ως η χειρότερη φέτος στην Ευρώπη και μια από τις χειρότερες που έχει αντιμετωπίσει η Πυροσβεστική μας. Πόσο χειρότερα μπορεί να γίνουν τα πράγματα, γενικά μιλώντας;
Η απάντηση είναι πως μπορεί να γίνουν ακόμα χειρότερα. Όσο κακές και αν είναι τελευταία οι αντιπυρικές περίοδοι, πολλές εντάσσονται σε πιο μακροπρόθεσμες τάσεις που θα επιμείνουν ή ακόμα και θα ενταθούν, εκτός αν αναλάβουμε ισχυρότερη και πιο επείγουσα δράση για την κλιματική αλλαγή. Η κάθε χώρα και το κάθε τοπίο/ανάγλυφο διαφέρουν, με τα δικά τους, τοπικά πλαίσια. Μα η κλιματική αλλαγή τις επηρεάζει όλες.
Όλο και περισσότεροι σκέφτονται πως οι συμβατικές στρατηγικές και τακτικές ως προς την πρόληψη πυρκαγιών και την αντιμετώπιση πυρκαγιών καθίστανται απαρχαιωμένες/μένουν πίσω. Τι νομίζετε πως πρέπει να αλλάξει ως προς την αντιμετώπιση πυρκαγιών;
Κάποιες αλλαγές θα είναι απαραίτητες. Δεν πιστεύω πως υπάρχει μία προσέγγιση κοινή για όλους. Πιστεύω πως θα πρέπει να είμαστε δημιουργικοί, να δοκιμάζουμε νέα πράγματα, να υπάρχει σύμπραξη μεταξύ υπηρεσιών, κυβερνήσεων, επιστήμης, κοινωνιών, του ιδιωτικού τομέα, των ιθαγενών. Χρειαζόμαστε ό,τι βοήθεια μπορούμε να έχουμε. Ένα είναι σίγουρο: αν δεν αναλάβουμε ισχυρότερη και πιο επείγουσα δράση για την κλιματική αλλαγή, θα το κάνουμε ακόμα δυσκολότερο για εμάς.
Υπάρχουν στρατηγικές που προσελκύουν ενδιαφέρον, όπως η ελεγχόμενη/ προδιαγεγραμμένη καύση. Θα μπορούσατε να εξηγήσετε τι είναι και πώς θεωρείται ότι βοηθά;
H προδιαγεγραμμένη καύση (prescribed burning) είναι η σκόπιμη εφαρμογή φωτιάς στο τοπίο, υπό ήπιες συνθήκες, για να αλλάξει η δομή της καύσιμης ύλης και να μειωθούν οι κίνδυνοι από πυρκαγιές που θα λάβουν χώρα κάποια στιγμή. Είναι μια πολύπλοκη πρακτική, με οφέλη και κινδύνους. Η ομάδα μου και άλλες ανά τον κόσμο προσπαθούν να κατανοήσουν υπό ποιες συνθήκες ακριβώς η προδιαγεγραμμένη καύση μπορεί να αντισταθμίσει αποτελεσματικά ένα εύρος κινδύνων. Οι «ανταλλαγές» είναι κοινές- ο κίνδυνος σε ένα πράγμα μειώνεται, μα αυξάνεται σε ένα άλλο. Είναι σημαντικό να επικοινωνούνται αυτά τα ρίσκα, οι «ανταλλαγές» και οι αβεβαιότητες στο κοινό και αυτούς που διαμορφώνουν πολιτική με όσο περισσότερη διαφάνεια είναι δυνατόν.
Χρήση νέων τεχνολογιών: Ποια είναι τα νέα μέσα που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμα στην αντιμετώπιση πυρκαγιών, και πώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν;
Δεν μπορώ να πω πολλά για την τεχνολογία επειδή δεν είναι ο τομέας εξειδίκευσής μου. Γενικά, οι νέες τεχνολογίες είναι πολύ σημαντικές, μα είναι μόνο μέρος του «παζλ». Δεν θα ξεφύγουμε από την κλιματική κρίση ή την κρίση των πυρκαγιών με μια εύκολη τεχνολογική λύση, όσο ελκυστικό και αν φαίνεται κάτι τέτοιο.
Η επιδείνωση των πυρκαγιών αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην κλιματική αλλαγή. Είναι ο κύριος λόγος; Πόσο μεγάλη είναι η επίδραση, και ποιοι θα μπορούσαν να είναι οι άλλοι λόγοι;
Η ακριβής ποσοτικοποίηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στις πυρκαγιές είναι πραγματικά δύσκολη. Το κλίμα μπορεί να επηρεάζει την καύσιμη ύλη, την ξηρασία, τον καιρό και τις αναφλέξεις, που είναι οι κύριοι δυναμικοί παράγοντες κινδύνου. Τα μοντέλα μας δεν είναι αρκετά καλά για να βάλουμε ακριβείς αριθμούς σε αυτό την παρούσα στιγμή.
Οι φωτιές υπάρχουν στον πλανήτη Γη εδώ και εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια, μα νομίζω πως οι περισσότεροι αρμόδιοι για τη διαχείριση πυρκαγιών και επιστήμονες θα συμφωνούσαν πως η αυξημένη θερμοκρασία και ξηρότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής έχουν αυξήσει σημαντικά τον κίνδυνο για πολλές επιρρεπείς σε πυρκαγιές περιοχές, ειδικά δάση-δασικές εκτάσεις. Και αυτός ο κίνδυνος χειροτερεύει. Είναι ανησυχητικό το ότι πυρκαγιές φαίνονται να αρχίζουν να επηρεάζουν πολλές περιοχές που κανονικά δεν θεωρούνταν επιρρεπείς σε φωτιές.
Θα μπορούσαμε να κάνουμε τα δάση «climate proof» (ασφαλή από το κλίμα); Πώς θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο;
Υπάρχει ένα μεγάλο εύρος πραγμάτων που μπορούμε να κάνουμε για να προετοιμάσουμε ή να προσαρμόσουμε τα δάση μας, άλλα οικοσυστήματα και αστικές περιοχές. Το πρώτο θα ήταν να αναλάβουμε πολύ ισχυρότερη και επείγουσα κλιματική δράση. Πέρα από αυτό, υπάρχουν πολλά εργαλεία που είναι διαθέσιμα αυτή τη στιγμή, και πολύ περισσότερα μπορούμε να ανακαλύψουμε ή να ανακαλύψουμε ξανά αν συνεργαστούμε.
Έχετε ιδέες/προτάσεις που θα ήταν χρήσιμες για μια χώρα σαν την Ελλάδα;
Είμαι βέβαιος πως οι πιο σημαντικές γνώσεις για να βοηθηθεί η Ελλάδα στην αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή. Μα θα έλεγα επίσης πως η συνεργασία πέρα από τα σύνορα θα είναι όλο και πιο σημαντική καθώς ο κόσμος έρχεται αντιμέτωπος με περισσότερες καταστροφικές πυρκαγιές.